Zleceniobiorcy - zasady opłacania składek na Fundusz Pracy

Składkę na Fundusz Pracy (FP) za osoby zatrudnione na podstawie umów zlecenia lub innych umów o świadczenie usług, do których zastosowanie mają przepisy dotyczące zleceń, opłacają ich zleceniodawcy. Jednak nie każdy podmiot zawierający zlecenie będzie zobowiązany do opłacania składek na FP z tego tytułu.

Kto opłaca składkę na FP

Obowiązkowo składki za zleceniobiorców (po spełnieniu przez nich kryterium dochodowego oraz innych warunków omówionych w dalszej części artykułu) opłacają pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne (art. 104 ust. 1 pkt 1).

Pracodawcą, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (art. 2 ust. 1 pkt 25), jest:

• jednostka organizacyjna – również nieposiadająca osobowości prawnej,
• osoba fizyczna– pod warunkiem że zatrudniają co najmniej jednego pracownika.

Z wyżej wskazanych przepisów wynika, że obowiązek opłacania składki na FP za zleceniobiorcę będzie spoczywał na każdym zleceniodawcy będącym jednostką organizacyjną – niezależnie, czy posiada osobowość prawną czy nie. Natomiast w przypadku zleceniodawców-osób fizycznych obowiązek opłacania składki na Fundusz za zleceniobiorcę zależy od tego, czy przedsiębiorca zatrudnia na podstawie umowy o pracę choćby jednego pracownika (przykład 1, przykład 2). Nie ma przy tym wymogu, aby pracownik ten był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy.

Za kogo składka na FP

Składkę na Fundusz Pracy opłacają zobowiązani do tego zleceniodawcy za osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, które podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalno-rentowym, a podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia wynosi w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, która w 2010 r. wynosi 1317 zł, a w 2011 r. wzrośnie do 1386 zł (przykład 3).

Nie oznacza to jednak automatycznego zwolnienia z obowiązku opłacenia składki na Fundusz za tych zleceniobiorców, którzy nie osiągnęli w danym miesiącu kwoty minimalnego wynagrodzenia. Sytuację każdego zleceniobiorcy trzeba zbadać indywidualnie, bo obowiązek opłacenia za niego składki zależy od przychodu przeliczonego na okres miesiąca. Dla przeliczenia tego znaczenie ma okres, na jaki została zawarta umowa, wysokość osiągniętego przychodu oraz sposób określenia wynagrodzenia, zawarty w umowie zleceniu.

Przeliczenie podstawy wymiaru

Konieczność przeliczenia podstawy wymiaru składek istnieje, kiedy zleceniobiorca wykonywał pracę określoną w zleceniu przez niepełny miesiąc (np. z uwagi na rozpoczęcie lub zakończenie wykonywania umowy zlecenia w trakcie miesiąca, chorobę lub nieobecność wywołaną inną przyczyną). Należy wówczas ustalić, ile wyniosłaby podstawa wymiaru składek za tę osobę, jeżeli wykonywałaby ona pracę przez cały miesiąc. Jeżeli ustalona w ten sposób kwota jest równa bądź większa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, płatnik będzie musiał za takiego zleceniobiorcę odprowadzić składkę na Fundusz Pracy (przykład 4).

Pracodawca musi opłacić składkę na Fundusz Pracy za zleceniobiorcę, jeśli podstawa wymiaru składek w przeliczeniu na okres miesiąca jest wyższa niż płaca minimalna

Przeliczenie podstawy wymiaru składki służy wyłącznie ustaleniu, czy istnieje obowiązek opłacenia składki na FP. Natomiast sama składka będzie obliczana zawsze od faktycznie osiągniętego przez zleceniobiorcę przychodu.

Przeliczenia nie stosuje się w przypadku, gdy wynagrodzenie za jej wykonanie nie jest określone w stawce miesięcznej, ale np. w stawce akordowej lub prowizyjnej. W takiej sytuacji o obowiązku opłacenia przez zleceniodawcę składki na Fundusz Pracy decyduje tylko kryterium dochodowe. Jeżeli zleceniodawca uzyskał w danym miesiącu przychód przekraczający kwotę wynagrodzenia minimalnego, wówczas pracodawca musi opłacić za tę osobę składkę na Fundusz Pracy (przykład 5).

