REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy stosować porozumienie lub wypowiedzenie zmieniające?

Rafał Krawczyk
Wypowiedzenie i porozumienie zmieniające. /Fot. Fotolia
Wypowiedzenie i porozumienie zmieniające. /Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Podpisując umowę o pracę z pracownikiem, pracodawcy nie zawsze uda się przewidzieć sytuacje, które zaistnieją po pewnym czasie i spowodują konieczność zmiany treści stosunku pracy. W zależności od sformułowania samej umowy o pracę, tego, jakie elementy umowy pracodawca chce zmodyfikować oraz tego, czy na zmianę taką wyraża zgodę pracownik, pracodawca ma do wyboru kilka dopuszczalnych przez przepisy rozwiązań.

Pracodawca powinien mieć na uwadze to, że im bardziej ogólnikowo sformułowana jest umowa o pracę i im mniej dodatkowych, niewymaganych przez przepisy elementów strony w niej zawarły, tym rzadziej konieczne będzie wypowiadanie warunków pracy lub uzyskiwanie zgody pracownika na zmianę tych warunków za porozumieniem stron. Wystarczająca okazać się może zmiana zakresu czynności powierzonych pracownikowi. Jeżeli natomiast pracodawcy chodzi wyłącznie o okresowe powierzenie innej pracy pracownikowi ze względu na sezonowe potrzeby, to może on wykorzystać instytucję czasowego powierzenia innej pracy przewidzianą w art. 42 § 4 Kodeksu pracy (k.p.).

REKLAMA

Autopromocja

Kiedy stosować porozumienie zmieniające

Pracodawca, który chce trwale zmienić treść stosunku pracy łączącego go z pracownikiem, powinien w pierwszej kolejności podjąć próbę wprowadzenia zmiany w drodze porozumienia zmieniającego. Porozumienie takie, opierając się na zasadzie swobody umów, prowadzić może do modyfikacji zgodnie z wolą stron każdej umowy o pracę. Przyjmuje się bowiem, że jeżeli o istotnych warunkach umowy o pracę – w tym o stanowisku, które zajmuje pracownik – decydują same strony stosunku pracy, to nie ma przeszkód, aby w trakcie jego trwania strony mogły zmodyfikować treść ustalonej przez nie umowy. Skoro strony stosunku pracy mogą ukształtować treść umowy o pracę przy jej zawieraniu, natomiast porozumienie stron jest dopuszczalną formą rozwiązania stosunku pracy, to nie ma również przeszkód, aby w ten sposób zmodyfikować treść stosunku pracy przez odmienne niż dotychczas określenie istotnych elementów umowy.

W drodze takich ustaleń wprowadzić można zarówno zmiany korzystne, jak i niekorzystne dla pracownika. Warunkiem jest to, aby obydwie strony stosunku pracy wyrażały zgodną wolę takiej zmiany. Przy zawieraniu porozumienia nie trzeba zachowywać żadnych szczególnych warunków formalnych. Pracodawca powinien jedynie pamiętać, że porozumienie powinno zostać zawarte w formie pisemnej. Pracownik, co do zasady, nie ma możliwości odwołania się od takiego porozumienia, ponieważ nie podlega ono ocenie według reguł określonych w art. 42 § 2 k.p (wyrok SN z 8 kwietnia 1998 r., sygn. akt I PKN 29/98, OSNP 1999/7/242). Jedyną możliwością zakwestionowania porozumienia pozostaje powołanie się na wadę oświadczenia woli z zachowaniem wszystkich wymogów określonych w Kodeksie cywilnym, jakie przepisy stawiają skutecznemu odwołaniu oświadczenia woli.

