Strona główna » Kadry » Ubezpieczenia » Składki na ubezpieczenie społeczne » Wyłączenia składkowe w interpretacjach ZUS-u

Wyłączenia składkowe w interpretacjach ZUS-u

Subskrybuj nas na Youtube

Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów

31 marca 2014, 05:00

Joanna Stolarska

Wyłączenia składkowe w interpretacjach ZUS. /Fot. Fotolia

Fotolia

REKLAMA

Wykładnia przepisów przez ZUS w niektórych sytuacjach budzi kontrowersję. Właściwe zastosowanie przepisów dotyczących zwolnień składkowych przez przedsiębiorcę ma zaś kluczowe znaczenie i może przynieść znaczne oszczędności. Jak ZUS interpretuje wyłączenia składkowe?

Prawidłowe zastosowanie przepisów dotyczących zwolnień składkowych przez przedsiębiorcę może mu przynieść znaczne oszczędności. Wyłączenie z podstawy wymiaru składek określonego przychodu jest jednak obwarowane licznymi warunkami. Jeżeli przedsiębiorca nie uwzględni któregoś z nich, ZUS może w czasie kontroli zakwestionować prawidłowość takiego wyłączenia, a firma będzie musiała opłacić zaległe składki wraz z odsetkami za zwłokę.

REKLAMA

Autopromocja

Kodeks pracy 2024. Praktyczny komentarz z przykładami

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Analiza poszczególnych interpretacji opublikowanych na stronie Biuletynu Informacji Publicznej (BIP) ZUS pokazuje, że wykładnia organu w niektórych sprawach jest dość kontrowersyjna. Można też wskazać na pewne prawidłowości postępowania o wydanie interpretacji, które mogą okazać się istotne dla płatnika, jak również powodować dla niego poważne zagrożenia. Omówione interpretacje wydane w indywidualnych sprawach dotyczą najbardziej interesujących kwestii w zakresie zastosowania przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz.U. Nr 161, poz. 1106; dalej rozporządzenie składkowe).

Zobacz także: System emerytalny - system zdefiniowanej składki

Sfinansowanie kosztów aplikacji adwokackiej zleceniobiorcy

Interpretacja indywidualna z 13 marca 2013 r., znak: DI/100000/451/277/2013

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Stan faktyczny	Własne stanowisko przedsiębiorcy w sprawie
Zleceniodawca sfinansował zleceniobiorcy koszt szkolenia adwokackiego organizowanego w ramach aplikacji adwokackiej przez Okręgową Radę Adwokacką. Autopromocja Podstawa wymiaru składek ZUS. Praktycznie rozliczenia Sprawdź	Zdaniem płatnika, koszt aplikacji sfinansowanej zleceniobiorcy powinien zostać wyłączony z podstawy wymiaru składek ze względu na odpowiednie zastosowanie przepisów rozporządzenia składkowego w odniesieniu do zleceniobiorców (od 1 sierpnia 2010 r.).
Stanowisko przedsiębiorcy – nieprawidłowe Autopromocja Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych Sprawdź

ZUS nie zaakceptował stanowiska przedsiębiorcy wskazanego we wniosku o interpretację i wskazał w swojej decyzji na konieczność oskładkowania wartości szkolenia sfinansowanego zleceniobiorcy. Ze składek na ubezpieczenia społeczne zwolnione są świadczenia przyznane przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracowników na podstawie obowiązujących przepisów (§ 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia składkowego). Zdaniem ZUS, przepis ten nie ma odpowiedniego zastosowania do zleceniobiorców i obowiązuje wyłącznie w odniesieniu do przychodów pracowniczych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz koniecznie: O ile wzrosły emerytury i renty od 1 marca 2014 r.

Przepisy dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek oraz możliwości stosowania zwolnień składkowych stosuje się odpowiednio do osób zatrudnionych na podstawie umów zlecenia lub innych umów o tym charakterze (§ 5 ust. 2 rozporządzenia składkowego). ZUS uzależnia jednak możliwość zastosowania wyłączenia składkowego do przychodów z tytułu umowy zlecenia „od dopuszczalności zawarcia poszczególnych instytucji w tego rodzaju umowach”. Przepis rozporządzenia składkowego stanowi jednak, że podstawy wymiaru składek nie stanowią wartości świadczeń przyznanych przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zgodnie z odrębnymi przepisami (z wyłączeniem wynagrodzeń za czas urlopu szkoleniowego oraz wynagrodzenia za czas zwolnienia z części lub całości dnia pracy). Te przepisy to przede wszystkim rozdział III Kodeksu pracy, który dotyczy wyłącznie osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy. Obecnie nie obowiązują przepisy odrębnie regulujące przyznawanie świadczeń zleceniobiorcom na podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Dlatego, zdaniem ZUS, odpowiednie zastosowanie przepisu do zleceniobiorców nie jest możliwe.

