Potrącenie z wynagrodzenia za zgodą pracownika - czy zawsze możliwe?

• Potrącenia z wynagrodzenia za zgodą pracownika
• Jaka jest wolna od potrąceń kwota przy potrąceniu dobrowolnym?
• W jakiej formie potrącenie z wynagrodzenia?
• Funkcja ochronna dobrowolnego potrącenia
• Niedopuszczalność zgody pracownika na potrącanie nieokreślonej i niepewnej należności pracodawcy
• I KIERUNEK ORZECZNICZY
• II KIERUNEK ORZECZNICZY

Potrącenia z wynagrodzenia za zgodą pracownika

Zgodnie z art. 91 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, dalej jako: KP) należności inne niż wymienione w art. 87 § 1 i 7 mogą być potrącane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.

Autopromocja

Jaka jest wolna od potrąceń kwota przy potrąceniu dobrowolnym?

Kwota wolna od potrąceń przy potrąceniu dobrowolnym została zróżnicowana w zależności od tego, czy wierzycielem jest pracodawca, czy osoba trzecia. 

Jeżeli dochodzi potrącania należności:

1. na rzecz pracodawcy wolna od potrąceń jest kwota minimalnego wynagrodzenia netto (po odliczeniu należności publicznoprawnych – zaliczki na podatek dochodowy oraz składki na ubezpieczenia społeczne obciążającej pracownika oraz wpłat dokonywanych na rzecz pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania);
2. na rzecz innych osób (np. banku, który udzielił pracownikowi kredytu) wolna od potrąceń jest kwota 80% minimalnego wynagrodzenia za pracę netto. Taką zgodę na potrącenia na rzecz innych wierzycieli niż pracodawca pracownik może cofnąć w każdym czasie.

W jakiej formie potrącenie z wynagrodzenia?

Forma pisemna wyrażenia zgody na potrącenie ma charakter bezwzględny.

Autopromocja

Kodeks pracy 2024
Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Funkcja ochronna dobrowolnego potrącenia

Jak wskazuje dr hab. Krzysztof Walczak, jeden z czołowych przedstawicieli doktryny prawa pracy:

"Wynikająca z KC generalna zasada swobody umów ulega istotnemu ograniczeniu w ramach stosunków pracy. Przejawem takiego ograniczenia jest komentowany przepis, który co prawda dopuszcza możliwość dokonywania potrąceń z wynagrodzenia pracownika, ale przy zachowaniu dwóch istotnych zastrzeżeń.

Po pierwsze, zgoda ta musi być bezwzględnie dokonana na piśmie i dotyczyć konkretnego tytułu i konkretnej wysokości.

Autopromocja

Benefity dla pracowników
- skutki w zakresie PIT i ZUS

Sprawdź

Po drugie, zgoda ta musi mieścić się w ramach wynikających z § 2, który w każdym przypadku gwarantuje pracownikowi otrzymanie minimalnych świadczeń. 

Przepis ten jest przejawem funkcji ochronnej prawa pracy i ma na celu zabezpieczenie pracownika przed możliwością wymuszenia na nim składania oświadczeń woli, które byłyby na jego niekorzyść, a wynikałyby z silniejszej pozycji pracodawcy na rynku pracy. Przepis ten ma również na celu zabezpieczenie pracownika przed próbą obejścia przez pracodawcę konieczności stosowania procedur związanych z odpowiedzialnością materialną zatrudnionego.". (zob. Kodeks pracy. Komentarz, red. dr hab. Krzysztof Walczak, Warszawa 2023).

Autopromocja

Jak przygotować się do zmian 2024
Prawo pracy, ZUS, podatki, rachunkowość

Sprawdź

Pomimo całkowicie zrozumiałego poglądu i rzeczywiście funkcji ochronnej prawa pracy, gwarantującej w tym przypadku ochronę wynagrodzenia pracownika, w orzecznictwie sądów polskich da się zauważyć zgoła inne poglądy.

Niedopuszczalność zgody pracownika na potrącanie nieokreślonej i niepewnej należności pracodawcy

I KIERUNEK ORZECZNICZY

• Niedopuszczalne jest wyrażenie przez pracownika zgody na potrącenie nieskonkretyzowanej należności pracodawcy mogącej powstać w przyszłości (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 3 sierpnia 2012 r., sygn. I BP 2/12; Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 grudnia 2005 r., sygn. I OSK 461/05);
• W świetle art. 91 KP wyrażenie przez pracownika w umowie o wspólnej odpowiedzialności materialnej zgody na potrącenie przez pracodawcę z wynagrodzenia za pracę należności z tytułu niedoborów, które mogą się ujawnić w przyszłości, np. w wyniku inwentaryzacji - jest nieważne (Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z 5 maja 2004 r., sygn. I PK 529/03; Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 14 października 1997 r., sygn. I PKN 319/97)
• Wyrażenie zgody przez pracownika na dokonanie potrąceń z jego wynagrodzenia bez świadomości wielkości długu i istnienia przesłanki odpowiedzialności jest nieważne (zob. Wyrok Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 20 czerwca 2001 r., sygn. I PKN 516/00).

II KIERUNEK ORZECZNICZY

• Odmowa wyrażenia przez pracownika zgody na potrącenie z wynagrodzenia za pracę spornej co do zasady i wysokości wierzytelności pracodawcy nie jest sprzeczna z art. 8 KP. (zob. Uchwała Sądu Najwyższego - Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 4 października 1994 r., sygn. I PZP 41/94).

Wydaje się, że mając na uwadze wykładnię funkcjonalną przepisu art. 91 KP i ochronę interesów pracownika, należy się przychylić do I kierunku orzeczniczego.