Zobacz również serwis: Zatrudnianie i zwalnianie

PRZYKŁAD

Dalszy ciąg materiału pod wideo

REKLAMA

Pracodawca złożył pracownikowi propozycję zmiany istotnych warunków umowy o pracę za porozumieniem stron w terminie 2 tygodni od otrzymania pisma, informując go, że w innym przypadku wypowie mu te warunki. Pracownik w ogóle nie odniósł się do tej propozycji. Brak jest podstaw do przyjęcia, że pracownik wyraził zgodę na taką propozycję w sposób dorozumiany, tym bardziej że z pisma wynikało wyraźnie, że nie jest to wypowiedzenie zmieniające.

Zmiana rodzaju pracy lub stanowiska wiązać się może zarówno z awansem, jak i z degradacją pracownika w hierarchii służbowej. Zmieniając rodzaj pracy lub stanowisko pracownika pracodawca powinien zadbać, aby w sposób przejrzysty została wyrażona wola stron porozumienia zmieniającego umowę o pracę odnośnie do wynagrodzenia. Może ono pozostać na tym samym poziomie mimo zmiany stanowiska, zostać podwyższone lub obniżone. Sąd Najwyższy w wyroku z 11 lutego 2010 r. (sygn. akt I PK 185/09, M.P.Pr. 2010/8/394) stwierdził, że:

§ Pracodawca, który nie ma pisemnej zgody pracownika na wykonywanie dodatkowych obowiązków bez podwyżki, może zostać zmuszony przez sąd do wypłaty dodatkowego wynagrodzenia.


(!)

Dopuszczalne jest porozumienie stron o zmianie warunków pracy na pewien okres.

Nie każdemu pracownikowi można wypowiedzieć warunki umowy

Jeśli pracownik nie zgadza się na zmianę umowy, pracodawca musi ją zmienić w drodze jednostronnej czynności, jaką jest wypowiedzenie zmieniające. Z uwagi na to, że wypowiedzenie takie odnosi podwójny skutek (wypowiedzenia aktualnych warunków umowy oraz wypowiedzenia ostatecznego), ma ono ma rację bytu tylko wtedy, kiedy przepisy dopuszczają dokonanie wypowiedzenia definitywnego umowy o pracę. Przepisy o wypowiedzeniu zmieniającym nie mają zatem zastosowania do stosunku pracy z wyboru (wyrok SN z 23 listopada 2001 r., sygn. akt I PKN 699/00, OSNP 2003/22/541). Niedopuszczalne z tych samych powodów jest zatem wypowiedzenie warunków pracy pracownika zatrudnionego na czas wykonania określonej pracy, a także umowy terminowej, w której strony nie przewidziały klauzuli umożliwiającej jej wcześniejsze wypowiedzenie, w tym umowy na czas określony krótszy niż 6 miesięcy. W przypadku umów terminowych zmiana terminu końcowego umowy nie stanowi zmiany warunków pracy, o których mowa w art. 42 k.p.

Przepisy prawa spółdzielczego dopuszczają wypowiedzenie zmieniające w przypadku spółdzielczej umowy o pracę oraz określają jego przesłanki (art. 184 ustawy – Prawo spółdzielcze). W uchwale z 21 grudnia 1987 r. (sygn. akt III PZP 47/87, OSNC 1989/9/131) Sąd Najwyższy stwierdził natomiast, że:

§ Wypowiedzenie warunków pracy i płacy pracownikowi zatrudnionemu na podstawie powołania jest niedopuszczalne.

Identycznie przyjmuje się niedopuszczalność wypowiadania warunków pracy pracownikom mianowanym.

Wypowiedzenie zmieniające dotyczy jedynie pogorszenia warunków pracy. Jeśli pracodawca polepsza warunki pracy pracownikowi, przyjmuje się, że w sposób domniemany pracownik wyraża na to zgodę, choć może odrzucić taką ofertę pracodawcy. Dlatego, jak uznał Sąd Najwyższy wyroku z 7 maja 1998 r. (sygn. akt I PKN 60/98, OSNP 1999/9/300):

§ Oświadczenie pracodawcy co do skonkretyzowanej podwyżki wynagrodzenia za pracę jest w świetle powszechnie obowiązujących przepisów płacowych w państwowej sferze budżetowej ofertą zmiany treści stosunku pracy, którą pracownik przyjmuje zazwyczaj w dorozumiany sposób.

