REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Ochrona dóbr osobistych pracownika

Ryszard Sadlik
Ryszard Sadlik

REKLAMA

Dobra osobiste pracownika są chronione przez przepisy Kodeksu pracy i Kodeksu cywilnego. W razie ich naruszenia przez pracodawcę, pracownik ma możliwość wystąpić o ich ochronę do sądu i dochodzić roszczeń majątkowych lub niemajątkowych.

Jedną z podstawowych zasad prawa pracy jest obowiązek szanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika przez pracodawcę (art. 111 k.p.). Dobra osobiste pracownika podlegają ochronie, a w szczególności są to: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Warto też zwrócić uwagę, że w myśl art. 47 Konstytucji RP każdy ma prawo do ochrony prawnej życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim życiu osobistym. Z art. 51 Konstytucji RP wynika natomiast, że nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby (ust. 1). Oznacza to, że zakres chronionych dóbr jest bardzo szeroki. Przy czym według art. 23 k.c. wszystkie dobra osobiste pozostają pod ochroną prawa cywilnego (niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach), natomiast środki tej ochrony przewiduje przede wszystkim art. 24 k.c.

REKLAMA

Autopromocja

Na jakich zasadach pracodawca może kontrolować pracowników >>

W myśl art. 24 § 1 k.c. ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, żeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności żeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Naruszenie dóbr osobistych

Należy podkreślić, że ochrona dóbr osobistych przysługuje jedynie przed działaniem bezprawnym. Przyjmuje się, że działaniem bezprawnym jest każde działanie sprzeczne z normami prawnymi, a także z porządkiem prawnym oraz z zasadami współżycia społecznego. Natomiast działanie w ramach porządku prawnego, wykonywanie prawa podmiotowego, działanie podjęte w obronie uzasadnionego interesu społecznego lub prywatnego wyłącza istnienie bezprawności w postępowaniu pracodawcy.


W praktyce określenie, kiedy doszło do naruszenia przez pracodawcę dóbr osobistych pracownika, bywa często przedmiotem sporów. Dlatego warto zwrócić uwagę na stanowisko Sądu Najwyższego w tym zakresie, który przyjmuje, że o bezprawności działania pracodawcy godzącego w dobro osobiste nie można mówić, gdy określone zachowanie mieści się w ramach porządku prawnego. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z 25 stycznia 2005 r. (II PK 152/04), stwierdzając, że wszczęcie czy też kontynuowanie postępowania dyscyplinarnego wobec pracownika nie może samo przez się być uznane za naruszenie jego dóbr osobistych. Podobnie w wyroku z 8 maja 2002 r. (I PKN 267/01) Sąd Najwyższy zaznaczył, że pracodawca nie narusza dóbr osobistych pracownika, zobowiązując go zgodnie z postanowieniami regulaminu przyznawania zapomóg z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych do złożenia zaświadczenia o zarobkach uzyskiwanych u drugiego pracodawcy. Nie stanowi też działania bezprawnego w rozumieniu art. 24 § 1 k.c. podanie w piśmie do związku zawodowego, jako przyczyny zamierzonego wypowiedzenia umowy o pracę, zachowania pracownika ocenionego jako naruszające obowiązki pracownicze czy też wskazanie jego nieprzydatności do pracy na zajmowanym stanowisku, bez względu na to, czy oceny i stwierdzenia sformułowane przez pracodawcę odpowiadają rzeczywistości (wyrok SN z 23 września 1997 r., I PKN 287/97). Analogicznie rozwiązanie (także wadliwe) stosunku pracy przez pracodawcę wyklucza możliwość stosowania przepisów prawa cywilnego o ochronie dóbr osobistych (art. 23, 24, 448 k.c.), chyba że w związku z tym rozwiązaniem pracodawca naruszy dobro osobiste pracownika poza zakresem stosunku pracy, podejmując działania niemieszczące się w ukształtowanej przez ustawodawcę formie i treści czynności prawnej rozwiązującej stosunek pracy (wyrok SN z 16 listopada 2000 r., I PKN 537/00). Jeśli więc pracodawca działał zgodnie z obowiązującymi zasadami co do rozwiązania umowy o pracę, to sam fakt wadliwości lub niezasadności tego rozwiązania nie stanowi naruszenia dóbr osobistych pracownika. Warto też zwrócić uwagę na wyrok Sądu Najwyższego z 15 października 1999 r. (I PKN 309/99), w którym wskazano, że uzasadnione okolicznościami polecenie udania się na komisariat policji w celu zbadania stanu trzeźwości pracownika nie narusza jego godności.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Sposób postępowania z pracownikami nadużywającymi alkoholu >>