UWAGA!

Świadczenia przyznane przez zleceniodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych zleceniobiorców należy oskładkować.

Wnioski dla pracodawcy

Finansowanie kosztów podnoszenia kwalifikacji zawodowych może zostać zwolnione z oskładkowania tylko w przypadku świadczeń udzielonych pracownikom. Jeżeli płatnik zdecyduje się na analogicznych zasadach sfinansować kształcenie swoim zleceniobiorcom, od wszystkich kwot przyznanych z tego tytułu należy opłacić składki.

Posłuchaj audycji Radia INFOR.PL „Finansowanie świadczeń dla pracowników” dostępnej na www.inforfk.pl

Wartość kart pre-paid w podstawie wymiaru składek

Interpretacja indywidualna z 15 lutego 2013 r., znak: DI/200000/451/109/2013

Stan faktyczny Autopromocja Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia Sprawdź	Własne stanowisko przedsiębiorcy w sprawie
Pracodawca przyznaje swoim pracownikom korzyści materialne w postaci kart pre-paid, sfinansowanych ze środków obrotowych firmy. Pracownicy za przekazane im karty ponoszą częściową odpłatność w wysokości 5% środków przekazanych na karcie. Wartość środków przekazanych pracownikom w formie kart stanowi przychód ze stosunku pracy. Prawo do kart przysługuje zatrudnionym na podstawie obowiązujących w firmie przepisów o wynagradzaniu.	Zdaniem płatnika, przyznane na tych zasadach karty pre-paid są zwolnione ze składek jako korzyść materialna wynikająca z regulaminu wynagradzania, polegająca na zakupie określonego artykułu, przedmiotu lub usługi po cenie niższej niż detaliczna.
Stanowisko przedsiębiorcy – nieprawidłowe

ZUS nie zaakceptował opisanego we wniosku stanowiska przedsiębiorcy o interpretację i w swojej decyzji wskazał na konieczność oskładkowania wartości kart pre-paid przekazywanych pracownikom, nawet w sytuacji, gdy za te karty pracownicy ponoszą częściową (w tym przypadku symboliczną) odpłatność.

Wśród przychodów zwolnionych ze składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zostały wymienione m.in. korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług (§ 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego).

Zdaniem ZUS, kartę pre-paid należy traktować jak kartę płatniczą, a nie jak artykuł, przedmiot lub usługę, którą pracownicy nabywają po cenie niższej niż rynkowa. Rolą karty pre-paid jest zapewnienie pracownikom środków pieniężnych. Transakcje dokonywane za jej pomocą są autoryzowane do wysokości salda na specjalnym rachunku, który należy zasilić przed użyciem karty. Tym samym należy ją uznać za świadczenie pieniężne, a nie rzeczowe.

Zadaj pytanie na: Forum Kadry

Wnioski dla pracodawcy

Wbrew opinii prezentowanych przez niektórych ekspertów, wartość kart przedpłaconych nie jest wyłączona z podstawy wymiaru składek na podstawie § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego. W tym przypadku argumentację ZUS należy uznać za racjonalną. Wydając pracownikom karty pre-paid pracodawca nie przekazuje, jako świadczenia, samej karty (przedmiotu). Karta stanowi jedynie narzędzie umożliwiające dostęp do środków pieniężnych, które w tej formie otrzymują pracownicy.

UWAGA!

Świadczenia socjalne sfinansowane z zfśs i przyznane zgodnie z zasadami wskazanymi w ustawie o zfśs są wyłączone z podstawy wymiaru składek bez limitu kwotowego.

Gdyby pracodawca, u którego funkcjonuje zfśs, chciał skorzystać z wyłączenia składkowego kart przekazywanych pracownikom, powinien rozważyć zmianę sposobu finansowania tych świadczeń. Świadczenia finansowane ze środków na działalność socjalną w ramach zfśs są bowiem zwolnione ze składek na podstawie § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia składkowego. Wiązałoby się to z koniecznością modyfikacji obowiązujących w firmie przepisów o wynagradzaniu, a także ze zmianą regulaminu zfśs.

Zobacz także: Przejęcie przez pracownika obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne

Świadczenia sfinansowane ze środków zfśs są wyłączone ze składek na ubezpieczenia społeczne pod warunkiem, że spełniają wymagania działalności socjalnej. Działalność socjalna to m.in. udzielanie osobom uprawnionym pomocy materialnej – rzeczowej lub finansowej (art. 2 pkt 1 ustawy o zfśs). W ten sposób można byłoby kwalifikować dodatkowe świadczenia pieniężne przekazywane pracownikom na kartach pre-paid. Pracodawca musiałby przy tym pamiętać, że pomoc udzieloną „każdemu po równo” ZUS zakwestionuje jako niezgodną z zasadami udzielania świadczeń z zfśs, a tym samym zostanie zakwestionowana podstawa do wyłączenia składkowego takich świadczeń. Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z funduszu muszą być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu (art. 8 ust. 1 ustawy o zfśs).