Czasowe powierzenie innej pracy

W przypadku uzasadnionych potrzeb pracodawcy możliwe jest jednostronne powierzenie pracownikowi na kilka miesięcy innej pracy niż określona w umowie o pracę (art. 42 § 4 k.p.). Przesunięcie nie może jednak powodować obniżenia wynagrodzenia pracownika, natomiast praca powierzona w ten sposób musi odpowiadać jego kwalifikacjom. Maksymalny czas, na jaki pracodawca może powierzyć inny rodzaj pracy bez zgody pracownika to 3 miesiące w ciągu roku kalendarzowego. Wykorzystanie przez pracodawcę powyższej instytucji na przełomie starego i nowego roku pozwala powierzyć wykonywanie innej pracy przez łączny okres 6 miesięcy. W tym celu początek powierzenia innej pracy musi przypadać na 1 października danego roku, natomiast w nowym roku powierzenie powinno nastąpić od 1 stycznia również na 3 pełne miesiące. Powierzenie wykonywania innej pracy w omawianym trybie nie wymaga zachowania formy pisemnej (wyrok SN z 13 marca 1979 r., sygn. akt I PRN 18/79).

Pracodawca, który nadużywa uprawnienia wynikającego z art. 42 § 4 k.p., musi liczyć się z odmową wykonania niezgodnego z prawem polecenia. Przewinienie pracodawcy polegać może na powierzeniu pracy niezgodnej z kwalifikacjami pracownika lub przekroczeniu okresu dopuszczalnego delegowania. Sąd Najwyższy w wyroku z 18 listopada 1999 r. (sygn. akt I PKN 370/99, OSNP 2001/7/225) wyraził pogląd, że:

§ Pracownik odmawiający wykonania sprzecznego z art. 42 § 4 k.p. polecenia kierującego go do innej pracy nie uchybia obowiązkowi pracowniczemu i umowa o pracę nie może być z nim rozwiązana na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p.


Ponadto Sąd Najwyższy w wyroku z 11 stycznia 2011 r. (sygn. akt I PK 157/10, M.P.Pr. 2011/7/368–371) zajął stanowisko, że:

§ W razie naruszenia przez pracodawcę art. 42 § 4 k.p. pracownikowi nie przysługują roszczenia z tytułu nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia definitywnego ani wypowiedzenia zmieniającego umowy o pracę, chyba że odmowa podjęcia wykonywania takiej pracy była przyczyną wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Powództwo pracownika zostałoby zatem oddalone.

Jeżeli powierzenie nastąpiło jednak w sposób zgodny z prawem, to odmowa wykonania czynności powierzonych w trybie art. 42 § 4 k.p. może zostać uznana przez pracodawcę za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków i stanowić podstawę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (wyrok Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z 19 lipca 1984 r., sygn. akt I P 812/84, PiZS 1985/7/63).

Gdyby pracodawca powierzając inną pracę wypłacał pracownikowi niższe wynagrodzenie, będzie on miał z kolei roszczenie o zasądzenie różnicy między wynagrodzeniem należnym a wypłaconym. Zakaz obniżania dotyczy wszystkich składników wynagrodzenia.

Powierzając pracę w omawianym trybie można doprowadzić do zmodyfikowania treści umowy. Jest to możliwe w sytuacjach, gdy po okresie powierzenia innej pracy pracownik dalej wykonywał inną pracę bez dokonywania wypowiedzenia zmieniającego przez pracodawcę. W przypadku gdy po upływie 3-miesięcznego okresu pracownik nadal wykonuje obowiązki pracownika delegowanego i stan ten akceptuje, można przyjąć, że doszło w sposób dorozumiany do zawarcia porozumienia zmieniającego warunki pracy (wyrok SN z 14 stycznia 2010 r., sygn. akt I PK 155/09). W konsekwencji powrót pracownika do poprzednio wykonywanej pracy przy braku jego zgody wymagałby dokonania wypowiedzenia zmieniającego.

