Zalety i wady telepracy

Telepraca to forma organizacji pracy polegająca na świadczeniu pracy poza siedzibą pracodawcy, jednak w kontakcie i pod nadzorem przełożonych, a także we współpracy z innymi pracownikami. Kontakt ten z reguły odbywa się drogą elektroniczną za pomocą urządzeń telekomunikacyjnych.

Jest to bardzo korzystny sposób organizacji pracy wszędzie tam, gdzie pracownik może wykonywać pracę w domu i przekazywać wyniki swojej pracy pracodawcy za pomocą środków komunikacji elektronicznej. W formie telepracy najczęściej zatrudniani są pracownicy konsultingu, osoby wykonujące wolne zawody, m.in. architekci, projektanci, dziennikarze, korektorzy tekstów, tłumacze, księgowi, programiści, pracownicy naukowi, a także przedstawiciele handlowi oraz pracownicy call centers. Taka forma organizacji pracy przynosi wymierne korzyści obydwu stronom stosunku pracy.

Co zyskuje pracodawca

Dla pracodawcy telepraca to przede wszystkim możliwość zmniejszenia kosztów zatrudniania pracowników. Pracodawcy szacują, że telepraca jest tańsza o około 30% od tradycyjnej formy zatrudnienia. Pracodawca wprawdzie ponosi koszty wyposażenia telepracownika w dostęp do Internetu oraz ponosi koszty zapewnienia obsługi technicznej, jednak ta forma organizacji pracy oznacza niższe wydatki na organizację i utrzymanie stanowisk pracy oraz obniżenie kosztów związanych z absencją pracowników.

Wykonywanie pracy w miejscu zamieszkania pracownika eliminuje lub ogranicza wydatki związane z prowadzeniem biura, m.in. koszty czynszu i energii.

Ponadto pracodawca może zredukować koszty zatrudnienia, wprowadzając dla telepracowników zadaniowy system czasu pracy. Zastosowanie powyższego systemu pozwoli ograniczyć koszty związane z wypłatą wynagrodzeń za pracę w godzinach nadliczbowych.

Specyfika telepracy polegająca na wykonywaniu pracy w domu spowodowała również okrojenie obowiązków pracodawcy w zakresie bhp określonych w Kodeksie pracy. Wyłączone zostały przepisy dotyczące obowiązku dbałości o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy określony w art. 212 pkt 4 k.p. oraz obowiązków dotyczących obiektów budowlanych i pomieszczeń pracy, a także obowiązku zapewnienia odpowiednich urządzeń higienicznosanitarnych (art. 67¹⁷ k.p.).

Badania wskazują na wzrost wydajności telepracowników, waha się on w granicach 20-40%, a niekiedy dochodzi do kilkuset procent. Pracując w domu, pracownik może lepiej organizować swój czas pracy, tak aby bez szkody dla siebie i pracy pogodzić życie zawodowe i rodzinne. To przynosi z kolei pożytek pracodawcy, ponieważ powoduje obniżenie stresu związanego z różnymi sytuacjami życiowymi pracownika, zmniejsza absencję pracowników i powoduje wzrost jakości i wydajności pracy. Telepraca sprzyja uelastycznieniu struktury organizacyjnej firmy i powoduje spadek biurokracji.

Dzięki telepracy pracodawca zyskuje możliwość zatrudnienia wysokiej klasy fachowców, którzy mogliby być niedostępni w tradycyjny sposób. Wpływają na to przede wszystkim elastyczne warunki pracy, czyli praca w każdym miejscu i o każdej porze. Takie warunki pracy oraz brak ograniczeń terytorialnych pozwalają na równoczesne podejmowanie wielu kontraktów.

Telepraca pozwala pogodzić pracę z opieką nad dzieckiem. Może być więc alternatywą dla urlopu wychowawczego. Dzięki takiemu rozwiązaniu pracodawca nie traci cennego i doświadczonego pracownika oraz nie musi poszukiwać pracownika na zastępstwo. Telepraca może być również świadczona w trakcie urlopu wychowawczego - przez cały czas jego trwania lub okresowo, zgodnie z potrzebami pracodawcy i możliwościami pracownika.

Wprowadzenie telepracy daje także pracodawcy możliwość zatrudnienia osób niepełnosprawnych, nawet w sytuacji gdy budynek, w którym pracodawca ma siedzibę, nie jest przystosowany dla osób poruszających się na wózku, niewidomych lub z innymi niepełnosprawnościami.

Pracodawca może również poszukiwać i zatrudniać osoby mieszkające w dużej odległości od siedziby firmy.

Co zyskuje pracownik

Należy podkreślić, że do wykonywania telepracy są potrzebne, oprócz kwalifikacji merytorycznych, określone cechy i predyspozycje, a w szczególności:

• samodyscyplina,
• umiejętność organizacji pracy,
• kreatywne zarządzanie czasem,
• umiejętność pracy bez nadzoru.

Charakterystyczny dla telepracy jest elastyczny czas pracy pozwalający pracownikom na łączenie pracy ze sprawowaniem opieki nad dziećmi. Możliwość efektywnego wykorzystywania czasu pracy jest szczególnie ważna dla rodziców, którzy zajmują się dziećmi niepełnosprawnymi wymagającymi specjalnej troski czy dla pracowników zajmujących się innymi członkami rodziny wymagającymi stałej pomocy.

Niezwykle istotną rolę telepraca pełni także w życiu osób niepełnosprawnych, które mają trudności w poruszaniu się. Możliwość wykonywania pracy w domu rozwiązuje w ich przypadku problemy związane z codziennymi dojazdami do pracy i pokonywaniem barier funkcjonalnych, takich jak środki transportu nieprzystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych, krawężniki, schody itd.

Elastyczna forma organizacji pracy, jaką jest telepraca, cieszy się zainteresowaniem także wśród osób, które aktywność zawodową łączą z nauką lub mieszkają w miejscowości oddalonej od miejsca pracy. Pozwala to zaoszczędzić czas na dojazd do pracy oraz środki wydawane na bilety lub paliwo.

Wady telepracy

Podstawową wadą telepracy jest zmniejszenie możliwości kontroli przez pracodawcę działań pracownika. W tej kwestii pracodawca musi polegać na jego samodyscyplinie. Telepraca daje również mniejsze możliwości motywowania do pracy lub pobudzania kreatywności telepracowników.

Aby zapewnić integrację telepracowników, pracodawca ma obowiązek umożliwić im na zasadach przyjętych dla ogółu pracowników przebywanie na terenie zakładu pracy, kontaktowanie się z innymi pracownikami oraz korzystanie z pomieszczeń i urządzeń pracodawcy, z zakładowych obiektów socjalnych i prowadzonej działalności socjalnej (art. 67¹⁶ k.p.).

Natomiast najpoważniejszą wadą dla telepracownika jest niezaspokojona potrzeba kontaktów międzyludzkich. Telepraca osłabia osobiste relacje między pracodawcą a pracownikiem, co grozi utratą więzi z organizacją. Praca zdalna może prowadzić do zaniku kultury biurowej, a więc i częściowo do zaniku kultury organizacji.

Praca w domu może również powodować zacieranie się granic między czasem pracy a prywatnym, co w konsekwencji będzie miało negatywny wpływ na życie rodzinne. Nieumiejętne organizowanie i zarządzanie czasem pracy może doprowadzić do wydłużania dnia pracy.

Podstawa prawna:

• art. 212, 67¹⁶, 67¹⁷ Kodeksu pracy.