REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych

Marta Jendrasik

REKLAMA

Pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych, gdy wynika to ze szczególnych potrzeb. Jednak taka praca powinna mieć charakter incydentalny, a liczba przepracowanych nadgodzin mieścić się w limicie określonym w Kodeksie pracy.

Polecenie pracy w godzinach nadliczbowych jest dla pracownika wiążące i nie może odmówić jej wykonywania. Jednak w niektórych przypadkach świadczenie pracy w takich okolicznościach będzie niemożliwe ze względu na ograniczenia wynikające z przepisów prawa pracy. A zatem nie każdemu pracownikowi można zlecić pracę w godzinach nadliczbowych, nawet jeśli wyrazi na to zgodę.

REKLAMA

Autopromocja

Limit godzin nadliczbowych

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w przypadku:

  • gdy istnieje konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
  • gdy wynika to ze szczególnych potrzeb pracodawcy (art. 151 § 1 k.p.).

Nawet jeżeli praca nadliczbowa wynika ze szczególnych potrzeb pracodawcy, to podlega ograniczeniom w postaci ustalonego w art. 151 § 3 k.p. limitu pracy w godzinach nadliczbowych. Limit ten określa, że pracownik nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 150 godzin pracy nadliczbowej. Limit ten może być zwiększony w regulaminie pracy (jeżeli istnieje obowiązek jego wydania), układzie zbiorowym lub umowie o pracę.

WAŻNE!

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Pracownik ma prawo do odmowy wykonywania pracy nadliczbowej ponad limit 150 godzin w roku kalendarzowym.

Kto nie może pracować w nadgodzinach

Praca w godzinach nadliczbowych z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy jest niedopuszczalna w przypadku pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia (art. 151 § 2 k.p.). Zakaz ten nie dotyczy pracy w godzinach nadliczbowych spowodowanych koniecznością prowadzenia akcji ratowniczej lub usuwania awarii.

Ogólnopolski Klub Kadrowego: Zmiany w prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych 2012 >>

W godzinach nadliczbowych nie można zatrudniać również innych grup pracowników. Ograniczenia te wynikają wprost z przepisów Kodeksu pracy.

W godzinach nadliczbowych nie wolno zatrudniać:

  • kobiet w ciąży (art. 178 § 1 k.p.),
  • pracowników młodocianych (art. 203 § 1 k.p.),
  • pracowników opiekujących się dzieckiem do lat 4 (art. 178 § 2 k.p.),
  • pracowników niepełnosprawnych, z wyjątkiem zatrudnionych przy pilnowaniu oraz tych, na których wniosek lekarz wyraził zgodę na pracę w nadgodzinach (art. 15 i 16 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).

Pracodawcy powinni pamiętać, że również do kadry kierowniczej odnoszą się zakazy zatrudniania w godzinach nadliczbowych oraz przepisy w zakresie limitów pracy w godzinach nadliczbowych.


Przepisy Kodeksu pracy, a w szczególności art. 1514 k.p. nie upoważnia pracodawcy do stosowania rozwiązań organizacyjnych, które w założeniu stwarzają konieczność wykonywania pracy stale w godzinach nadliczbowych przez pracowników zajmujących stanowiska kierownicze. Praca takich pracowników w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna również tylko wyjątkowo, „w razie konieczności” (wyrok SN z 5 lutego 1976 r., I PRN 58/75).

WAŻNE!

Kobiety w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych nawet w sytuacji, gdy jest ona zatrudniona na stanowisku kierowniczym.

Poza tym powodowane względami organizacyjnymi, stałe wykonywanie pracy ponad normę czasu pracy przez pracownika zajmującego stanowisko kierownicze nie pozbawia go prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych (wyrok SN z 14 grudnia 2004 r., II PK 106/04).

Bezwzględny zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych

Zakaz zatrudnienia kobiet w ciąży w godzinach nadliczbowych ma charakter bezwzględny, co oznacza, że nawet zgoda na taką pracę wyrażona przez pracownicę nie będzie skuteczna. Pracodawca nie może również wyciągać jakichkolwiek negatywnych konsekwencji w razie odmowy wykonywania pracy nadliczbowej przez kobietę w ciąży. Tego typu działanie pracodawcy jest wykroczeniem przeciwko prawom pracowniczym zagrożonym karą grzywny od 1000 do 30 000 zł (art. 281 k.p.). Należy również pamiętać, że zgodnie z art. 148 k.p. pracownic w ciąży nie wolno zatrudniać w systemach i rozkładach czasu pracy, o których mowa w art. 135–138 i art. 143–144, a ich czas pracy nie może przekraczać 8 godzin.

Czytaj także: Czas pracy w 2012 r. >>

Bezwzględny zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych odnosi się również do pracowników młodocianych, o których mowa w art. 190 k.p.

Względny zakaz zatrudniania

Praca nadliczbowa pracownika opiekującego się dzieckiem do lat 4 jest dopuszczalna jedynie za jego zgodą. Odmowa wykonywania pracy nadliczbowej nie może skutkować ujemnymi konsekwencjami dla takiego pracownika.

O zamiarze korzystania z uprawnień pracowniczych w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem do 4 lat pracownik informuje pracodawcę, składając stosowne oświadczenie. W jego treści powinien wyraźnie określić, z jakich uprawnień zamierza korzystać. Jeżeli oboje rodzice (opiekunowie) dziecka pracują, wówczas zakaz zatrudniania w nadgodzinach dotyczy tylko jednego z nich (art. 1891 k.p.).