Kiedy należy zastosować wypowiedzenie zmieniające

Konieczność dokonania modyfikacji umowy w trybie wypowiedzenia zmieniającego (jeżeli strony nie doszły do porozumienia) powstaje w sytuacji, gdy pracodawca planuje obniżyć pracownikowi wynagrodzenie. Sąd Najwyższy w wyroku z 6 kwietnia 1978 r. (sygn. akt I PR 11/78) uznał jednak, że:

§ Zmiana (...) grupy zaszeregowania lub szczebla wynagrodzenia związana ze zmianą struktury wynagrodzenia, a także zmianą proporcji poszczególnych składników wynagrodzenia – przy nieobniżeniu dotychczasowego wynagrodzenia netto – nie wymaga jednak wypowiedzenia dotychczasowych warunków pracy. Dotyczy to oczywiście sytuacji, gdy nie ulegają zmianie inne istotne składniki, warunki umowy o pracę.

Większe problemy powodować może konieczność dokonywania wypowiedzenia w celu zmiany innych istotnych warunków pracy. Jako zasadę przyjąć należy, że wypowiedzenie jest konieczne gdy pracodawca zamierza zmodyfikować jakikolwiek warunek określony w umowie o pracę, gdyż oznacza to, że strony uznały go za istotny. Z tego powodu pracodawca, który dobrowolnie wprowadził do umowy o pracę dodatkowe zapisy, które nie były wymagane przez Kodeks pracy, nie będzie mógł zmienić ich w drodze jednostronnej decyzji. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 9 kwietnia 1991 r. (sygn. akt I PRN 13/91, OSP 1992/4/88):

§ Przyznanie pracownikowi w umowie o pracę świadczenia nieprzewidzianego w przepisach o wynagrodzeniu dla danego stanowiska i nadanie mu charakteru stałego składnika wynagrodzenia nakłada na pracodawcę obowiązek jego wypłacania. Zwolnienie się od tego obowiązku może nastąpić w drodze wypowiedzenia zmieniającego warunki płacy.

Polecamy także: Porozumienie i wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy pracownika


To samo dotyczy rozkładu czasu pracy, jeśli wprowadzono go do umowy. Postanowienie takie nabiera charakteru istotnego elementu indywidualnego stosunku pracy, a w konsekwencji jego zmiana wymaga porozumienia stron lub wypowiedzenia zmieniającego (wyrok SN z 17 lipca 2009 r., sygn. akt I BP 6/09). Na identycznej zasadzie wypowiedzenie warunków pracy będzie wymagało pozbawienia pracownika prawa do zwrotu kosztów zakwaterowania czy korzystania za służbowego samochodu lub telefonu komórkowego, jeśli takie uprawnienia nadała mu umowa o pracę. Przyjąć należy, że każda niekorzystna zmiana warunków pracy wymaga wypowiedzenia zmieniającego. Ponadto Sąd Najwyższy w wyroku z 21 maja 1999 r. (sygn. akt I PKN 88/99, OSNP 2000/15/586) wyraził pogląd, że ustalenie, czy zmiana warunków pracy dokonana jednostronnie przez pracodawcę była niekorzystna dla pracownika, wymaga uwzględnienia również tego, jak pracownik ją odczuwa.