Przykład:

Pracownicy otrzymali karty pre-paid sfinansowane z zfśs. Kwota pieniędzy, która została przekazana na kartach, była zróżnicowana pod względem sytuacji materialno-bytowej pracowników. Najlepiej sytuowani pracownicy otrzymali po 200 zł, inni po 400 zł, a kilkanaście osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji życiowej i materialnej po 600 zł. Kryteria te były zastosowane zgodnie z obowiązującym u pracodawcy regulaminem zfśs. Wartość wszystkich przekazanych pracownikom kart pre-paid, jako pomoc materialna sfinansowana ze środków zfśs, jest zwolniona z oskładkowania.

Odprawy, odszkodowania i rekompensaty z tytułu rozwiązania stosunku pracy

Interpretacja indywidualna z 22 kwietnia 2013 r., znak: DI/200000/451/507/2013

Stan faktyczny	Własne stanowisko przedsiębiorcy w sprawie
W spółce dochodzi do likwidacji stanowisk pracy. Rozwiązanie stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników następuje na podstawie albo wypowiedzenia stosunku pracy, albo zawarcia porozumienia w sprawie rozwiązania umowy o pracę. Jeśli zostaje zawarte porozumienie, stosunek pracy ustaje z datą wcześniejszą niż wynikałoby to z przepisów Kodeksu pracy. W tej sytuacji w porozumieniu jest przewidziana klauzula o odszkodowaniu na rzecz pracownika, które jest wyższe niż to, jakie przysługiwałoby pracownikowi w okresie wypowiedzenia.	Zdaniem spółki, w przedstawionym stanie faktycznym nie zachodzą podstawy do odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu wypłacanych pracownikom odszkodowań.
Stanowisko przedsiębiorcy – prawidłowe

Polecamy serwis: Emerytury i renty

ZUS przychylił się do stanowiska przedsiębiorcy. Składki od odszkodowań przyznanych na zasadach opisanych przez płatnika powinny zostać wyłączone z oskładkowania. Podstawy wymiaru składek nie stanowią świadczenia odszkodowawcze przysługujące pracownikom z tytułu:

wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia,
skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy (§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego).

Wyłączone z podstawy wymiaru składek są zarówno świadczenia wynikające wprost z obowiązujących przepisów (np. z ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników), jak i świadczenia przyznane pracownikowi w wyniku dobrowolnych ustaleń między pracodawcą a organizacjami związkowymi, na podstawie obowiązujących w zakładzie układów zbiorowych pracy lub innych regulacji płacowych, a także ustalone na podstawie porozumienia z pracownikiem. Warunkiem zastosowania wyłączenia składkowego jest bezpośredni związek między wypłatą świadczenia a rozwiązaniem stosunku pracy.

UWAGA!

Świadczenia odszkodowawcze w związku z rozwiązaniem stosunku pracy są wyłączone z podstawy wymiaru składek, bez względu na ich wysokość.

Przykład:

Spółka Akcyjna Mikrus rozwiązała stosunek pracy z dyrektorem finansowym. W umowie o pracę miał on zagwarantowane odszkodowanie w wysokości 36 tys. zł w sytuacji rozwiązania stosunku pracy za porozumieniem stron, z jednoczesnym skróceniem okresu wypowiedzenia. Spółka nie powinna naliczać składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne od odszkodowania, niezależnie od tego, czy jego wypłata nastąpi w trakcie trwania stosunku pracy dyrektora czy po jego ustaniu. Ważne jest, aby odszkodowanie to miało związek z faktycznym rozwiązaniem stosunku pracy.

Taką wykładnię potwierdza inna interpretacja ZUS, przy czym nie jest ona tak jednoznaczna i prosta do zinterpretowania.

