Czy pracodawca może odpowiadać za mobbing na zasadach prawa cywilnego

Jeśli przewidziane w tym przepisie zadośćuczynienie za rozstrój zdrowia oraz odszkodowanie za skutki rozwiązania przez pracownika umowy o pracę z powodu mobbingu nie pozwala na pełne zrekompensowanie szkód, może on dochodzić naprawienia szkód nieobjętych art. 94³ k.p. na zasadach prawa cywilnego.

Mobbing uznawany jest za czyn niedozwolony przez prawo pracy i dlatego w pierwszej kolejności powinien być osądzany przez pryzmat tego prawa. Zakres roszczeń dochodzonych na podstawie art. 94³ k.p. jest dość ograniczony i gdyby przyjąć, że są to jedyne formy ochrony pracownika – ochrona ta byłaby w gruncie rzeczy iluzoryczna.

Metody przeciwdziałania mobbingowi >>

Analiza art. 94³ § 3 k.p. pozwala na sformułowanie wniosku, że przepis ten ogranicza uprawnienia pracownika w związku z mobbingiem do żądania wypłaty zadośćuczynienia za wywołanie rozstroju zdrowia. Zdrowie jest tymczasem tylko jednym z dóbr osobistych, które mogą zostać naruszone w wyniku mobbingu. Poza regulacją pozostają takie dobra osobiste jak: godność, cześć czy prawo do prywatności. Naruszenia tych dóbr mogą wystąpić obok rozstroju zdrowia albo pojawić się samodzielnie. W tych sytuacjach należy skorzystać z ochrony przewidzianej w art. 23–24 oraz art. 415 i nast. k.c.

Zastrzeżone na rzecz pracownika zadośćuczynienie jest formą kompensaty szkody niemajątkowej (krzywdy). Należy jednak zauważyć, że rozstrój zdrowia mobbingowanego pracownika bardzo często ma także wymiar finansowy (koszty leczenia, wizyt lekarskich itp.). Tych szkód art. 94³ § 3 k.p. nie obejmuje. Odszkodowanie może zostać przyznane dopiero po rozwiązaniu umowy o pracę przez pracownika z zachowaniem formy pisemnej i po przedstawieniu uzasadnienia (art. 94³ § 4 i 5 k.p.). Takie rozwiązanie niejako wymusza na pracowniku rozwiązanie stosunku pracy, jeśli chce on uzyskać odszkodowanie. Jeśli mobbingowany pracownik porzuci pracę, podpisze porozumienie w sprawie rozwiązania stosunku pracy albo nie podejmie żadnych kroków, może uzyskać pełne odszkodowanie obejmujące zarówno szkody majątkowe, jak i niemajątkowe – bez konieczności rozwiązywania umowy o pracę – na podstawie Kodeksu cywilnego. Z takiego rozwiązania mogą także skorzystać osoby świadczące pracę na innej podstawie niż umowa o pracę.