Gdy układ zbiorowy kończy obowiązywać, wypowiedzenie jest konieczne

Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że pozbawienie pracownika prawa do uprawnień, które nabył na podstawie układu zbiorowego pracy, który przestał obowiązywać, wymaga zachowania odpowiedniego trybu. W wyroku z 8 marca 2011 r. (sygn. akt II PK 165/10) Sąd Najwyższy uznał że:

§ Nawiązanie stosunku pracy pod rządami terminowego układu zbiorowego pracy nie oznacza (...), że ukształtowane tym układem elementy treści stosunku pracy obowiązują tylko do upływu okresu, na jaki zawarto układ, a ich zmiana na niekorzyść pracownika nie wymaga wypowiedzenia warunków pracy i płacy. Przepis art. 24113 § 2 zdanie drugie Kodeksu pracy ma zastosowanie do wypowiedzenia wynikających z układu zbiorowego pracy warunków umowy o pracę w razie rozwiązania tego układu, także wtedy, gdy nie został on zastąpiony nowym układem zbiorowym pracy ani regulaminem wynagradzania.

Podobną zasadę należy stosować do zmiany regulaminu premiowania. Jak bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 13 grudnia 1996 r. (sygn. akt I PKN 35/96, OSNP 1997/15/267):

§ Zmiana regulaminu premiowania polegająca na zmianie podstawy obliczania premii lub wprowadzeniu nowych przesłanek warunkujących nabycie prawa lub określających jej wysokość wymaga wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 § 1 k.p.), jeżeli prawo do premii wynika z umowy o pracę.

Również wprowadzenie niekorzystnej dla pracowników zmiany porozumienia zbiorowego będącego źródłem prawa pracy (art. 9 k.p.) wymaga dokonania wypowiedzeń zmieniających – art. 42 w zw. z art. 24113 § 2 k.p. (wyrok SN z 6 grudnia 2005 r., sygn. akt III PK 95/05, OSNP 2006/19–20/303).

Przyjmuje się, że wypowiedzenie zmieniające nie jest natomiast konieczne w przypadku zmiany regulaminu pracy. Nie ma również potrzeby dokonywania takiego wypowiedzenia w sytuacjach, gdy istotne elementy umowy o pracę ukształtowane są przez przepisy prawa powszechnie obowiązującego (ustawę lub rozporządzenie), które ulegają zmianie. W wyroku z 28 kwietnia 2009 r. (sygn. akt II PK 277/08, OSNP 2010/23–24/290) Sąd Najwyższy stwierdził, że:

§ Zmiana przepisów ustawowych dookreślających treść stosunku pracy powoduje zmianę obowiązków i praw stron niezależnie od ich woli (art. 56 k.c. w związku z art. 300 k.p.), chyba że strony wyłączyły te przepisy (co może dotyczyć skutków wynikających z przepisów względnie obowiązujących) lub przyjęły skutki korzystniejsze od standardów nimi określonych dla strony chronionej przepisami jednostronnie bezwzględnie obowiązującymi (pracownika).

Ogólnikowo określone miejsce pracy i stanowisko uchroni od wypowiedzenia

Pracodawca konstruując umowę o pracę, może zabezpieczyć się przed koniecznością wypowiadania warunków pracy w każdej sytuacji, gdy chce nawet na stałe skierować pracownika do wykonywania innej pracy, ale o zbliżonym charakterze. Zgodnie bowiem ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 14 października 2004 r. (sygn. akt I PK 663/03, OSNP 2005/19/298):

§ W przypadku wydania polecenia dotyczącego wykonywania czynności wynikających z rodzaju pracy określonego w umowie o pracę, pracodawca nie musi dokonywać wypowiedzenia warunków pracy (art. 42 § 1 Kodeksu pracy) oraz nie ma obowiązku stosowania art. 42 § 4 Kodeksu pracy.

