Oszczędzanie na indywidualnym koncie zabezpieczenia emerytalnego

Od 1 stycznia 2012 r. oszczędzający będą mogli zakładać indywidualne konta zabezpieczenia emerytalnego. Taką możliwość wprowadza art. 12 ustawy z 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych.

IKZE będzie mogło przyjąć formę wyodrębnionego:

• zapisu w rejestrze uczestników funduszu inwestycyjnego,
• rachunku papierów wartościowych lub innego rachunku, na którym będą zapisywane instrumenty finansowe niebędące papierami wartościowymi, oraz rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków w podmiocie prowadzącym działalność maklerską,
• rachunku w ubezpieczeniowym funduszu kapitałowym,
• rachunku bankowego w banku,
• rachunku IKZE w dobrowolnym funduszu emerytalnym prowadzonym przez powszechne towarzystwo emerytalne.

Zachętą do gromadzenia oszczędności na IKZE ma być ulga podatkowa. Oszczędzający będzie mógł odliczyć od dochodu wpłaty na IKZE, jeżeli na podstawie umowy o prowadzenie IKZE gromadzi oszczędności tylko na jednym IKZE. Odliczenia podatnik będzie mógł dokonać do wysokości wpłat na IKZE.

Ponadto od 1 stycznia do 31 grudnia 2012 r. oszczędzający będzie mógł przenieść środki dotychczas zgromadzone na indywidualnym koncie emerytalnym na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego. Wartość przeniesionych środków będzie stanowiła wpłatę na indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego.

Ograniczenie wpłat na IKZE

Istnieje ograniczenie wielkości wpłat dokonywanej na IKZE. Oszczędzający nie będzie mógł w roku kalendarzowym przekroczyć kwoty odpowiadającej równowartości 4% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne, ustalonej dla oszczędzającego za rok poprzedni, nie więcej jednak niż 4% kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ogłoszonej na rok poprzedni. Osobom, których podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie emerytalne będzie niska, a które chciałyby dokonywać większych wpłat na IKZE, zaproponowano pewne rozwiązanie. Otóż w przypadku gdy kwota nie przekracza 4% równowartości 12-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, oszczędzający będą mogli dokonać w roku kalendarzowym wpłaty na IKZE do wysokości 4% równowartości 12-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę w poprzednim roku kalendarzowym. W przypadku IKZE prowadzonego w ramach umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym ograniczenie dokonywanych wpłat dotyczy części składki ubezpieczeniowej stanowiącej wpłatę na IKZE. Ograniczenia na IKZE nie stosuje się do przyjmowanych wypłat transferowych.

Prawo do oszczędzania na IKZE

Prawo do wpłat na IKZE będzie przysługiwało osobie fizycznej, która ukończyła 16 lat. Małoletni będzie miał prawo do dokonywania wpłat na IKZE tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskuje dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę. Na IKZE będzie mógł gromadzić oszczędności wyłącznie jeden oszczędzający.

IKZE będzie prowadzone na podstawie pisemnej umowy zawartej przez oszczędzającego:

• z funduszem inwestycyjnym,
• z dobrowolnym funduszem emerytalnym,
• z podmiotem prowadzącym działalność maklerską o świadczenie usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych i prowadzenie rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego albo
• z zakładem ubezpieczeń – ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, albo
• z bankiem o prowadzenie rachunku bankowego.

Oświadczenie oszczędzającego

Przed zawarciem umowy o prowadzenie IKZE osoba fizyczna będzie zobowiązana złożyć oświadczenie, że nie gromadzi środków na IKZE w innej instytucji finansowej albo gromadzi środki na IKZE w innej instytucji finansowej, podając równocześnie nazwę tej instytucji i potwierdzając, że dokona ona wypłaty transferowej. Przed złożeniem oświadczenia instytucja finansowa odbierająca takie oświadczenie będzie zobowiązana pouczyć oszczędzającego, że w przypadku podania nieprawdy lub zatajenia prawdy podlega on odpowiedzialności karnej.

Śmierć oszczędzającego

W umowie o prowadzenie IKZE oszczędzający będzie mógł wskazać jedną lub więcej osób, którym zostaną wypłacone środki zgromadzone na IKZE w przypadku jego śmierci. Dyspozycja ta będzie mogła być w każdym czasie zmieniona. Jeżeli oszczędzający wskaże kilka osób uprawnionych do otrzymania środków po jego śmierci, a nie oznaczył ich udziału w tych środkach lub suma oznaczonych udziałów nie jest równa 1, wówczas udziały tych osób będą traktowane jako równe. Wskazanie osoby uprawnionej do otrzymania środków po śmierci oszczędzającego staje się bezskuteczne, jeżeli osoba ta zmarła przed śmiercią oszczędzającego. W takim przypadku udział, który był przeznaczony dla zmarłego, przypada w częściach równych pozostałym osobom wskazanym, chyba że oszczędzający zadysponuje tym udziałem w inny sposób. Jeżeli oszczędzający nie wskaże takich osób, wtedy środki zgromadzone na IKZE wejdą do spadku.

Każda z osób uprawnionych do środków zgromadzonych na IKZE zmarłego będzie mogła dokonać wypłaty transferowej całości przysługujących jej środków wyłącznie na swoje IKZE.

Wypłata środków zgromadzonych na IKZE będzie mogła nastąpić wyłącznie:

• na wniosek oszczędzającego, po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE przez co najmniej 5 lat kalendarzowych;
• w przypadku śmierci oszczędzającego – na wniosek osoby uprawnionej.

Wypłata będzie mogła być, w zależności od wniosku oszczędzającego albo osoby uprawnionej, dokonywana jednorazowo albo w ratach. W przypadku wypłaty w ratach środki zgromadzone przez oszczędzającego na IKZE będą wypłacane przez instytucje finansowe prowadzące IKZE zgodnie z regulacjami dotyczącymi działania tych instytucji. Wypłata w ratach środków zgromadzonych przez oszczędzającego będzie następowała przez co najmniej 10 lat. Jeżeli wpłaty na IKZE były dokonywane przez mniej niż 10 lat, wówczas wypłata w ratach będzie mogła być rozłożona na okres równy okresowi, w jakim dokonywane były wpłaty.

Oszczędzający, który dokonał wypłaty jednorazowej albo wypłaty pierwszej raty, nie będzie mógł ponownie rozpocząć gromadzenia oszczędności na IKZE. Oszczędzający nie będzie też mógł dokonywać wpłat na IKZE, jeżeli została dokonana wypłata pierwszej raty.

Ustawa wprowadza też możliwość dokonywania wypłaty transferowej środków zgromadzonych na IKZE przez ich przeniesienie do innej instytucji finansowej prowadzącej IKZE oszczędzającego.

Podstawa prawna:

• art. 12 ustawy z 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych (DzU nr 75, poz. 398).