REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Marta Jendrasik

REKLAMA

Pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie pracy w godzinach nadliczbowych, gdy wynika to ze szczególnych potrzeb. Jednak taka praca powinna mieć charakter incydentalny, a liczba przepracowanych nadgodzin mieścić się w limicie określonym w Kodeksie pracy.

Polecenie pracy w godzinach nadliczbowych jest dla pracownika wiążące i nie może odmówić jej wykonywania. Jednak w niektórych przypadkach świadczenie pracy w takich okolicznościach będzie niemożliwe ze względu na ograniczenia wynikające z przepisów prawa pracy. A zatem nie każdemu pracownikowi można zlecić pracę w godzinach nadliczbowych, nawet jeśli wyrazi na to zgodę.

REKLAMA

Autopromocja

Limit godzin nadliczbowych

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w przypadku:

  • gdy istnieje konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
  • gdy wynika to ze szczególnych potrzeb pracodawcy (art. 151 § 1 k.p.).

Nawet jeżeli praca nadliczbowa wynika ze szczególnych potrzeb pracodawcy, to podlega ograniczeniom w postaci ustalonego w art. 151 § 3 k.p. limitu pracy w godzinach nadliczbowych. Limit ten określa, że pracownik nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 150 godzin pracy nadliczbowej. Limit ten może być zwiększony w regulaminie pracy (jeżeli istnieje obowiązek jego wydania), układzie zbiorowym lub umowie o pracę.

WAŻNE!

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Pracownik ma prawo do odmowy wykonywania pracy nadliczbowej ponad limit 150 godzin w roku kalendarzowym.

Kto nie może pracować w nadgodzinach

Praca w godzinach nadliczbowych z uwagi na szczególne potrzeby pracodawcy jest niedopuszczalna w przypadku pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia (art. 151 § 2 k.p.). Zakaz ten nie dotyczy pracy w godzinach nadliczbowych spowodowanych koniecznością prowadzenia akcji ratowniczej lub usuwania awarii.

Ogólnopolski Klub Kadrowego: Zmiany w prawie pracy i ubezpieczeniach społecznych 2012 >>

W godzinach nadliczbowych nie można zatrudniać również innych grup pracowników. Ograniczenia te wynikają wprost z przepisów Kodeksu pracy.

W godzinach nadliczbowych nie wolno zatrudniać:

  • kobiet w ciąży (art. 178 § 1 k.p.),
  • pracowników młodocianych (art. 203 § 1 k.p.),
  • pracowników opiekujących się dzieckiem do lat 4 (art. 178 § 2 k.p.),
  • pracowników niepełnosprawnych, z wyjątkiem zatrudnionych przy pilnowaniu oraz tych, na których wniosek lekarz wyraził zgodę na pracę w nadgodzinach (art. 15 i 16 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych).

Pracodawcy powinni pamiętać, że również do kadry kierowniczej odnoszą się zakazy zatrudniania w godzinach nadliczbowych oraz przepisy w zakresie limitów pracy w godzinach nadliczbowych.


Przepisy Kodeksu pracy, a w szczególności art. 1514 k.p. nie upoważnia pracodawcy do stosowania rozwiązań organizacyjnych, które w założeniu stwarzają konieczność wykonywania pracy stale w godzinach nadliczbowych przez pracowników zajmujących stanowiska kierownicze. Praca takich pracowników w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna również tylko wyjątkowo, „w razie konieczności” (wyrok SN z 5 lutego 1976 r., I PRN 58/75).

WAŻNE!

Kobiety w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych nawet w sytuacji, gdy jest ona zatrudniona na stanowisku kierowniczym.

Poza tym powodowane względami organizacyjnymi, stałe wykonywanie pracy ponad normę czasu pracy przez pracownika zajmującego stanowisko kierownicze nie pozbawia go prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych (wyrok SN z 14 grudnia 2004 r., II PK 106/04).

