Wentylacja i klimatyzacja w pracy

Pracodawca powinien zadbać o to, aby jego pracownicy mogli wykonywać swoją pracę w bezpiecznych i higienicznych warunkach. Jednym ze sposobów na zapewnienie ww. warunków w pracy jest odpowiednie wentylowanie i klimatyzowanie pomieszczeń pracy. Miejsca, w których świadczona jest praca, powinny zostać zabezpieczone przed niekontrolowanym przepływem powietrza. W pomieszczeniach pracy powinna zostać zapewniona taka wymiana powietrza, która będzie odpowiednia ze względu na funkcjonowanie i przeznaczenie pomieszczeń.

Wentylowanie pomieszczeń pracy jest to nie tylko komfort, ale przede wszystkim konieczność. Powietrze w pomieszczeniach pracy wciąż ulega zanieczyszczeniom. Brak odpowiedniej wentylacji w znaczący sposób wpływa na jakość pracy i jej bezpieczeństwo. Wentylacja to także jeden z istotnych elementów ochrony zbiorowej pracowników.

WAŻNE!
Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed niekontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewnątrz.

W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji.

Wymagania dotyczące parametrów powietrza w pomieszczeniach pracy określają m.in. Polskie Normy.

Dlaczego należy czyścić kanały wentylacyjne i klimatyzacyjne >>

Rodzaje wentylacji

Istnieje kilka różnych rodzajów wentylacji. Pierwszym z nich, najprostszym, jest tzw. wentylacja naturalna. Przy tym rodzaju wentylacji znaczenie ma różnica temperatur (gęstość powietrza) pomiędzy powietrzem wewnątrz budynku a powietrzem na zewnątrz. Dzięki tej różnicy następuje naturalna wymiana powietrza w pomieszczeniach pracy. Powietrze w tym wypadku może dostawać się do pomieszczeń poprzez specjalnie przygotowane kratki wentylacyjne, nawiewniki, ale także przez nieszczelne okna czy drzwi. Skuteczność, a zarazem powodzenie odpowiedniego wentylowania pomieszczeń, zależy od warunków atmosferycznych panujących na zewnątrz budynku.

Drugim rodzajem wentylacji jest wentylacja mechaniczna. Ponieważ nie jest ona uzależniona od okoliczności, na które nie mamy wpływu (warunki atmosferyczne), można ją uznać za skuteczniejszą. Przepływ powietrza w pomieszczeniu zostaje wymuszony przez wentylator lub inne urządzenie.

Wentylację można także podzielić na wentylację:

• ogólną, która ma za zadanie zapewnić równomierną wymianę powietrza w całym pomieszczeniu pracy,
• miejscową, która oczyszcza powietrze w jednym konkretnym miejscu.

Klimatyzacja

Popularna, szczególnie w biurowcach, klimatyzacja to jeden z rodzajów wentylacji. Zadaniem klimatyzacji jest utrzymanie właściwego ciśnienia, temperatury, wilgotności i składu chemicznego powietrza. Dzięki temu, klimatyzacja ma zapewnić właściwe warunki higieniczne pracownikom przebywającym w klimatyzowanych pomieszczeniach.

W przypadku zastosowania systemu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej pracodawca musi zapewnić:

• odpowiednią konserwację urządzeń i instalacji klimatyzacyjnych i wentylacyjnych w celu niedopuszczenia do awarii,
• stosowanie środków mających na celu ograniczenie natężenia i rozprzestrzeniania się hałasu i drgań powodowanych pracą urządzeń klimatyzacyjnych i wentylacyjnych.

WAŻNE!
Jeżeli w związku z wydzielaniem się w procesie pracy substancji szkodliwych dla zdrowia awaria wentylacji może zagrażać zdrowiu pracowników, należy zastosować system kontrolny sygnalizujący stan zagrożenia.

Wymagania wentylacji pomieszczeń pracy

Wymogi dotyczące wentylowania pomieszczeń są różne w zależności od potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych. Ponadto inny cel będzie miała wentylacja w pomieszczeniach, w których wydzielają się 2 lub więcej substancji szkodliwych, a działanie każdej z nich na organizm ludzki jest inne i niezależne od działania pozostałych substancji, a inne gdy, wydzielają się 2 lub więcej substancji szkodliwych, a ich działanie na organizm ludzki jest takie samo lub gdy jednoczesne ich występowanie wzmaga ich odrębne działanie.

W pierwszym przypadku wentylacja powinna zapewnić co najmniej taką ilość powietrza, która rozcieńczy stężenie substancji, wymagającej największej objętości powietrza do rozcieńczenia, aż do osiągnięcia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia.

Natomiast w drugim przypadku wymiana powietrza powinna zapewnić co najmniej ilość powietrza równą sumie jego objętości potrzebnych do rozcieńczenia stężenia każdej z tych substancji, aż do wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia.

W nieklimatyzowanych pomieszczeniach pracy musi być zapewniona stała wymiana powietrza – nie mniejsza niż 0,5-krotna w ciągu godziny.

WAŻNE!
Urządzenia lub ich części, z których mogą wydzielać się szkodliwe gazy, pary lub pyły, powinny być zhermetyzowane. W razie niemożliwości zhermetyzowania, urządzenia te powinny być wyposażone w miejscowe wyciągi.

Wentylacja nie powinna powodować przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania pomieszczeń pracy. Nie dotyczy to wentylacji awaryjnej. Powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz przy zastosowaniu klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych dla zdrowia.

Należy pamiętać, aby strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie był skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.

Ochrona indywidualna pracowników >>

Ważne jest, aby maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie przekraczała:

• 70°C (343 K) przy nawiewie powietrza na wysokości nie mniejszej niż 3,5 m od poziomu podłogi stanowiska pracy oraz
• 45°C (318 K) – w pozostałych przypadkach.

WAŻNE!
W pomieszczeniach pracy, w których występują łatwopalne lub niebezpieczne pod względem wybuchowym pyły, gazy lub pary, maksymalna temperatura nawiewanego powietrza powinna być zgodna z przepisami w sprawie ochrony przeciwpożarowej.

Przy stosowaniu w pomieszczeniach pracy wentylacji mechanicznej z recyrkulacją powietrza ilość powietrza świeżego nie powinna być mniejsza niż 10% ogólnej ilości wymienianego powietrza.

W powietrzu wprowadzanym do pomieszczeń pracy przy stosowaniu recyrkulacji zanieczyszczenie czynnikami szkodliwymi dla zdrowia nie powinno przekraczać poziomu, przy którym suma stosunków stężeń poszczególnych substancji do odpowiadających im wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń przekracza 0,3 (§ 38 rozporządzenia).

Podstawa prawna:

• § 30–38 rozporządzenia MPiPS z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU z 2003 r. nr 169, poz. 1650 ze zm.).