Wykroczeniem jest zawinione popełnienie czynu społecznie szkodliwego zabronionego przez ustawę pod groźbą kary. Należy podkreślić, że wykroczeniem jest tylko ten czyn, co do którego uznano, że jest społecznie szkodliwy. W postanowieniu z 10 czerwca 2003 r. Sąd Najwyższy podkreślił, że czyn wyczerpujący znamiona wykroczenia o subminimalnym stopniu społecznej szkodliwości nie traci cech wykroczenia. Ustalenie, że stopień społecznej szkodliwości wykroczenia jest znikomy, rzutuje co najwyżej na rodzaj i rozmiar reakcji organu orzekającego w stosunku do obwinionego (II KK 87/03).
Wykroczenie można popełnić zarówno umyślnie (gdy sprawca ma zamiar popełnienia czynu zabronionego), jak i nieumyślnie (gdy sprawca nie ma zamiaru popełnienia wykroczenia, ale popełnia je bezpodstawnie, przypuszczając, że tego uniknie, oraz wówczas gdy sprawca możliwości popełnienia czynu zabronionego nie przewiduje, choć powinien i może ją przewidzieć), chyba że ustawa przewiduje odpowiedzialność tylko za wykroczenie umyślne.
reklama
reklama
Regulacje zawarte w części ogólnej Kodeksu wykroczeń stosuje się do wykroczeń przewidzianych w innych ustawach, jeżeli ustawy te nie zawierają przepisów odmiennych.
Do ustaw, które wskazują katalog wykroczeń przeciwko prawom pracownika, zalicza się m.in.:
- Kodeks pracy - (dział trzynasty - odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko prawom pracownika),
- ustawę z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (art. 12a DzU z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.,
- ustawę z 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy (art. 22 - DzU nr 35, poz. 163),
- ustawę z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 119-124 - DzU z 2008 r. nr 69, poz. 415 ze zm.),
- ustawę z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (art. 98 - DzU z 2007 r. nr 11, poz. 74 ze zm.).
Postępowanie
W sprawach o wykroczenia orzekają sądy, które rozpatrują te sprawy w dwóch instancjach. W pierwszej instancji właściwy jest sąd rejonowy, w drugiej zaś - sąd okręgowy, na podstawie odpowiednio art. 9 i 14 Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (dalej powołany jako k.p.w.). Środkami odwoławczymi są apelacja i zażalenie. Kasację do Sądu Najwyższego może wnieść wyłącznie Minister Sprawiedliwości, Prokurator Generalny lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
Podkreślenia wymaga fakt, że w sprawach o wykroczenia przeciwko prawom pracownika sąd orzeka na podstawie wniosku złożonego przez inspektora pracy, który działa w takim postępowaniu jako oskarżyciel publiczny (w momencie wstąpienia do postępowania wszczętego przez inspektora pracy prokuratora udział inspektora jest wyłączony).
Stąd też inspektor pracy został wyposażony w wiele uprawnień, do których należy m.in.:
- prawo przesłuchiwania świadków,
- prawo przesłuchania osoby, co do której istnieje uzasadniona podstawa do sporządzenia przeciwko niej wniosku o ukaranie,
- dokonywanie oględzin i przeszukania,
- dokonywanie okazania osoby w celu rozpoznania,
- wzywanie do wydania lub okazania dokumentu lub przedmiotu mającego znaczenie dowodowe dla sprawy,
- powoływanie i przesłuchiwanie biegłych.
WAŻNE!
Inspektor pracy może również sam nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego, jeżeli uważa, że kara ta będzie wystarczająca.
Kary finansowe
Kodeks wykroczeń przewiduje za wykroczenia karę grzywny w wysokości od 20 zł do 5000 zł, chyba że ustawa szczególna stanowi inaczej.
Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, która weszła w życie 1 stycznia 2007 r., wprowadza wyższe granice grzywny za wykroczenia z art. 281-283 k.p., określając ją w przedziale od 1000 zł do 30 000 zł.
W postępowaniu mandatowym w sprawach, w których oskarżycielem publicznym jest właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy, można nałożyć grzywnę w wysokości do 2000 zł.
Jeżeli ukarany co najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w Kodeksie pracy popełnia w ciągu 2 lat od dnia ostatniego ukarania takie wykroczenie, właściwy organ Państwowej Inspekcji Pracy może w postępowaniu mandatowym nałożyć grzywnę w wysokości do 5000 zł.