Rodzaj pracy może zostać w umowie o pracę określony w sposób bardziej lub mniej szczegółowy. Strony stosunku pracy, określając rodzaj pracy w sposób ogólny, pozostawiają pracodawcy – w ramach jego uprawnień kierowniczych – uszczegółowienie zakresu czynności pracownika (wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 2008 r., sygn. akt I PK 73/08). Im bardziej ogólnie określone zostaną zatem warunki umowy o pracę, tym większą swobodę ma pracodawca w zakresie możliwości skierowania pracownika do innej pracy niż ta, którą aktualnie wykonuje. Określenie w sposób możliwie jak najszerszy rodzaju wykonywanej przez pracownika pracy w umowie o pracę pozwala uszczegółowiać go w drodze określenia zakresu czynności powierzonych pracownikowi na stałe lub nawet za pomocą sukcesywnego wydawania bieżących poleceń pracodawcy jako organizatora toku pracy. W opinii Sądu Najwyższego zakres czynności pracownika stanowi konkretyzację umówionego rodzaju pracy, stanowi zbiorcze polecenie pracodawcy i nie wymaga zgody pracownika na jego zmianę. Zmiana takiego zakresu czynności stanowi nieistotną zmianę warunków pracy lub płacy i mieści się w zakresie uprawnień kierowniczych pracodawcy. Pracodawca dokonać jej może w drodze polecenia (służbowego), które wiąże pracownika. Dopiero istotna zmiana warunków pracy – w razie braku zgody pracownika – wymaga dokonania wypowiedzenia zmieniającego.

PRZYKŁAD

W umowie o pracę pracodawca (zakład mięsny) wskazał jednej grupie pracowników jako rodzaj pracy – prace przy przetwórstwie mięsnym, drugiej grupie – prace przy uboju zwierząt. Trzecia grupa wykonuje prace przy produkcji wędlin. Pracownicy pierwszej grupy mogą wykonywać wszystkie prace, natomiast aby dokonać trwałych przesunięć między pracownikami dwóch pozostałych grup, konieczne byłoby dokonanie im wypowiedzeń zmieniających.

Zobacz także: Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron


Uwagi te należy mieć na względzie przy wpisywaniu do umów o pracę oprócz rodzaju pracy także stanowiska. Rodzaj wykonywanej pracy jest jednym z istotnych warunków, które powinny zostać zamieszczone w każdej umowie o pracę. Nie oznacza to jednak, że oprócz rodzaju pracy lub zamiast niego należy zawsze wpisywać do umowy stanowisko pracownika. Jeśli nie znajdzie się ono w umowie, nie stanie się istotnym elementem umowy o pracę. Z tego powodu określenie w umowie samego rodzaju pracy bez wskazywania konkretnego stanowiska czasami daje pracodawcy większą swobodę, ponieważ zmiana stanowiska niepociągająca za sobą zmiany rodzaju wykonywanej pracy nie będzie w tej sytuacji wymagała dokonania wypowiedzenia warunków umowy (wyrok SN z 19 lutego 1976 r., sygn. akt I PRN 5/76, OSNC 1976/10/226). Jednak nawet w przypadku tego samego stanowiska warunki wykonywania pracy będą mogły się różnić i jeśli praca będzie zgodna ze stanowiskiem wskazanym w umowie o pracę nie będzie potrzeby dokonywania wypowiedzenia zmieniającego.

PRZYKŁAD

Pielęgniarka w umowie o pracę wpisane ma zatrudnienie w szpitalu na stanowisku pielęgniarki. Skierowanie jej do wykonywania pracy na innym niż dotychczas oddziale szpitala nie wymaga wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy – art. 42 § 1 k.p. (wyrok SN z 7 września 2005 r., sygn. akt II PK 292/04, OSNP 2006/7–8/114).