Zadaj pytanie na: Forum Kadry

Interpretacja indywidualna z 21 lutego 2013 r., znak: DI/100000/451/94/2013

Stan faktyczny	Własne stanowisko przedsiębiorcy w sprawie
Pracodawca zawarł z dwojgiem pracowników porozumienie o rozwiązaniu stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika. W porozumieniu pracodawca zobowiązał się wypłacić pracownikom odprawę przysługującą na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, a także, dobrowolnie, rekompensatę za rozwiązanie stosunku pracy, dodatkową rekompensatę z tego tytułu oraz premię roczną za 2012 r. Wypłata odprawy oraz dodatkowej rekompensaty jest uzależniona od łącznego spełnienia dodatkowych warunków, takich jak pozostanie w stosunku pracy do końca okresu wypowiedzenia, sumiennego i starannego wykonywania pracy oraz nieprzekroczenia limitu 15 dni nieobecności w pracy z powodu chorób i innych usprawiedliwionych przyczyn w okresie od zawarcia porozumienia do dnia rozwiązania stosunku pracy (w przypadku przekroczenia limitu nieobecności ustalone świadczenia miały być proporcjonalnie pomniejszane). Premia za 2012 r. miała zostać wliczona do podstawy wymiaru składek zwalnianych pracowników.	Warunki wypłaty rekompensaty i dodatkowej rekompensaty stanowią tylko podkreślenie podstawowych obowiązków pracowniczych, takich jak obowiązek świadczenia pracy czy wykonywania jej w sposób sumienny i z należytą starannością. Zawarcie w porozumieniu dodatkowych warunków nie wpływa na kwalifikację tych świadczeń jako świadczeń odszkodowawczych z tytułu rozwiązania stosunku pracy. Tym samym mogą one zostać zwolnione z oskładkowania na podstawie § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego.
Stanowisko przedsiębiorcy – prawidłowe

ZUS przychylił się do stanowiska przedsiębiorcy wskazując, że jeżeli podstawową i jedyną przyczyną wypłaty świadczenia jest faktyczne ustanie zatrudnienia, wówczas jest ono wyłączone z oskładkowania. W tym konkretnym przypadku, przedstawionym w interpretacji z 21 lutego 2013 r., ZUS uznał za prawidłowe zastosowanie zwolnienia ze składek przekazanych świadczeń. ZUS uchylił się przy tym od zakwalifikowania rodzaju wypłaty i podkreślił, że nie może wydać decyzji, w której uzna, że zastosowanie dodatkowych kryteriów ma lub nie ma wpływu na zmianę kwalifikacji prawnej wypłacanego świadczenia. Interpretacja nie odpowiada zatem na pytanie, czy w każdej sytuacji, gdy odprawa jest uzależniona od spełnienia przez pracownika dodatkowych kryteriów, takie świadczenie będzie wyłączone ze składek.

Zobacz koniecznie: Przekroczenie rocznej podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych

Wnioski dla pracodawcy

Wypłata odpraw, odszkodowań i rekompensat związanych z rozwiązaniem stosunku pracy, w świetle interpretacji ZUS wydaje się dość pewnym i bezpiecznym tytułem do zastosowania wyłączenia składkowego. Zwolnienie ze składek obejmuje zarówno obligatoryjne świadczenia, które przysługują zwalnianemu pracownikowi na podstawie obowiązujących przepisów prawa, jak i świadczenia przysługujące na podstawie porozumienia zawartego z zakładem pracy, indywidualnych uzgodnień czy zapisów w regulaminach wynagradzania. Warunkiem koniecznym do wyłączenia takich świadczeń z podstawy wymiaru składek jest faktyczne rozwiązanie stosunku pracy.

Pewne wątpliwości może jednak powodować połączenie wypłaty świadczenia z koniecznością spełnienia dodatkowych kryteriów. Interpretacje ZUS nie rozstrzygają jednoznacznie takiej kwestii, bo organ uchyla się od rozstrzygnięcia, czy określone świadczenie jest czy nie jest odprawą. Jeżeli zatem u pracodawcy wystąpi taka sytuacja, konieczne będzie wyczerpujące i drobiazgowe przedstawienie stanu faktycznego i uzyskanie interpretacji we własnej sprawie.

Polecamy serwis: Zatrudnianie i zwalnianie

Przykład:

Spółka zamierza 1 lipca 2013 r. rozwiązać stosunek pracy z jednym ze swoich głównych specjalistów. Oprócz odpraw zagwarantowanych na mocy indywidualnych porozumień, spółka zobowiązała się do wypłaty dodatkowej rekompensaty, która jest uzależniona od tego, czy w I półroczu 2013 r. spółka uzyskała założone w budżecie cele sprzedażowe (co będzie wiadomo w sierpniu 2013 r.). W tej sytuacji zwolnione ze składek są te odprawy i odszkodowania, które będą wypłacone zwalnianemu pracownikowi w związku z rozwiązaniem stosunku pracy. Trudno jednoznacznie rozstrzygnąć, czy ZUS uzna zwolnienie składkowe w odniesieniu do dodatkowej rekompensaty. Należy uznać, że to świadczenie, niezależnie od jego nazwy („rekompensata”), może zostać uznane za rodzaj premii za osiągnięcie przez spółkę założonych wyników, a nie za rekompensatę związaną z rozwiązaniem stosunku pracy. W tej kwestii przedsiębiorstwo powinno uzyskać własną interpretację ZUS.