Bezwzględny zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych

Zakaz zatrudnienia kobiet w ciąży w godzinach nadliczbowych ma charakter bezwzględny, co oznacza, że nawet zgoda na taką pracę wyrażona przez pracownicę nie będzie skuteczna. Pracodawca nie może również wyciągać jakichkolwiek negatywnych konsekwencji w razie odmowy wykonywania pracy nadliczbowej przez kobietę w ciąży. Tego typu działanie pracodawcy jest wykroczeniem przeciwko prawom pracowniczym zagrożonym karą grzywny od 1000 do 30 000 zł (art. 281 k.p.). Należy również pamiętać, że zgodnie z art. 148 k.p. pracownic w ciąży nie wolno zatrudniać w systemach i rozkładach czasu pracy, o których mowa w art. 135–138 i art. 143–144, a ich czas pracy nie może przekraczać 8 godzin.

Czytaj także: Czas pracy w 2012 r. >>

Bezwzględny zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych odnosi się również do pracowników młodocianych, o których mowa w art. 190 k.p.

Względny zakaz zatrudniania

Praca nadliczbowa pracownika opiekującego się dzieckiem do lat 4 jest dopuszczalna jedynie za jego zgodą. Odmowa wykonywania pracy nadliczbowej nie może skutkować ujemnymi konsekwencjami dla takiego pracownika.

REKLAMA

O zamiarze korzystania z uprawnień pracowniczych w związku ze sprawowaniem opieki nad dzieckiem do 4 lat pracownik informuje pracodawcę, składając stosowne oświadczenie. W jego treści powinien wyraźnie określić, z jakich uprawnień zamierza korzystać. Jeżeli oboje rodzice (opiekunowie) dziecka pracują, wówczas zakaz zatrudniania w nadgodzinach dotyczy tylko jednego z nich (art. 1891 k.p.).

Ograniczenie w zakresie możliwości zlecania pracy nadliczbowej dotyczy wszystkich niepełnosprawnych, bez względu na posiadany stopień niepełnosprawności. Od powyższej zasady istnieje wyjątek, jeżeli pracowników niepełnosprawnych zatrudnia się przy pilnowaniu mienia. Jeżeli lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad osobą niepełnosprawną wyrazi na to zgodę, wówczas pracownika takiego można zatrudniać w godzinach nadliczbowych.

Warto dodać, że ustalenie w umowie o pracę zawartej z pracownikiem niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym 8-godzinnego dnia pracy zamiast zgodnego z prawem 7-godzinnego oznacza, że za każdą przepracowaną ósmą godzinę ma on prawo do wynagrodzenia w wysokości 1/7 dziennego wynagrodzenia wynikającego z umowy i do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych (wyrok SN z 6 lipca 2005 r., III PK 51/05).

Podstawa prawna:

Orzecznictwo:

  • wyrok SN z 5 lutego 1976 r. (I PRN 58/75, OSNC 1976/10/223),
  • wyrok SN z 14 grudnia 2004 r. (II PK 106/04, OSNP 2005/15/221),
  • wyrok SN z 6 lipca 2005 r. (III PK 51/05, OSNP 2006/5–6/85).
Zapisz się na newsletter
Kodeks pracy, urlopy, wynagrodzenia, świadczenia pracownicze. Bądź na bieżąco ze zmianami z zakresu prawa pracy. Zapisz się na nasz newsletter.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne

REKLAMA

Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Sprzedaż w 2030 r. czyli kompetencje przyszłości. Jaki musi być handlowiec za 5 lat?

Sprzedaż dynamicznie się zmienia. Bywa, że klient kończy rozmowę z handlowcem w środku ofertowej formułki. Dziś, a jeszcze bardziej za 5 lat, klienci potrzebują rozmowy, zrozumienia, uważnego słuchania i pomocy. Coraz ważniejsza jest uczciwość i działanie zgodnie z wartościami. O czym dziś musi wiedzieć handlowiec, aby w 2030 r. posiadał wszystkie wymagane kompetencje?

Przeniesienie pracownika do innego działu. Co z wypowiedzeniem zmieniającym i odprawą?

