Przejęcie przez pracownika obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne

Do obowiązków pracodawcy jako płatnika należy zgłoszenie pracownika do ubezpieczeń społecznych (art. 36 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych) oraz obliczenie i przekazanie do ZUS należnych składek (art. 17 ust. 1 i 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). Jednak pracodawca, który nie ma w Polsce siedziby ani przedstawicielstwa, może zawrzeć z pracownikiem (zleceniobiorcą) umowę, na podstawie której pracownik (zleceniobiorca) przejmie obowiązki płatnika składek (art. 21 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 987/2009). Ubezpieczony staje się wówczas płatnikiem składek i sam dokonuje zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych oraz oblicza i przekazuje do ZUS należne składki. Jednostką terenową ZUS dla takiego ubezpieczonego-płatnika jest oddział lub inspektorat ZUS właściwy ze względu na jego miejsce zamieszkania.

Autopromocja

PRZYKŁAD

Pracownik mieszkający w Toruniu został zatrudniony przez francuską firmę, która nie ma w Polsce siedziby ani przedstawicielstwa. Praca będzie wykonywana w Polsce i w Polsce pracownik będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym. Pracownik zawarł ze swoim pracodawcą umowę, na podstawie której zobowiązał się do przejęcia obowiązków płatnika składek. Pracownik musi zgłosić się do ubezpieczeń społecznych i odprowadzać składki do Oddziału ZUS w Toruniu jako do jednostki terenowej ZUS właściwej ze względu na jego miejsce zamieszkania.

Zobacz również serwis: Składki na ubezpieczenie społeczne

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Aby pracownik (zleceniobiorca) mógł wypełnić obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń, musi posiadać numer NIP (w przypadku braku, musi wystąpić do urzędu skarbowego o jego nadanie). W jednostce terenowej ZUS ubezpieczony składa następujące dokumenty:

• kopię umowy zawartej z zagranicznym podmiotem o przejęciu obowiązków płatnika,
• kopię decyzji o nadaniu NIP,
• ZUS ZUA lub ZUS ZZA oraz
• ZUS ZAA.

Formularz ZUS ZAA służy do podania aktualnego adresu podmiotu zagranicznego, z którym pracownik (zleceniobiorca) zawarł umowę o przejęcie obowiązków płatnika składek.

W dokumentach zgłoszeniowych jako dane identyfikacyjne płatnika (blok II) ubezpieczony podaje NIP, PESEL oraz swoje nazwisko i imię. Natomiast w bloku III „Dane identyfikacyjne osoby zgłaszanej do ubezpieczeń” wpisuje PESEL, nazwisko i imię oraz datę urodzenia oraz odpowiedni kod tytułu ubezpieczenia, tj.:

Autopromocja

Podstawa wymiaru składek ZUS. Praktycznie rozliczenia

Sprawdź

• 01 25 – pracownik podlegający ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu, opłacający składki na własne ubezpieczenia,
• 01 26 – pracownik podlegający ubezpieczeniom społecznym i z mocy przepisów szczególnych niepodlegający ubezpieczeniu zdrowotnemu, opłacający składki na własne ubezpieczenia,
• 04 26 – osoba wykonująca umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług, opłacająca składki na własne ubezpieczenia,
• 04 28 – osoba wykonująca umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o świadczenie usług, z mocy przepisów szczególnych niepodlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu, opłacająca składki na własne ubezpieczenia.

Polecamy również: Wzrost minimalnego wynagrodzenia a składki ZUS w 2014 roku

Wyrejestrowania z ubezpieczeń dokonuje ubezpieczony składając formularze:

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

• ZUS ZWPA – w celu wyrejestrowania się jako płatnik składek,
• ZUS ZWUA – w celu wyrejestrowania się jako osoba ubezpieczona.

Ubezpieczony-płatnik oprócz złożenia dokumentów zgłoszeniowych ma jednocześnie obowiązek składania za każdy miesiąc dokumentów rozliczeniowych:

• ZUS DRA – jeżeli w danym miesiącu nie wystąpiły przerwy w opłacaniu składek lub ubezpieczony nie uzyskał przychodu, należy wypełnić blok X oraz podać kod 4 (termin przysyłania deklaracji i raportów) w bloku I poz. 01,
• ZUS DRA, ZUS RCA (ZUS RZA), ZUS RSA – jeżeli w danym miesiącu wystąpiły przerwy w opłacaniu składek lub ubezpieczony otrzymał wynagrodzenie po ustaniu tytułu do ubezpieczeń (nie należy wypełniać bloku X „Deklaracja dochodu” a w bloku I poz. 01 należy podać kod 3).