Błędy w przedstawianiu stanu faktycznego we wniosku o wydanie interpretacji

Na podstawie stanów faktycznych przedstawianych przez przedsiębiorców ZUS organ wydaje interpretacje, które mogą powodować poważne wątpliwości co do ich zasadności. Wynika to z faktu, że ZUS przyjmuje bez zastrzeżeń założenia przedstawione przez płatnika w stanie faktycznym (lub zdarzeniu przyszłym) i na ich podstawie wydaje swoją decyzję, nawet jeżeli założenia płatnika są ewidentnie nieprawidłowe. Może to prowadzić do sytuacji, gdy świadczenia wypłacane w niemal identycznym stanie faktycznym zostają przez ZUS uznane w jednym przypadku za zwolnione z oskładkowania, a w drugim – za konieczne do oskładkowania. Przykładem tego mogą być dwie interpretacje ZUS wydane w odstępie kilkunastu dni.

Interpretacja indywidualna z 5 kwietnia 2013 r., znak: DI/200000/451/151/2013

Stan faktyczny

Własne stanowisko przedsiębiorcy w sprawie

Wniosek o interpretację obejmował pytanie o dwa rodzaje świadczeń udzielanych pracownikom – pakiety medyczne oraz zapewnienia zakwaterowania w okresie wykonywania pracy w czasie oddelegowania do wykonywania obowiązków w Niemczech (będzie to np. wynajem mieszkania, pokoju lub hotelu). Zarówno wartość pakietu medycznego, jak i koszt zakwaterowania stanowi przychód pracowników z tytułu stosunku pracy. Regulamin wynagradzania, który ma zostać wprowadzony u tego pracodawcy, będzie przewidywał ponoszoną przez pracowników częściową odpłatność za każde z tych świadczeń w kwocie 1 zł.

W opinii płatnika składek zarówno abonament medyczny, jak i zakwaterowanie pracowników oddelegowanych powinny zostać zwolnione z oskładkowania na podstawie § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego, jako zagwarantowane w regulaminie wynagradzania świadczenia niepieniężne, polegające na prawie do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług.

Stanowisko przedsiębiorcy w zakresie pakietów medycznych – prawidłowe

Stanowisko przedsiębiorcy w zakresie zakwaterowania – nieprawidłowe

UWAGA!

ZUS prezentuje wykładnię, zgodnie z którą wartość pakietów medycznych, za które ubezpieczeni ponoszą częściową odpłatność, jest wyłączona z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia.

W zakresie częściowo odpłatnych pakietów medycznych ZUS w pełni zaakceptował stanowisko przedsiębiorcy. Jeżeli wartość pakietu świadczeń medycznych stanowi przychód uzyskiwany przez pracownika w ramach stosunku pracy w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, a pracownicy ponoszą za niego częściową odpłatność, to zostanie on wyłączony z podstawy wymiaru składek, jeżeli prawo do tego świadczenia zostało uregulowane w układach zbiorowych pracy, regulaminach wynagradzania lub przepisach o wynagradzaniu.

Zobacz także: Konsekwencje kontroli zwolnienia lekarskiego

Inaczej jest w przypadku świadczeń w postaci zakwaterowania w okresie wykonywania pracy na terytorium Niemiec. ZUS wskazał, że udostępnienie lokalu jest świadczeniem w naturze, którego wartość należy uwzględnić w podstawie wymiaru składek. Zasady ustalania wartości takiego świadczenia zostały wskazane w § 3 rozporządzenia składkowego.

ZUS wskazał zatem jednoznacznie, że regulacja zawarta w § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego nie obejmuje świadczeń w naturze w postaci udostępnienia lokalu mieszkalnego. Zdaniem ZUS, tego rodzaju świadczenia powinny być zawsze uwzględnione w podstawie wymiaru składek, w kwocie wskazanej w § 3 rozporządzenia składkowego.

Wnioski dla pracodawcy

Analizowana interpretacja wskazuje, że utrwalone w praktyce stanowisko, zgodnie z którym z podstawy wymiaru składek wyłączona jest wartość pakietów medycznych, za które pracownicy ponoszą częściową (choćby symboliczną) odpłatność, nadal jest akceptowana przez ZUS.