Należy uznać, że pracodawca dopuściłby się naruszenia dóbr osobistych, gdy samowolnie ujawnił zarobki pracownika. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w uchwale z 16 lipca 1993 r. (I PZP 28/93), stwierdzając, że ujawnienie przez pracodawcę bez zgody pracownika wysokości jego wynagrodzenia za pracę może stanowić naruszenie dobra osobistego w rozumieniu art. 23 i 24 k.c. Podobnie naruszeniem godności pracowniczej byłyby wszelkie przejawy mobbingu przejawiającego się w takich zachowaniach pracodawcy, jak znieważanie, zniesławienie, grożenie czy naruszenie nietykalności cielesnej pracownika.


Roszczenia pracownika

Pracownik, którego dobra osobiste zostały naruszone, ma szeroki zakres roszczeń, z którymi może wystąpić do sądu przeciwko pracodawcy. Przysługują mu 2 roszczenia o charakterze niemajątkowym:

  • roszczenie o zaniechanie działania – gdy występuje określone zagrożenie oraz realna obawa dalszych naruszeń konkretnego dobra osobistego,
  • roszczenie o usunięcie skutków naruszenia dobra osobistego – gdy określone dobro osobiste zostało już naruszone.

Ponadto pracownik, którego dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone cudzym działaniem, może na zasadach przewidzianych w Kodeksie cywilnym żądać zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy na cel społeczny. Stosownie natomiast do art. 24 § 2 k.c., jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego została wyrządzona szkoda majątkowa, poszkodowany może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych. A zatem pracownik może dochodzić zadośćuczynienia pieniężnego, zapłaty sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny oraz odszkodowania.

Odszkodowanie za naruszenie dóbr osobistych >>

Warto też zaznaczyć, że w przypadku ciężkiego naruszenia przez pracodawcę obowiązku poszanowania godności i innych dóbr osobistych pracownika pracownik może z tego powodu rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 § 11 k.p. Oznacza to, że takim przypadku ma on prawo do żądania odszkodowania w wysokości wynagrodzenia z za okres wypowiedzenia.

Podstawa prawna:

  • art. 47, 51 Konstytucji RP,
  • Orzeczenia Sądu Najwyższego:

– uchwała z 16 lipca 1993 r. (I PZP 28/93, OSNC 1994/1/2),

– wyrok z 23 września 1997 r., (I PKN 287/97, OSNP 1998/14/419),

– wyrok z 15 października 1999 r. (I PKN 309/99, OSNP 2001/5/147),

– wyrok z 16 listopada 2000 r. (I PKN 537/00, OSNP 2002/11/269),

– wyrok z 8 maja 2002 r. (I PKN 267/01, OSNP 2004/6/99),

– wyrok z 25 stycznia 2005 r. (II PK 152/04, OSNP 2005/17/266).

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Uprawnienia rodzicielskie
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne
Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Renta socjalna. Jak otrzymać to świadczenie? Czy wysokość renty socjalnej zostanie zwiększona?