Zbieg z umową o pracę

Może się zdarzyć, że zleceniobiorca ma zawarte dwie umowy – umowę o pracę oraz umowę zlecenie, każdą z innym podmiotem i z obu tytułów podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalno-rentowym. Z tytułu umowy o pracę nie osiąga miesięcznie wynagrodzenia wynoszącego co najmniej płacę minimalną, dlatego umowa zlecenie jest dla niego również obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń.

Przy zbiegu umowy o pracę z umową zlecenia w celu ustalenia obowiązku opłacenia składki na FP należy zsumować przychód z obu tytułów

W takim przypadku o tym, czy należy odprowadzić składkę na Fundusz Pracy za zleceniobiorcę, decyduje łączna kwota wynagrodzenia z obu tytułów – umowy o pracę i zlecenia.

Jeżeli suma przychodów będzie równa lub wyższa od minimalnego wynagrodzenia, osoba zatrudniona na podstawie tych umów ma obowiązek poinformować o tym fakcie zarówno zleceniodawcę, jak i pracodawcę. W efekcie obydwa podmioty będą zobowiązane do opłacenia składki na Fundusz Pracy za tego ubezpieczonego (przykład 6).

Kryterium wieku

Składki na Fundusz Pracy nie odprowadza się za osoby, które osiągnęły wiek: 55 lat dla kobiet oraz 60 lat dla mężczyzn (art. 104b ust. 2).

W przypadku gdy osoby te osiągną graniczny wiek w trakcie miesiąca kalendarzowego, zwolnienie z obowiązku opłacenia składki za takiego ubezpieczonego będzie możliwe dopiero od następnego miesiąca. Jedynie w przypadku osób, których 55. lub 60. urodziny przypadają pierwszego dnia danego miesiąca, zwolnienie z obowiązku opłacania tych składek przysługuje już od tego miesiąca (przykład 7).

Natomiast zwolnienie z obowiązku opłacania składki na FP za osoby powracające z urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu wychowawczego (art. 104a) oraz zwolnienie dotyczące osób, które ukończyły 50. rok życia i w okresie 30 dni przed zatrudnieniem pozostawały w ewidencji bezrobotnych powiatowego urzędu pracy (art. 104b, ust. 1), dotyczą tylko i wyłącznie pracowników w rozumieniu kodeksu pracy, a zatem zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Ze zwolnień tych nie skorzystają zleceniodawcy w odniesieniu do osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia.

Składki na Fundusz Pracy nie opłaca się za kobiety, które ukończyły 55 lat, oraz za mężczyzn, którzy ukończyli 60 lat

Zasada ta obowiązuje również w odniesieniu do osób zawierających umowę zlecenie z własnym pracodawcą. Zwolnienia, o których mowa powyżej, dotyczyć będą – zgodnie ze stanowiskiem ZUS – wyłącznie przychodów osiąganych przez ubezpieczonych w ramach stosunku pracy. Ponieważ w przypadku zleceniobiorców zatrudnianych u własnego pracodawcy podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe jest zsumowany przychód ze stosunku pracy oraz ze stosunku cywilnoprawnego, dla potrzeb ustalenia wysokości składki na Fundusz Pracy należy przychód ponownie „podzielić”, a następnie obliczyć składkę na FP tylko od części przychodu uzyskanej z tytułu zlecenia.

Zwolnienie z opłacania składki na FP za osoby powracające z urlopu macierzyńskiego lub wychowawczego obejmuje wyłącznie przychody uzyskane ze stosunku pracy

Opłacanie składki na FP

Składkę na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, na zasadach i w trybie przewidzianym dla składek na ubezpieczenia społeczne. Należy ją przekazywać do ZUS do 5. dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzedni, w przypadku gdy zleceniodawca jest jednostką budżetową, zakładem budżetowym lub gospodarstwem pomocniczym, oraz do 15. dnia następnego miesiąca w przypadku pozostałych płatników.

Wysokość składki na FP określa ustawa budżetowa. Od 1 stycznia 1999 r. wynosi ona 2,45% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne oraz rentowe i jest w całości finansowana ze środków płatnika składek.

Płatnik – w deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA – dokonuje łącznego rozliczenia składek na Fundusz Pracy za wszystkich ubezpieczonych, za których powstał obowiązek opłacenia tej składki w danym miesiącu.

Składki na Fundusz Pracy, łącznie z należnymi od danego płatnika składkami na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, opłaca się na odrębny rachunek bankowy wskazany przez ZUS, przy użyciu odrębnego dokumentu płatniczego.