Druga część tej interpretacji budzi jednak poważne wątpliwości. W § 3 rozporządzenia składkowego, na który powołuje się ZUS, wskazując na konieczność oskładkowania częściowo odpłatnego zakwaterowania, został przedstawiony jedynie sposób ustalania wartości pieniężnej świadczeń w naturze. Jest to zatem regulacja która określa, w jaki sposób ustalić kwotę do oskładkowania, jeżeli takie świadczenie jest uwzględniane w podstawie wymiaru składek. Nie ma natomiast mowy o tym, że wartość tego rodzaju świadczeń zawsze i niezależnie od dodatkowych okoliczności nie może być wyłączona z podstawy wymiaru składek, na zasadach analogicznych jak inne ulgowe artykuły, produkty lub usługi (chociażby abonamenty medyczne, których wartość pieniężną można ustalić na podstawie § 3 rozporządzenia składkowego). Można przyjąć, że od tej interpretacji przedsiębiorca mógłby uzyskać korzystne dla siebie, a odmienne od stanowiska ZUS rozstrzygnięcie sądowe. Nie ma jednak informacji, czy decyzja ZUS opublikowana w BIP jest prawomocna, czy przedsiębiorca odwołał się od niej do sądu. ZUS nie udostępnia bowiem informacji o wydanych i opublikowanych interpretacjach.

Sprawa dotycząca częściowych opłat za zakwaterowanie oddelegowanych pracowników jest również przedmiotem innej interpretacji wydanej przez ZUS, w której zapadło rozstrzygnięcie przeciwne do przedstawionego wyżej. Warto przeanalizować tę interpretację, gdyż wskazuje ona wyraźnie, na jak poważne konsekwencje naraża się płatnik, który nieumiejętnie lub błędnie przedstawi we wniosku stan faktyczny, na podstawie którego zapada rozstrzygnięcie.

Zobacz koniecznie: Dłuższe okresy wypowiedzenia dla zatrudnionych na czas określony

Interpretacja indywidualna z 20 marca 2013 r., znak: DI/200000/451/264/2013

Stan faktyczny	Własne stanowisko przedsiębiorcy w sprawie
1	2
Płatnik zatrudnia na podstawie umowy o pracę osoby, które oddelegowuje do pracy na terenie Niemiec na okresy nieprzekraczające 2 lat. Pracodawca zapewnia oddelegowanym pracownikom zakwaterowanie na ten okres (mieszkanie lub hotel pracowniczy). Koszt wynajmu mieszkań oraz zużycia mediów pokrywa oddział firmy w Niemczech. W regulaminie wynagradzania, który pracodawca ma zamiar zmodyfikować, ma znaleźć się nowy zapis, że zatrudnionym pracownikom w okresie oddelegowania do pracy w Niemczech przysługuje możliwość skorzystania z odpłatnych usług zakwaterowania, noclegowych lub hotelowych, za którą pracownicy ponoszą częściową odpłatność w zryczałtowanej wysokości 100 zł w miesiącach, w których skorzystali z zakwaterowania. Zdaniem płatnika, przychód w tej formie nie stanowi przychodu ze stosunku pracy pracowników, którym udostępniono świadczenie.	Zdaniem płatnika wnioskującego o interpretację, wartość usługi zakwaterowania udostępniana pracownikom na przedstawionych we wniosku zasadach jest zwolniona z oskładkowania na podstawie § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego.
Stanowisko przedsiębiorcy – nieprawidłowe

ZUS wydał decyzję, w której (zgodnie ze stanowiskiem płatnika) uznał, że tego rodzaju przychody nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Organ podkreślił, że rozstrzygnięcie to wydaje opierając się „wyłącznie na twierdzeniu płatnika, że świadczenia te nie stanowią przychodu pracowników wnioskodawcy w rozumieniu przepisów polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych”. Zdaniem ZUS, nieprawidłowość stanowiska płatnika polega na tym, że jako podstawę wyłączenia składkowego wskazuje on § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego. Tymczasem w rozporządzeniu wskazane są wyłączenia składkowe w odniesieniu do przychodów pracowniczych. ZUS jako nieprawidłową wskazał zatem tylko podstawę prawną wskazaną przez płatnika, aprobując jednocześnie stanowisko, że opisane przychody nie stanowią podstawy wymiaru składek z tego względu, że w ogóle nie są przychodami pracowniczymi.

Kilkanaście dni później, po wydaniu omówionej wyżej interpretacji z 5 kwietnia 2013 r., ZUS wydał interpretację w niemal identycznym stanie faktycznym, w którym kwalifikacja podatkowa analogicznego świadczenia została przez płatnika ustalona odmiennie (wartość zakwaterowania prawidłowo uznana za przychód ze stosunku pracy, a z wniosku wynika, że jest to prawidłowa kwalifikacja). Okazało się, że w tym przypadku ZUS zajął odmienne stanowisko. Organ wskazał bowiem na konieczność oskładkowania takiego przychodu, z uwzględnieniem jego wartości ustalonej na podstawie § 3 rozporządzenia składkowego.