W praktyce może się zdarzyć, iż pracodawca przenosi pracownika do innego działu, aby uniknąć zwolnień. Jak dokonać tego zgodnie z prawem? Kiedy nie jest potrzebne wypowiedzenie zmieniające? Czy przenoszonemu pracownikowi trzeba wypłacić odprawę?

Ekstremalne temperatury zmniejszają wydajność pracy

Z powodu upałów w Chinach, Hiszpanii, Włoszech i Grecji PKB może spaść o blisko 1 pkt proc. - wynika z raportów ekspertów Allianz Trade. Ekstremalne temperatury maja duży wpływ na wydajność pracy.

Realia pracy tymczasowej. Co liczy się dziś dla firm i kandydatów? [Badanie]

Na rynku pracy, gdzie coraz trudniej o trwałość i przewidywalność, głos pracowników oraz pracodawców staje się jednym z najczulszych barometrów zmian. Job Impulse co roku bada poziom satysfakcji obu tych grup. Najnowsze wyniki wskazują, że oczekiwania wobec agencji dynamicznie rosną: firmy domagają się sprawnych, natychmiastowych rekrutacji, ale przy zachowaniu wysokiej jakości procesów i maksymalnym ograniczeniu rotacji. Z kolei pracownicy tymczasowi coraz wyraźniej sygnalizują potrzebę stabilności, poszerzania systemu benefitów, a także obsługi formalności online.

REKLAMA

Lipiec 2025 – dni wolne, godziny pracy

Lipiec 2025 – dni wolne od pracy i godziny pracy. To najbardziej zapracowany miesiąc w roku. Jaki jest wymiar czasu pracy w lipcu? Czy kalendarz dni wolnych od pracy przewiduje święta w tym miesiącu?

Zmiany w umowach o pracę: dodatkowe koszty dla pracodawcy bo część umów musi przejść przez tłumacza przysięgłego

W III kwartale 2025 r. obowiązują już cztery istotne i nowe ustawy w obszarze prawa pracy. Przyglądlądamy się jednej z nich w zakresie zmian w zatrudnieniu jakie weszły na skutek tych nowych regulacji. Chodzi o istotną instytucję bo o umowę o pracę! To dokument, który ma kluczowe znaczenie dla stosunku pracy. Zmiany, które zaszły w umowach o pracę są naprawdę znaczące i co gorsza generują koszty dla pracodawców. Pocieszające jest jednak to, że zmiany dotyczą tylko wybranych grup pracowników, nie wszytskich zatrudnionych osób.

Wyzwania dla pracodawców w zakresie wynagrodzeń. Zmiany pomogą zmniejszyć rotację pracowników

Połowa polskich pracowników uważa, że zarabia za mało. To powód dużej rotacji pracowników. Jakie wyzwania stoją przed pracodawcami? Co muszą zmienić, aby zmniejszyć rotację w firmie?

Raz w roku 14 dni z rzędu urlopu wypoczynkowego? Czy to obowiązek pracownika?

Czy pracownik musi raz w roku kalendarzowym wykorzystać 14 dni urlopu wypoczynkowego z rzędu? Zgodnie z art. 162 Kodeksu pracy na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części, ale co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.

REKLAMA

Nie do 5 000 zł a do 46 000 zł: nowe przepisy już w mocy. Poszła w górę wysokość grzywny za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

Nie do 5 000 zł a do 46 000 zł. Aż 9. krotnie poszła w górę wysokość grzywny za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Kto zyska a kto straci i dlaczego tak się stało? Ustawodawca reaguje na bieżącą sytuację na rynku pracy. Tym samym znowelizowano najistotniejszą ustawą w obszarze ubezpieczeń społecznych jaką jest ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 350, dalej jako: ustawa). Zatem za co można nałożyć taką grzywnę?

Sprawdź, którym liderem jesteś: kontroler, terapeuta, mesjasz, eko-lider [Zarządzanie]

Dr Simon Western wyróżnia 4 typy liderów w firmach: terapeuta, mesjasz, kontroler i eko-lider. Który typ przywództwa został uszyty na miarę naszych czasów? Sprawdź, którym typem lidera jesteś.

REKLAMA