Ograniczenie w zakresie możliwości zlecania pracy nadliczbowej dotyczy wszystkich niepełnosprawnych, bez względu na posiadany stopień niepełnosprawności. Od powyższej zasady istnieje wyjątek, jeżeli pracowników niepełnosprawnych zatrudnia się przy pilnowaniu mienia. Jeżeli lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną wyrazi na to zgodę, wówczas pracownika takiego można zatrudniać w godzinach nadliczbowych.

Warto dodać, że ustalenie w umowie o pracę zawartej z pracownikiem niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym 8-godzinnego dnia pracy zamiast zgodnego z prawem 7-godzinnego oznacza, że za każdą przepracowaną ósmą godzinę ma on prawo do wynagrodzenia w wysokości 1/7 dziennego wynagrodzenia wynikającego z umowy i do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych (wyrok SN z 6 lipca 2005 r., III PK 51/05).

Podstawa prawna:

Orzecznictwo:

  • wyrok SN z 5 lutego 1976 r. (I PRN 58/75, OSNC 1976/10/223),
  • wyrok SN z 14 grudnia 2004 r. (II PK 106/04, OSNP 2005/15/221),
  • wyrok SN z 6 lipca 2005 r. (III PK 51/05, OSNP 2006/5–6/85).
Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne
Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
500 plus dla niesamodzielnych - jakie świadczenia wlicza się do limitu 2419,33 zł? [Katalog świadczeń]

Świadczenie 500 plus dla osoby niesamodzielnej wypłacane z ZUS od marca tego roku przysługuje większej liczbie osób. Przeciętnie przyznawane jest w kwocie 462 złotych, a maksymalnie można otrzymać 500 złotych. Od czego to zależy? Jakie świadczenia wlicza się do limitu 2419,33 zł? Oto katalog świadczeń.

Pracownik pod ochroną. Nie można rozwiązać umowy o pracę, ale jest kilka wyjątków

Pracownicy, którym pozostały 4 lata do emerytury, podlegają ochronie przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Zatem umowy o pracę nie można wypowiedzieć pracownicy, która ukończyła 56 lat oraz pracownikowi, który skończył 61 lat. Ochrona kończy się, gdy zostanie osiągnięty wiek emerytalny.

Kodeks pracy w 2025 roku – jakie ważne zmiany nas czekają?

Ważne zmiany w Kodeksie pracy wejdą w życie w 2025 roku. Pracodawcy zostaną obciążeni nowymi obowiązkami. Umowy cywilnoprawne będą wliczane do stażu pracy. Przepisy o układach zbiorowych pracy znajdą się w osobnej ustawie. Wzrośnie wiele świadczeń przysługujących pracownikom. Zmiany w prawie pracy obejmują szeroki zakres zagadnień - od praw pracowniczych po mechanizmy wsparcia dla przedsiębiorców zatrudniających osoby niepełnosprawne i starsze.

Wybór instytucji zarządzającej PPK wymaga porozumienia z tzw. stroną społeczną

Wybór instytucji finansowej, która zarządza PPK, wymaga dokonania porozumienia ze stroną społeczną. Co to właściwie oznacza? Co więcej, porozumienia ze stroną społeczną wymaga również zmiana umowy o zarządzanie PPK oraz zmiana instytucji finansowej.

REKLAMA

Za wcześnie na wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy. Wynagrodzenia pracowników byłyby niższe

Tydzień pracy skrócony do czterech dni nie ma uzasadnienia. Krótszy tydzień pracy wymagałby zatrudnienia nowych pracowników. Niemożliwe byłoby utrzymanie wynagrodzeń na dotychczasowym poziomie.

Urlop 2025 r.: urlop wypoczynkowy, urlop na żądanie, dni wolne od pracy

Urlop 2025 r.: urlop wypoczynkowy, urlop na żądanie, dni wolne od pracy. Komu przysługuje 20 dni, a kto może liczyć na 26 dni? Ile dni urlopu na żądanie w 2025 r.? Jak wypadają dni wolne od pracy w 2025 r.?

Dofinansowanie ze środków ZFŚS. Dla kogo świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych?

Pracownikom przysługują świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych np. w postaci dofinansowania do wypoczynku czy świadczeń wypłacanych z okazji świąt. Na jaką chwilę powinna być dokonana ocena, czy dana osoba spełnia warunki do wypłaty świadczeń z zfśs?

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
Rozwiąż quiz kadrowy w zakresie uprawnień rodzicielskich, który składa się z dziesięciu pytań a tylko jedna odpowiedź jest poprawna.

REKLAMA

Pracodawcy chcą za wolne w Wigilię znieść wolne w Trzech Król albo 1 Maja. I bez wolnego w Wielki Piątek

W Sejmie trwają prace nad ustawą wprowadzającą wolne w Wigilię. Jest chyba już przesądzone, że ustawa wejdzie w życie. Ale przecież większa część z nas ma wolną Wigilię (albo pracuje kilka godzin, a potem wolna reszta dnia). Celna jest uwaga DGP, że większym problemem jest ustawowe zwolnienie z pracy w Wielki Piątek. Najbliższy 18 kwietnia 2025 r. Wielki Piątek nie jest obecnie wolny od pracy. Trwa dyskusja, aby w ten dzień praca trwała 4h. Jednak część pracodawców nie zgadza się na to i oczekują także rekompensaty za wolne w Wigilię w postaci pracy w Trzech Król albo 1 Maja. 

Świadczenie wychowawcze. Czy 800 plus będzie wypłacane?

Rodzinom z dziećmi na utrzymaniu przysługuje w ramach programu „Rodzina 800 plus” świadczenie wychowawcze w wysokości 800 zł na dziecko. Okazało się, że program ma ograniczony wpływ na dzietność i pojawiły się głosy kwestionujące sens wypłacania świadczenia.

REKLAMA