Gdy kierownik pracuje w nadgodzinach

Powszechnie uważa się, że praca na stanowisku kierowniczym łączy się z wieloma przywilejami, głównie mającymi charakter finansowy. Niemniej jednak obok wielu uprawnień związanych z piastowaną funkcją, kierownikom „odmówiono” prawa do niektórych świadczeń takich jak np. rekompensata za pracę w nadgodzinach.

Należy również wskazać, że ograniczenia te zależą od tego, czy pracownik należy do grupy tzw. wyższej kadry kierowniczej czy jest tzw. niższą kadrą kierowniczą. Można stwierdzić, że z wyższym stanowiskiem związana jest mniejsza ochrona będąca odzwierciedleniem przepisów prawa pracy.

Praca w godzinach nadliczbowych

Pracownicy zarządzający w imieniu pracodawcy zakładem pracy i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych zakładu pracy wykonują w razie konieczności pracę poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do oddzielnego wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych (art. 151⁴ § 1 k.p.). Oznacza to, że członkowie kadry zarządzającej oraz kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych nie mają prawa do wynagrodzenia za pracę ponadwymiarową. Dotyczy to zarówno wynagrodzenia normalnego, jak i dodatku za pracę wykonywaną w godzinach nadliczbowych. Jedyny wyjątek od tej reguły uczyniono dla niższej kadry kierowniczej, która za pracę nadliczbową świadczoną w niedziele i święta zachowuje prawo do wynagrodzenia oraz dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, jednak pod warunkiem że nie otrzymali oni za tę pracę rekompensaty w postaci innego dnia wolnego od pracy.

WAŻNE!
Uprawnienie do dnia wolnego albo dodatkowego wynagrodzenia nie przysługuje pracownikom zarządzającym w imieniu pracodawcy zakładem pracy, nawet jeśli praca ponadwymiarowa była wykonywana w niedzielę lub święto.

Regulamin pracy lub zakładowy układ zbiorowy pracy nie może korzystniej regulować zasad rekompensaty pracy w godzinach nadliczbowych pracownikom zatrudnionym na stanowiskach kierowniczych, np. przyznawać pracownikom zarządzającym prawo do dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych na zasadach, jakie obowiązują jedynie dla kierowników wyodrębnionych komórek organizacyjnych. Układ zakładowy i regulamin wynagradzania nie mogą określać warunków wynagradzania pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy (art. 241²⁶ § 2 i art. 77² § 5 k.p.).

Wynagrodzenia kierowników w zależności od działu >>

Niemniej jednak przepis art. 151⁴ k.p. nie upoważnia pracodawców do stosowania takich rozwiązań organizacyjnych, które w założeniu powodują konieczność wykonywania pracy przez pracowników zajmujących stanowiska kierownicze stale w godzinach nadliczbowych. Praca takich pracowników w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest tylko wyjątkowo „w razie konieczności” (wyrok SN z 5 lutego 1976 r., I PRN 58/75). Powyższe stanowisko zostało również podkreślone w wyroku z 8 czerwca 2004 r., w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że osoby zatrudnione na stanowiskach kierowniczych nie mogą być pozbawione prawa do dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 135 § 1 k.p., obecnie art. 151⁴), jeżeli wskutek niezależnej od nich wadliwej organizacji pracy są zmuszone do systematycznego przekraczania obowiązujących norm czasu pracy (III PK 22/04).

Z powyższego wynika, że pracodawca powinien tak ustalić zakres zadań służbowych oraz porządek pracy, aby nie było konieczności stałego wykonywania przez pracowników pracy w godzinach nadliczbowych. Jeżeli organizacja jest ewidentnie wadliwa, pracownik należący do tzw. kadry zarządzającej może żądać zrekompensowania pracy w godzinach nadliczbowych.