Polecamy serwis: Zasiłki i inne świadczenia

Wnioski dla płatnika

W analizowanej interpretacji ZUS orzeka na podstawie stanowiska płatnika, które od początku jest nieprawidłowe. Przychody opisane we wniosku są przychodami ze stosunku pracy i jako takie powinny być badane przez ZUS. Ponieważ płatnik (najprawdopodobniej błędnie) założył, że nie są to przychody pracownicze, uzyskał wykładnię organu pozwalającą na wyłączenie tych przychodów z podstawy wymiaru składek. ZUS stanowczo uchyla się od rozstrzygania w interpretacjach kwestii kwalifikacji podatkowej przychodów, wskazując, że nie jest do tego uprawniony. ZUS podnosi także, że nie jest uprawniony do kwestionowania stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o interpretację. Jeżeli zatem płatnik wskaże, że dany przychód nie jest przychodem ze stosunku pracy, to ZUS na takiej podstawie wyda interpretację, nawet jeżeli z treści wniosku jasno wynika, że w kwestii kwalifikacji podatkowej stanowisko płatnika jest błędne. Taka interpretacja nie stanowi zatem dla płatnika żadnej ochrony. Jeżeli bowiem postąpi zgodnie z wykładnią ZUS, w razie kontroli jego działanie i tak zostanie zakwestionowane. ZUS wykaże bowiem, że jego wykładnia powstała na podstawie treści wniosku o wydanie interpretacji, a nie był jako organ powołany do tego, aby tę treść kwestionować. Zatem przedsiębiorca występując z wnioskiem o interpretację powinien wyczerpująco i poprawnie przedstawić stan faktyczny w zakresie wnioskowanej sprawy.

Przykład:

Mediana Sp. z o.o. udostępnia pracownikom pakiet zajęć sportowo-rekreacyjnych. W 2010 r. spółka wystąpiła do ZUS z wnioskiem o rozstrzygnięcie, czy taki pakiet stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Zdaniem płatnika, wartość świadczeń nie powinna zostać oskładkowana. W odpowiedzi na wniosek płatnika ZUS wezwał go do uzupełnienia wniosku o informację, czy wartość pakietów jest przychodem ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Uzupełniając wniosek płatnik wskazał, że nie kwalifikuje tych świadczeń jako przychodu pracowniczego (było to stanowisko błędne). ZUS na podstawie tego stanowiska wydał interpretację, w której wskazał, że podstawę wymiaru składek pracowników stanowi przychód ze stosunku pracy. Jeżeli określone świadczenie nie jest takim przychodem – nie należy od niego opłacać składek na ubezpieczenia społeczne pracowników.

W 2013 r. ZUS przeprowadził kontrolę w spółce Mediana. W czasie kontroli organ jest zobowiązany do ustalenia stanu faktycznego i nie jest związany żadnymi twierdzeniami płatnika. Bada również prawidłowość kwalifikacji podatkowej danego przychodu, która ma decydujący wpływ na obowiązek składkowy. W toku kontroli zostało zakwestionowane wyłączenie składkowe stosowane przez spółkę Mediana do pakietów sportowo-rekreacyjnych udostępnianych pracownikom. Interpretacja uzyskana w 2010 r. nie spełniła żadnej funkcji ochronnej. ZUS wykazał bowiem, że rozstrzygnięcie wydał na podstawione innego stanu faktycznego niż ten, który rzeczywiście istniał u płatnika. Spółka we wniosku o interpretację wskazywała, że przychód nie jest przychodem pracowniczym, a ZUS nie miał uprawnień, aby takie twierdzenia kwestionować. Podczas kontroli okazało się jednak, że przychody zostały przez płatnika błędnie zakwalifikowane. Są to bowiem przychody ze stosunku pracy i powinny zostać uwzględnione w podstawie wymiaru składek. Mimo uzyskania interpretacji ZUS, spółka musi opłacić wszystkie zaległe składki od pakietów wraz z odsetkami, a także skorygować całą dokumentację rozliczeniową przesłaną do ZUS od 2010 r.

Wniosek o wydanie interpretacji ZUS

Nie wszystkie podmioty mają możliwość wnioskowania do ZUS o wydanie interpretacji indywidualnej. Prawo do uzyskania wykładni przepisów w tym trybie mają tylko przedsiębiorcy, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, a zatem:

osoby prowadzące działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG,
spółki prawa handlowego oraz
inne podmioty wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), prowadzące działalność gospodarczą (np. niektóre stowarzyszenia lub fundacje).

W imieniu przedsiębiorcy – osoby prawnej (jak spółka) o interpretację występują osoby upoważnione do reprezentacji podmiotu wskazane w KRS albo ustanowieni w tym celu pełnomocnicy.

Polecamy artykuł: Jak przyznawać świadczenia z zfśs, by były wyłączone z podstawy wymiaru składek

Wykładni ZUS w trybie interpretacji indywidualnej nie uzyskają m.in.:

gminy i występujące w ich imieniu urzędy,
inne urzędy samorządowe i państwowe,
zakłady opieki zdrowotnej,
placówki oświatowe,
oddziały przedsiębiorstw zagranicznych,
stowarzyszenia, fundacje i związki nieprowadzące działalności (niewpisane do działu przedsiębiorców KRS).

