Zmiany w ubezpieczeniach społecznych

1 września 2009 r. weszła w życie ustawa z 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy – Prawo bankowe.

Zmianami wprowadzonymi tą ustawą powinni przede wszystkim zainteresować się płatnicy składek, rozliczający składki za osoby:

• pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,

• osoby posiadające zadłużenie w ZUS z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne należnych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy przy takiej działalności w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego albo przebywania na urlopie wychowawczym.

Zasady przyznawania prawa do zasiłku macierzyńskiego>>

Nowe zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym

W myśl art. 9 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązującego do końca sierpnia 2009 r. osoba pobierająca zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego podlegała z tytułu pobierania tego zasiłku obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym tylko wówczas, gdy nie miała ustalonego prawa do emerytury lub renty oraz innego tytułu powodującego obowiązek ubezpieczeń społecznych. Ten stan prawny uległ radykalnej zmianie od 1 września 2009 r. Z tym dniem zaczął obowiązywać art. 9 ust. 1c wprowadzony nowelizującą ustawą.

Urlop macierzyński a urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego>>

Zgodnie z tym przepisem dla osoby, która w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego będzie równocześnie:

• wykonywała pracę chałupniczą (nakładczą),

• wykonywała pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy-zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,

• prowadziła pozarolniczą działalność,

• wykonywała odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania oraz

• duchownym,

– tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych będzie pobieranie przedmiotowego zasiłku. Natomiast z ww. tytułów taka osoba będzie miała prawo przystąpić do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Przykład

Ewa N. pobiera zasiłek macierzyński, do którego prawo nabyła z tytułu stosunku pracy, jaki łączy ją ze spółką z o.o. W okresie pobierania tego zasiłku zainteresowana wykonuje pracę na podstawie umowy zlecenia, którą zawarła ze spółką komandytową. Do 31 sierpnia 2009 r. Ewa N. będzie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy-zlecenia, a od 1 września 2009 r. – z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Ponadto ustawa z 24 kwietnia 2009 r. wprowadziła do ustawy systemowej art. 9 ust. 1d. Ustawodawca w przepisie tym określił, że pracownik, członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych oraz funkcjonariusz Służby Celnej, którzy jednocześnie będą spełniali warunki do podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego lub zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego, będą obowiązkowo podlegali ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obydwu tytułów. Zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym do 31 sierpnia 2009 r. osoba znajdująca się w takiej sytuacji podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym tylko jako pracownik, członek spółdzielni lub funkcjonariusz Służby Celnej.

Przykład

Elżbieta K. pobiera zasiłek macierzyński, do którego prawo nabyła jako członek rolniczej spółdzielni produkcyjnej. W trakcie pobierania przedmiotowego zasiłku zainteresowana podjęła zatrudnienie na podstawie umowy o pracę na 1/3 etatu w zakładzie handlowym. Do 31 sierpnia br. Elżbieta K. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym wyłącznie z tytułu stosunku pracy, jaki łączy ją z zakładem handlowym. Natomiast od 1 września 2009 r. obowiązkowo podlega tym ubezpieczeniom zarówno z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, jak i z tytułu tego stosunku pracy.

Od 1 września 2009 r. okoliczność, że osoba pobierająca zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego będzie miała prawo do emerytury lub renty nie będzie już wyłączała obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu pobierania tego zasiłku.

Przykład

Barbara P. pobiera zasiłek macierzyński, do którego prawo nabyła z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy w pracę w liceum ogólnokształcącym. Ponadto pobiera ona rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy, którą wypłaca jej ZUS. Do 31 sierpnia br. osoba ta z uwagi na ustalone prawo do rent, z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego nie podlegała obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Natomiast od 1 września 2009 r. pobieranie zasiłku macierzyńskiego będzie dla niej tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Z uwagi na wyżej opisane zmiany w ustawie systemowej od 1 września 2009 r. na osobach pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego nie będzie już spoczywał obowiązek informowania płatnika składek o tym, że:

• na ich rzecz zostało ustalone prawo do emerytury lub renty,

• podlegają ubezpieczeniom społecznym z innych tytułów.

Odnośnie do osób przebywających na urlopach wychowawczych ustawa nowelizująca nie wprowadza żadnych zmian. Oznacza to, że osoby te nadal będą podlegały ubezpieczeniom społecznym z tytułu przebywania na tym urlopie, pod warunkiem że nie będą posiadały prawa do emerytury lub renty oraz nie będą posiadały innych tytułów powodujących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Ubezpieczenie wypadkowe zleceniobiorców>>

Ubezpieczenie wypadkowe zleceniobiorców

Nowe regulacje prawne w tym zakresie wejdą w życie dopiero 1 stycznia 2010 r. Na mocy ustawy z 24 kwietnia 2009 r. zostanie uchylony art. 12 ust. 3 ustawy systemowej. Przepis ten obecnie stanowi, że nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu zleceniobiorcy, którzy wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy. Natomiast od 1 stycznia 2010 r. wszyscy zleceniobiorcy będą objęci ubezpieczeniem wypadkowym. Nie będzie miało znaczenia miejsce lub siedziba prowadzenia działalności zleceniodawcy.

Podstawa prawna:

• ustawa z 24 kwietnia 2009 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy – Prawo bankowe (DzU nr 71, poz. 609),
• art. 9 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.).