Status UKR, NFZ, 800+, PESEL czyli kilka ważnych zmian dla obywateli Ukrainy na przełomie roku 2025 i 2026

• Kilka ważnych zmian dla obywateli Ukrainy
• Status UKR - do kiedy?
• Świadczenia 800+ tylko dla pracujących obywateli Ukrainy
• NFZ dla obywateli Ukrainy - zmiany od stycznia 2026 r.
• Ochrona międzynarodowa bez terminów
• Obowiązkowy PESEL i odciski palców obywateli Ukrainy od 2026 roku

Kilka ważnych zmian dla obywateli Ukrainy

Nowelizacja specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy, przyjęta pod koniec września, przedłuża ich ochronę prawną w Polsce do 4 marca 2026 roku. Ustawa wprowadza też istotne zmiany w dostępie do świadczeń, procedur administracyjnych oraz w zasadach legalizacji pobytu i pracy. To rozwiązania, które w praktyce dotkną zarówno cudzoziemców, jak i pracodawców.

Status UKR - do kiedy?

Obywatele Ukrainy mogą przebywać w Polsce na podstawie tzw. „statusu UKR” do 4 marca 2026 roku. Nowością jest art. 42x, który gwarantuje, że jeśli cudzoziemiec złoży wniosek o kartę pobytu do tego terminu, jego pobyt pozostaje legalny aż do wydania decyzji i odebrania dokumentu. To usuwa wcześniejsze wątpliwości i zapewnia zarówno pracownikom, jak i pracodawcom stabilność.

Świadczenia 800+ tylko dla pracujących obywateli Ukrainy

Świadczenie 800+ będzie powiązane z aktywnością zawodową – co najmniej jeden rodzic musi pracować i podlegać ubezpieczeniom społecznym od podstawy co najmniej połowy minimalnego wynagrodzenia (ok. 2,3 tys. zł brutto w 2025 r.). Warunkiem jest też spełnianie obowiązku szkolnego przez dziecko. Nowe zasady mają promować integrację Ukraińców poprzez rynek pracy.

NFZ dla obywateli Ukrainy - zmiany od stycznia 2026 r.

Jeżeli chodzi o osoby pracujące i odprowadzające odpowiednie składki to one będą ubezpieczone w ramach NFZ. Reszta uchodźców z Ukrainy od stycznia będzie miała dostęp wyłącznie do podstawowych świadczeń medycznych – w nagłych przypadkach, dla dzieci i kobiet w ciąży. Rehabilitacja, stomatologia, operacje zaćmy czy refundacja leków znikną z listy świadczeń. Dorośli, którzy nie pracują i nie są objęci ubezpieczeniem, będą musieli korzystać z prywatnych usług lub lokalnych programów pomocowych. Natomiast ograniczenie obciążenia systemu publicznego pozwoli skoncentrować środki na najbardziej pilnych przypadkach.

Ochrona międzynarodowa bez terminów

Nowelizacja utrzymuje przepisy pozwalające urzędom na wydłużanie procedur o ochronę międzynarodową bez konsekwencji za bezczynność i przewlekłość postępowania. Dla pracodawców oznacza to ryzyko przy planowaniu zatrudnienia osób czekających na decyzję. Dla pracowników znowu lepiej równolegle rozważać stabilniejsze formy pobytu i pracy, takie jak pobyt czasowy czy zezwolenie na pobyt i pracę.

Obowiązkowy PESEL i odciski palców obywateli Ukrainy od 2026 roku

Od 2026 roku każdy cudzoziemiec spoza UE/EOG/Szwajcarii będzie musiał osobiście stawić się w urzędzie, aby uzyskać numer PESEL, a urzędnicy pobiorą odciski palców. To dodatkowe obciążenie czasowe dla pracowników i pracodawców, ale jednocześnie krok w stronę lepszej weryfikacji tożsamości i bezpieczeństwa systemu.

Autor: Krzysztof Inglot, ekspert rynku pracy, założyciel Personnel Service