Zatrudnianie młodocianych na wakacje - poradnik

1. Zasady podejmowania pracy przez uczniów i studentów

O ile studenci nawiązują stosunek pracy na zasadach ogólnych, a więc tych obowiązujących innych pełnoletnich pracowników, o tyle podejmowanie aktywności zawodowej przez pracowników młodocianych podlega pewnym ograniczeniom.

Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, zaś pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

Zatrudnienie na wskazanych powyżej warunkach jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Odnosi się to zatem np. do studenta. Jednakże na zasadach określonych w rozdziale IX Kodeksu pracy zatrudnienie w ramach stosunku pracy może podjąć również pracownik młodociany, czyli osoba, która ukończyła 16 lat, a jednocześnie nie przekroczyła 18 lat.

Polecamy książkę: Umowy zlecenia i inne umowy cywilnoprawne w 2017 r.

Co ważne, wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:

- ukończyli co najmniej gimnazjum,

- przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające,

- że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu.

2. Jaka praca dla młodocianych?

Pracownik młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy wykonywaniu lekkich prac. Należy podkreślić, że praca lekka nie może:

1) powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego młodocianego,

2) utrudniać młodocianemu wypełniania obowiązku szkolnego.

Szczegółowy wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten musi być też zatwierdzony przez właściwego inspektora pracy.

Zanim młodociany podejmie pracę, pracodawca ma obowiązek zapoznać go z wykazem prac lekkich.

3. Podstawa zatrudnienia młodocianych

Praca lekka wykonywana przez oznaczony czas może być świadczona na podstawie:
- umowy o pracę na okres próbny,
- umowy o pracę na czas określony.

Umowa o pracę powinna określać w szczególności:
- strony umowy,
- rodzaj umowy,
- datę zawarcia,
- warunki pracy i płacy, a w szczególności: rodzaj pracy, miejsce jej wykonywania, wynagrodzenie za pracę ze wskazaniem jego składników, wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia i zakończenia pracy.

Umowę o pracę zawiera się na piśmie. W przypadku gdy nie została ona zawarta na piśmie, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika (młodocianego) do pracy jest obowiązany potwierdzić na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków.

Umowa o pracę na czas określony może być zawarta w celu:
- zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy – umowa ta rozwiązuje się z chwilą powrotu tego pracownika do pracy,
- wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
jeżeli jej zawarcie służy zaspokojeniu rzeczywistego okresowego zapotrzebowania i jest niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy (w umowie należy określić ten cel lub okoliczności tego przypadku przez zamieszczenie informacji o obiektywnych przyczynach uzasadniających zawarcie takiej umowy).

Z tym samym pracodawcą nie mogą być zawarte więcej niż 3 umowy o pracę na czas określony. Oznacza to, że kolejna (czyli czwarta) zawarta z pracownikiem umowa na czas określony przekształci się w umowę o pracę na czas nieokreślony. To samo dotyczy ograniczenia czasu trwania takiej lub takich umów o pracę, które nie mogą trwać dłużej niż 33 miesiące z tym samym pracodawcą.

Umowa na czas określony jest zawierana na wskazany czas (np. na 1 tydzień, 2 tygodnie, 1 miesiąc, 2 miesiące). Określa termin, z upływem którego ulega rozwiązaniu. Pracodawca ani pracownik nie mają zatem obowiązku wypowiadania tej umowy.

W razie gdy strony umowy (pracownik lub pracodawca) będą chciały wcześniej zakończyć umowę na czas określony, mogą:
- rozwiązać ją na mocy porozumienia stron, czyli za zgodą pracownika i pracodawcy,
- wypowiedzieć ją na podstawie jednostronnego oświadczenia albo pracodawcy albo pracownika.

Umowa o prace rozwiązuje się z upływem okresu wypowiedzenia. Długość tego okresu jest uzależniona od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i – w przypadku zatrudnienia do 6 miesięcy – wynosi 2 tygodnie.

W określonych przypadkach wskazanych w przepisach zarówno pracownik, jak i pracodawca może rozwiązać umowę o pracę na czas określony bez wypowiedzenia. Pracodawca może w ten sposób zakończyć umowę o pracę z winy pracownika w razie m.in. ciężkiego naruszenia przez niego podstawowych obowiązków pracowniczych (np. kradzież mienia pracodawcy, nieusprawiedliwiona nieobecność w pracy, spożywanie alkoholu w pracy). Z kolei pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika (np. nie wypłacił w terminie wynagrodzenia).

Polecamy serwis: Urlopy

4. Czas pracy pracowników młodocianych

Przy zatrudnieniu przy pracach lekkich pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki, wynikającą z programu nauczania oraz rozkładu zajęć szkolnych. Oznacza to, że do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki, bez względu na to, czy odbywa się ona w godzinach pracy.

W okresie odbywania zajęć szkolnych tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 12 godzin. Natomiast w dniu uczestniczenia w zajęciach szkolnych jego wymiar czasu pracy nie może przekraczać 2 godzin.

W okresie wakacji i ferii szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu, a w odniesieniu do młodocianego poniżej 16 lat – 6 godzin.
Określony powyżej wymiar czasu pracy obowiązuje także w przypadku pracy u więcej niż jednego pracodawcy. Oznacza to, że można wykonywać pracę np. u dwóch pracodawców, o ile łączny wymiar czasu pracy nie przekroczy 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo. Przy nawiązywaniu stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskać od pracownika młodocianego oświadczenie o zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.

Pracownik młodociany nie może świadczyć pracy w godzinach nadliczbowych oraz w porze nocnej. Warto wskazać, że w odniesieniu do młodocianego za porę nocną uznaje się godziny pomiędzy 22.00 a 6.00. Od tej zasady jest pewien wyjątek – w przypadku młodocianych, którzy nie osiągnęli wieku 16 lat lub nie ukończyli gimnazjum, za porę nocną uznaje się czas pomiędzy godziną 20.00 a 6.00.