Zmiana minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jak obliczać minimalne wynagrodzenie od 1 lipca 2024 r.

• Wyższe minimalne wynagrodzenie za pracę
• Jakie składniki wynagrodzenia są uwzględniane w pensji minimalnej
• Dodatek do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej
• Dodatek za staż pracy
• Dodatek za szczególne warunki pracy
• Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych
• Nagroda jubileuszowa
• Odprawa emerytalno-rentowa

Wyższe minimalne wynagrodzenie za pracę

1 lipca 2024 r. zmieni się wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pracownik zatrudniony w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy nie będzie mógł zarabiać mniej niż 4300 zł.

Do obliczenia wysokości wynagrodzenia przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez GUS do wynagrodzeń osobowych. 

Należy pamiętać, że minimalne wynagrodzenie to ogólna kwota wypłacanego miesięcznego wynagrodzenia. To oznacza, że do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy. W skład minimalnego wynagrodzenia wchodzi m. in. wynagrodzenie zasadnicze, premie, nagrody, dodatki i dopłaty wyrównawcze, wynagrodzenie za czas niewykonywania pracy czy świadczenia odszkodowawcze. 

Jakie składniki wynagrodzenia są uwzględniane w pensji minimalnej

W celu porównaniu wysokości wynagrodzenia pracownika z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę należy zatem brać pod uwagę wszystkie przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone do wynagrodzeń osobowych.

Od powyższej zasady są jednak wyjątki. Przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie uwzględnia się:

• dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej,
• dodatku za staż pracy,
• dodatku za szczególne warunki pracy,
• wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych,
• nagrody jubileuszowej,
• odprawy emerytalno-rentowej.

Poniżej omawiamy świadczenia nie uwzględniane przy porównywaniu pensji pracownika z minimalnym wynagrodzeniem.

Dodatek do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej

Dodatek za pracę w nocy przysługuje pracownikom, którzy wykonują pracę w porze nocnej obejmującej 8 godzin ustalonych przez pracodawcę między godz. 21.00 a 7.00. Minimalna wysokość dodatku wynosi 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dodatek za pracę w porze nocnej przysługuje za każdą godzinę pracy w nocy, niezależnie od innych należności (zwłaszcza od dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających na porę nocną). 

Dodatek za pracę w porze nocnej można zastąpić ryczałtem, jeśli pracownik stale wykonuje pracę w nocy poza zakładem pracy. Wysokość ryczałtu powinna być ustalona tak, aby odpowiadała przewidywanemu wymiarowi pracy w porze nocnej.

Pracodawca w przepisach wewnątrzzakładowych może ustalić wyższą stawkę dodatku za pracę w porze nocnej. 

Dodatek za staż pracy

Za dodatek za staż pracy uważa się dodatek do wynagrodzenia przysługujący pracownikowi z tytułu osiągnięcia ustalonego okresu zatrudnienia, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę.

Dodatek za szczególne warunki pracy

Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę określa definicję dodatku za szczególne warunki pracy. Za taki dodatek jest uznawany dodatek do wynagrodzenia z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia, pracy związanej z dużym wysiłkiem fizycznym lub umysłowym lub pracy szczególnie niebezpiecznej, przysługujący pracownikowi na zasadach określonych w:

• odrębnych przepisach, 
• układzie zbiorowym pracy,
• innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym,
• regulaminie wynagradzania,
• statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy,
• umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę. 

Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych

Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek w wysokości:

• 100% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w: nocy, niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy (zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy), dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto (zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy), 
• 50% wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż określone w poprzednim punkcie.

Dodatek w wysokości 100% przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownik ma prawo do dodatku w wysokości 50% lub 100%.

Ustawa o minimalnym wynagrodzeniu mówi tylko o wynagrodzeniu za pracę w nadgodzinach i nie wspomina o dodatku za taką pracę. Należy jednak pamiętać, że ten dodatek również jest składnikiem wynagrodzenia, powiązanym ściśle z wystąpieniem pracy w nadgodzinach. Jest on dodatkowym wynagrodzeniem za jej świadczenie. Dlatego można uznać, że pracodawca nie powinien brać pod uwagę także dodatku do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. 

Nagroda jubileuszowa

Nagroda jubileuszowa jest świadczeniem pieniężnym wypłacanym pracownikom z tytułu wieloletniej pracy w branży, zawodzie lub w zakładzie pracy. Należy jednak pamiętać, że nie jest to świadczenie powszechne, przysługujące wszystkim pracownikom. 

Zasad przyznawania i wypłacania nagrody jubileuszowej nie reguluje Kodeks pracy, tylko odrębne akty prawne obejmujące określone grupy zawodowe. Są to m.in. ustawa o służbie cywilnej, ustawa o pracownikach samorządowych, ustawa o pracownikach urzędów państwowych czy Karta nauczyciela. Pracownikom sfery budżetowej nagroda jubileuszowa zwykle jest wypłacana po przepracowaniu 20 lat, a następnie w odstępach czasowych co 5 lat.

Pracodawcy ze sfery pozabudżetowej mogą (ale nie mają takiego obowiązku) przyznać swoim pracownikom prawo do nagrody jubileuszowej w przepisach wewnątrzzakładowych.

Odprawa emerytalno-rentowa

Odprawa emerytalno-rentowa jest świadczeniem powszechnym, regulowanym przez Kodeks pracy. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia. 

Wysokość odprawy może być ustalana w przepisach branżowych, układach zbiorowych pracy czy regulaminach wynagradzania. Niektóre grupy zawodowe są uprawnione do odprawy emerytalno-rentowej w wyższej wysokości. Są to m.in.: nauczyciele, pracownicy samorządowi czy pracownicy urzędów państwowych.

Podstawa prawna

• art. 1, art. 6 ustawy z 4 lutego 2011 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 2207 ze zm.);
• art. 92¹, art. 151¹, art. 151⁸ ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465);
• § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1893).