Renta socjalna jest świadczeniem dla osób pełnoletnich, które z powodu naruszenia sprawności organizmu są całkowicie niezdolne do pracy. Świadczenie może być przyznane na stałe lub na wskazany okres. Rentę socjalną wypłaca ZUS.

Ryczałt energetyczny - co miesiąc 299,82 zł. Kto może ubiegać się o to świadczenie?

Co miesiąc ZUS wypłaca świadczenie, które ma złagodzić koszty związane z opłatami za prąd, gaz czy energię cieplną. Kto może starać się o ryczałt energetyczny?

Przewoźnik, taksówkarz czy kurier: które zlecenia aplikacyjne bardziej się opłacają?

Branża przewozowa to obecnie jedna z najprężniej rozwijających się gałęzi polskiej gospodarki. Ofert pracy i zleceń nie brakuje. Rośnie także popularność największych aplikacji łączących kierowców z klientami. Z drugiej strony, kolejne zmiany obowiązującego prawodawstwa mogą odstraszać nowych kandydatów. Zastanawiasz się, czy to praca dla Ciebie i którą opcję wybrać? Zanim podejmiesz decyzję o tym, jakiego rodzaju zlecenia przewozowe chcesz realizować, sprawdź na jakie aspekty warto zwrócić uwagę. 

4750 zł lub 5050 zł minimalnego wynagrodzenia w pierwszym roku pracy. Potem co najmniej 200 zł podwyżki. Lidl szuka 1000 pracowników

Od 9 września 2024 r. przez kolejne 4 tygodnie Lidl prowadzi kampanię rekrutacyjną. Poszukiwani są pracownicy sklepów i magazynów w całej Polsce. W sumie zatrudnionych ma być przynajmniej 1000 osób. Jakie wynagrodzenia oferuje ten pracodawca?

REKLAMA

Umowa o pracę na okres próbny. Czy naprawdę można ją zawrzeć tylko raz?

Strony stosunku pracy mogą zawrzeć umowę o pracę na okres próbny. Celem takiej umowy jest sprawdzenie kwalifikacji pracownika oraz możliwości jego zatrudnienia do wykonywania określonego rodzaju pracy.

Zezwolenie na pracę cudzoziemca tylko, gdy będzie pracował na umowie o pracę? Projekt zmian

Zezwolenie na pracę cudzoziemca zostanie wydane tylko, gdy będzie on pracował na umowie o pracę? Taką zmianę przewiduje projekt zmian Ustawy o warunkach dopuszczalności powierzenia pracy cudzoziemcom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zgodnie z tymi przepisami legalne byłoby tylko zatrudnienie cudzoziemca na umowie o pracę.

Różnorodność czy spójność? Debata ekspertów i praktyków

Jesteśmy uczestnikami, a czasami też czynnymi aktorami, procesów decydujących o efektywności i kulturze pracy – nie tylko w skali naszych organizacji. Jednym z dylematów stojących przed nami jest kwestia wyboru między poziomem różnorodności a spójności zespołów i organizacji.

Renta rodzinna dla studenta. Jak nie stracić świadczenia?

Renta rodzinna jest wypłacana osobom uczącym się, do maksymalnie 25. roku życia. Żeby otrzymywać świadczenie muszą być spełnione pewne warunki. Jakie?

REKLAMA

Urlop okolicznościowy 2025

Urlop okolicznościowy: dla kogo, ile, na co, kiedy, czy płatny, czy pracodawca musi udzielić? Odpowiadamy jakie będą obowiązywały zasady w 2025 r. 

Wszystko wskazuje na to, że w 2025 r. będą takie same nagrody jubileuszowe i odprawy pieniężne w budżetówce

Ile wynosi nagroda jubileuszowa w budżetówce? Kiedy należy się nagroda jubileuszowa? Czy można dostać dwa razy odprawę? Wszystko wskazuje na to, że w 2025 r. będą takie same zasady co do nagrody jubileuszowej i odprawy pieniężnej w budżetówce, jak w 2024 r.

REKLAMA