Przykład:

Jacek B., który jest wspólnikiem spółki partnerskiej, wystąpił do ZUS z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie ustalania podstawy wymiaru składek za zleceniobiorców zatrudnionych w spółce. ZUS odmówi wnioskodawcy udzielenia interpretacji, gdyż Jacek B. nie jest przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przedsiębiorstwem jest bowiem spółka, a nie każdy z jej wspólników. Dopiero gdy do ZUS wpłynie wniosek płatnika (czyli spółki, reprezentowanej przez osoby wskazane w KRS), będzie on mógł wydać interpretację indywidualną.

Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ściśle regulują zakres przedmiotowy interpretacji. Zalicza się do niego sprawy dotyczące (art. 83d ustawy systemowej):

obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym,
zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy oraz FGŚP i Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP),
podstawy wymiaru tych składek.

Przedsiębiorca nie uzyska zatem interpretacji dotyczącej np.:

objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym,
zasad składania i wypełniania dokumentów ubezpieczeniowych,
uznania danej pracy za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
przyznawanych świadczeń.

ZUS ma obowiązek wydać interpretację w terminie 30 dni. Szczegółowa analiza interpretacji wydanych przez ZUS w 2013 r. wskazuje jednak, że termin ten należy traktować bardzo ostrożnie. Okazuje się bowiem, że każda z analizowanych interpretacji została wydana dopiero po uzupełnieniu wniosku przez płatnika. Można przypuszczać, że część z wniosków o interpretację miała braki formalne. ZUS może też wezwać przedsiębiorcę do uzupełnienia wniosku, aby doprecyzował wszelkie niejasności, które mogą mieć wpływ na wydanie nieprawidłowego rozstrzygnięcia.

UWAGA!

Prawie każdy wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej jest uznawany przez ZUS za niekompletny, a konieczność uzupełnienia wniosku skutkuje dłuższym okresem oczekiwania na wiążącą wykładnię organu.

Zadaj pytanie na: Forum Kadry

Gdzie można zapoznać się z interpretacjami ZUS

Obowiązek publikowania interpretacji indywidualnych przez ZUS dotyczy wszystkich interpretacji, które zostały wydane od 1 stycznia 2013 r. Interpretacje od 2013 r. są, zgodnie z obowiązującymi przepisami, publikowane razem z wnioskiem przedsiębiorcy o wydanie interpretacji oraz z ewentualnymi uzupełnieniami, których wnioskodawca musiał dokonać na żądanie organu. Z interpretacjami ZUS można się zapoznać na stronie Biuletynu Informacji Publicznej ZUS. Na głównej stronie ZUS (www.zus.pl), znajduje się zakładka Pisemne interpretacje ZUS, a w niej przekierowanie na stronę BIP z bazą wydanych interpretacji (rys. 1).

Rys. 1. Zakładka „Pisemne interpretacje ZUS” na stronie głownej Zakładu

Korzystając z interpretacji opublikowanych na stronie BIP ZUS trzeba pamiętać, że wykładnia tam prezentowana może nie być ostateczna, a interpretacja może zostać zmieniona przez sąd w wyniku odwołania wniesionego przez przedsiębiorcę. Jeżeli bowiem płatnik nie zgadza się z interpretacją wydaną przez ZUS, może złożyć odwołanie w terminie 1 miesiąca od jej wydania. Sądy powszechne, które rozstrzygają w takich sprawach, mogą orzekać nie tylko w kwestiach proceduralnych, ale również co do istoty sprawy. Oznacza to, że sąd może zmienić decyzję ZUS i jeżeli wyrok się uprawomocni, wówczas dla ZUS wiążąca będzie wykładnia sądu, a nie jego własna interpretacja.

Zobacz serwis: Emerytury i renty

UWAGA!

ZUS nie udostępnia informacji, od których spośród wydanych interpretacji odwołali się płatnicy, a także w odniesieniu do których interpretacji zapadł wyrok korzystny dla płatnika.

ZUS nie zamieszcza na swojej stronie informacji o tym, czy interpretacja jest prawomocna, czy płatnik złożył od niej odwołanie. ZUS (według stanowiska na dzień oddania tego numeru do druku) nie poinformuje także o zmianie wykładni zaskarżonej interpretacji, jeżeli takiej zmiany dokona sąd.

Płatnikom pozostaje zatem rozważne korzystanie z opublikowanych interpretacji ze świadomością, że szczególnie w sprawach kontrowersyjnych lub wątpliwych nie muszą one przedstawiać ostatecznej wykładni obowiązujących przepisów.

Słowniczek:

Za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych (art. 12 ust. 1 ustawy o pdof).

Podstawa prawna: