Od 7 listopada 2025 r. te zmiany dotkną miliony Polaków [ROZPORZĄDZENIE W MOCY]

• Od 7 listopada 2025 r. te zmiany dotkną miliony Polaków [ROZPORZĄDZENIE W MOCY]
• Rozporządzenie wprowadza ważne zmiany. Od 7 listopada 2025 r. te zmiany dotkną miliony Polaków
• Osobiste badanie pacjenta: orzecznictwo jest jasne
• Rosnąca liczba przypadków nadużywania substancji kontrolowanych, zwłaszcza opioidów, oraz związany z tym problem tzw. receptomatów

Od 7 listopada 2025 r. te zmiany dotkną miliony Polaków [ROZPORZĄDZENIE W MOCY]

Od 7 listopada 2024 roku w Polsce wchodzą w życie istotne zmiany w zasadach wystawiania recept na niektóre środki odurzające i substancje psychotropowe. Nowe przepisy wprowadzają obowiązek osobistego badania pacjenta przed przepisaniem leków takich jak fentanyl, morfina czy oksykodon. To odpowiedź resortu na narastający problem nadużywania opioidów oraz procederu tzw. receptomatów – maszyn wydających leki bez realnej konsultacji lekarskiej. Celem zmian jest wzmocnienie bezpieczeństwa pacjentów i ograniczenie ryzyka uzależnień, choć niektórzy eksperci obawiają się utrudnień w dostępie do leczenia dla osób potrzebujących.

Chodzi dokładnie o takie akty prawne:

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2024 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje (Dz.U. 2024 poz. 1600, dalej jako: rozporządzenie). Data wejścia w życie to właśnie 7 listopada 2025 r.
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1939) - to właśnie na podstawie tej ustawy jest wydane rozporządzenie.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 września 2006 r. w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje (Dz. U. z 2024 r. poz. 373) - to w tym rozporządzeniu zaszły zmiany.

Rozporządzenie wprowadza ważne zmiany. Od 7 listopada 2025 r. te zmiany dotkną miliony Polaków

1. Weryfikacja historii leczenia. Przed wystawieniem recepty na środek odurzający lub substancję psychotropową, lekarz będzie zobowiązany do sprawdzenia w systemie informacji w ochronie zdrowia (np. w ramach platformy P1) lub zebrania wywiadu od pacjenta, czy dotychczasowe leczenie było skuteczne i czy nie występowały problemy z nadużywaniem leków. Ma to na celu uniknięcie przedawkowania lub błędnej farmakoterapii.
2. Obowiązek osobistego badania pacjenta. To najważniejsza zmiana, dotycząca wybranych substancji szczególnie uzależniających. Lekarz będzie mógł wystawić receptę tylko po uprzednim, bezpośrednim zbadaniu pacjenta. Wymóg ten dotyczy preparatów zawierających substancje wymienione w nowym wykazie środków odurzających, substancji psychotropowych lub prekursorów kategorii 1, stanowiącym załącznik do rozporządzenia. Lista obejmuje:

• Fentanyl – silny opioid stosowany w leczeniu bólu nowotworowego, wysoce uzależniający.
• Morfina – jeden z najstarszych i najpotężniejszych opioidów, używany w intensywnym leczeniu bólu.
• Oksykodon – opioid półsyntetyczny, często przepisywany w bólu przewlekłym, niosący ryzyko nadużywania.
• Konopie inne niż włókniste (ziele, wyciągi, nalewki) – w tym susz konopny medyczny, którego stosowanie wymaga ścisłej kontroli.
• Żywica konopi – substancja o wysokim stężeniu THC, stosowana w medycynie, ale również nadużywana.

Jak podkreśla Ministerstwo Zdrowia, wykaz ten może być w przyszłości aktualizowany, w zależności od potrzeb.