Pracownik przekazuje dokumenty rozliczeniowe i zgłoszeniowe w formie papierowej lub wydruku z aktualnego programu Płatnik. Natomiast składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne powinien opłacić do 15. dnia następnego miesiąca.

W przypadku pracodawców, którzy mają siedzibę lub przedstawicielstwo w Polsce oraz pracodawców spoza krajów UE, Norwegii, Liechtensteinu, Islandii lub Szwajcarii, którzy nie mają siedziby ani przedstawicielstwa w Polsce, pracownik (zleceniobiorca) nie ma możliwości przejęcia obowiązków płatnika.

PRZYKŁAD

Pracownik został zatrudniony przez szwajcarskiego pracodawcę, który ma swoje przedstawicielstwo we Wrocławiu. Praca będzie wykonywana w Polsce i pracownik będzie podlegał polskim ubezpieczeniom społecznym. Pracodawca ma przedstawicielstwo w Polsce, zatem nie może zawrzeć umowy o przejęciu przez pracownika obowiązków płatnika składek. Szwajcarski pracodawca jest w tej sytuacji zobowiązany do wypełniania obowiązków płatnika. Właściwą jednostką terenową ZUS do zgłoszenia pracownika do ubezpieczeń i opłacania składek będzie Oddział ZUS we Wrocławiu, czyli jednostka właściwa ze względu na miejsce przedstawicielstwa szwajcarskiego pracodawcy.

PRZYKŁAD

Pracownik został zatrudniony przez amerykańskiego pracodawcę, który nie ma w Polsce siedziby ani przedstawicielstwa. Pracownik będzie wykonywał pracę w Polsce i tu będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym. W przypadku wykonywania pracy tylko w Polsce dla amerykańskiego pracodawcy nie ma zastosowania unijne rozporządzenie (WE) nr 987/2009, dlatego nie ma możliwości przejęcia przez pracownika obowiązków płatnika. W związku z tym amerykański pracodawca jest zobowiązany do wypełniania obowiązków płatnika składek w Polsce. Jednostką terenową ZUS właściwą dla amerykańskiego pracodawcy będzie I Oddział ZUS w Warszawie, czyli jednostka odpowiednia dla zagranicznych pracodawców nieposiadających w Polsce siedziby ani przedstawicielstwa.

Zadaj pytanie: Forum Kadry

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź

Odpowiedzi na pytania Czytelników

Czy pracodawca może przenieść na swoich pracowników obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne w wyniku podpisanego do układu zbiorowego pracy porozumienia z zakładowymi organizacjami związkowymi?

Nie. Pracodawca nie ma możliwości zawarcia takiego porozumienia. Postanowienia układu zbiorowego nie mogą być niezgodne z prawem, w tym z przepisami dotyczącymi finansowania składek na ubezpieczenia społeczne. Porozumienie do układu zbiorowego musi zostać zarejestrowane przez okręgowego inspektora pracy, a ten nie dokona rejestracji, jeśli postanowienia układu są sprzeczne z przepisami (art. 241¹¹ § 1 i § 4 Kodeksu pracy).

Podstawa prawna:

• art. 4 pkt 2 lit. a, art. 16 ust. 1, ust. 1b, ust. 2 i ust. 3, art. 17 ust. 1 i ust. 2, art. 36 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych – j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 1442; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 1717
• art. 240, art. 24111 § 1 i § 4, art. 24112 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 1028
• art. 21 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 987/2009 z 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) Nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego – Dz.U. UE L Nr 284, str. 1; ost.zm. Dz.U. UE L z 2013 r., Nr 386, str. 27
• § 1, § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów – Dz.U. Nr 186, poz. 1444; ost.zm. Dz.U. z 2013 r., poz. 1101

Więcej przeczytasz w Monitorze Prawa Pracy i Ubezpieczeń >>>