Osobiste badanie pacjenta: orzecznictwo jest jasne

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 maja 2024 r. (V SA/Wa 2671/23) wskazał, że badanie jest to zespół czynności, przy czym ich zakres u każdego pacjenta może być inny, w zależności od danego przypadku. W takim ujęciu badanie pacjenta przez lekarza wymaga ich wzajemnego kontaktu, współdziałania, interakcji. Badanie lekarskie wymaga bowiem dokonania oględzin, a więc bezpośredniego zetknięcia się za z pacjentem. Z kolei w uzasadnieniu wyroku z dnia 25 lipca 2024 r. (V SA/Wa 2670/23) ww. Sąd stwierdził, że od podmiotu leczniczego wymaga się, aby zapewnił taką organizację udzielania świadczeń zdrowotnych, która uwzględnia podstawową zasadę, jaką jest osobiste zbadanie pacjenta lub zbadanie go za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności. Odmienna interpretacja powyższego przepisu prowadziłaby to sprzeczności z przepisem art. 68 ust. 1 Konstytucji RP, zgodnie z którym każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Brak takiej organizacji może spowodować nierozpoznanie problemu zdrowotnego pacjenta albo niezasadne zastosowanie leku.

Rozporządzenie przewiduje pewne wyjątki ,w tym dla lekarzy rodzinnych. Lekarze udzielający świadczeń w ramach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), na podstawie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia, są zwolnieni z obowiązku osobistego badania pacjenta, o ile kontynuują leczenie rozpoczęte wcześniej. Wyjątek ten nie dotyczy jednak świadczeń nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. To rozwiązanie ma ułatwić dostęp do leków przewlekle chorym, którzy są pod stałą opieką lekarza rodzinnego.

Rosnąca liczba przypadków nadużywania substancji kontrolowanych, zwłaszcza opioidów, oraz związany z tym problem tzw. receptomatów

Głównym powodem wprowadzenia nowych przepisów jest rosnąca liczba przypadków nadużywania substancji, zwłaszcza opioidów, oraz związany z tym problem tzw. receptomatów. To urządzenia, które – często bez należytej weryfikacji – wydają recepty na silne leki, stanowiąc zagrożenie dla zdrowia publicznego. Jak alarmuje Ministerstwo Zdrowia

Nowe rozporządzenie ma więc na celu: ograniczenie automatyzacji i komercjalizacji wystawiania recept. Wymóg osobistego badania i weryfikacji historii leczenia utrudni działanie firm, które masowo sprzedają recepty przez internet lub za pomocą automatów, bez kontaktu z lekarzem. Dalej: zwiększenie odpowiedzialności lekarzy: lekarze będą musieli dokładniej oceniać stan pacjenta i potrzebę przepisania silnych substancji, co ma zmniejszyć ryzyko błędów medycznych i rozwoju uzależnień.

Nowe rozporządzenie spotkało się z mieszanymi reakcjami. Z jednej strony, organizacje pacjentów i eksperci ds. uzależnień pochwalają wzmocnienie kontroli, jako krok w kierunku walki z opioidową epidemią, która dotyka wiele krajów, w tym Polskę. Z drugiej strony, niektórzy lekarze wyrażają obawy, że rygorystyczne przepisy mogą utrudnić dostęp do leczenia osobom z poważnymi schorzeniami, np. chorym onkologicznym, którzy z powodu bólu wymagają silnych opioidów. Istnieje też ryzyko, że część pacjentów, zamiast zgłosić się do lekarza, może szukać nielegalnych dróg pozyskiwania leków.

Ministerstwo Zdrowia zapewnia jednak, że zmiany są konieczne i zostały poprzedzone dogłębną analizą. Jak podkreślono w uzasadnieniu: „Proponowane rozwiązanie ma na celu uniknięcie możliwości leczenia (na podstawie recept stanowiących kontynuację dotychczasowego leczenia) bez osobistego zbadania pacjenta, co jest szczególnie istotne w przypadku substancji o wysokim potencjale uzależniającego”.