Kolejnym elementem, który w umowie określić można mniej lub bardziej szczegółowo, jest miejsce jej wykonywania. Kwestia ta jest ważna, jeżeli praca na rzecz jednego pracodawcy może być świadczona w kilku punktach obejmujących tę samą miejscowość lub nawet kilka sąsiednich miejscowości. W takiej sytuacji miejsce świadczenia pracy może zostać wskazane w umowie ogólnie – jako miejscowość albo szczegółowo. Jeśli miejsce świadczenia pracy zostało w umowie o pracę wskazane w sposób ogólny, to wydanie przez pracodawcę polecenia wykonywania pracy w innym miejscu niż wykonywał ją dotąd pracownik, ale w granicach wyznaczonych określeniem zawartym w umowie, nie będzie oznaczało zmiany warunków pracy. W takiej sytuacji zmiana miejsca wykonywania pracy stanowi konkretyzację tego miejsca, dokonywaną w ramach uprawnień kierowniczych pracodawcy, gdyż do istoty stosunku pracy należy jej świadczenie pod kierownictwem pracodawcy. Sąd Najwyższy w wyroku z 19 lutego 1976 r., sygn. akt I PRN 5/76, OSNC 1976/10/226 stwierdził bowiem, że:

§ Wyznaczenie pracownikowi przez pracodawcę innego miejsca zatrudnienia, przy zachowaniu dotychczasowego rodzaju pracy i wynagrodzenia, mieści się w ramach pracowniczego podporządkowania i nie wymaga wypowiedzenia warunków pracy i płacy, jeżeli szczególne okoliczności pracy nie uzasadniają odmiennej oceny.

PRZYKŁAD

Spółka prowadzi na terenie tej samej miejscowości sieć punktów z dorabianiem kluczy i drobnymi naprawami. Jeśli określi w umowie o prace jako miejsce jej wykonywania tę miejscowość, będzie mogła kierować pracowników do poszczególnych punktów w zależności od aktualnych potrzeb. Określenie w umowie jako miejsca wykonania pracy konkretnego punktu usługowego w razie potrzeby skierowania pracownika do innego punktu będzie wymagało dokonania wypowiedzenia warunków pracy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że wypowiedzeniem zmieniającym zmieniać można te elementy umowy o pracę, które są ustalane mocą woli stron stosunku pracy (art. 29 § 1 k.p.). Zatem niedopuszczalna jest, przez dokonanie wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 § 1 k.p.), zmiana rodzaju umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony na umowę na czas określony (uchwała SN z 28 kwietnia 1994 r., sygn. akt I PZP 52/93, OSNP 1994/11/169).

(!)

Wypowiedzenie zmieniające może być dokonane tylko przez pracodawcę, gdyż zmierza ono do pogorszenia statusu prawnego pracownika bez rozwiązywania stosunku pracy; niedopuszczalne jest dokonanie takiego wypowiedzenia przez pracownika.


Skutek nieprzyjęcia nowych warunków

Wypowiedzenia warunków pracy pracodawca musi dokonać w formie pisemnej. W piśmiennictwie przedstawiane są różne opinie dotyczące rygoru niezachowania tej formy, z nieważnością włącznie. Orzecznictwo podchodzi do tych kwestii bardziej liberalnie. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 19 stycznia 2012 r. (sygn. akt III APa 46/11) stwierdził, że:

§ W myśl art. 42 § 2 k.p. wypowiedzenie warunków pracy i płacy powinno nastąpić w formie pisemnej. W razie jej niezachowania nie mają jednak zastosowania przepisy kodeksu cywilnego dotyczące skutków niezachowania formy pisemnej, podobnie jak w przypadku zmiany umowy o pracę, zgodnie z art. 29 § 2 k.p., kodeks cywilny, zgodnie z art. 300 k.p., można stosować tylko w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy.

Wypowiedzenie warunków pracy stanowi ofertę, która może zostać zaakceptowana lub odrzucona przez pracownika. Oprócz oferty przyjęcia przez pracownika nowych warunków pracy zawiera ono wypowiedzenie definitywne. W związku z tym, od momentu złożenia oferty rozpoczyna się bieg terminu wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia zmieniającego odpowiada okresowi wypowiedzenia definitywnego. Przyjęcie przez pracownika oferty pracodawcy skutkuje zmianą warunków umowy o pracę w zakresie rodzaju pracy, zajmowanego stanowiska, warunków wynagradzania czy innych istotnych elementów umowy o pracę objętych treścią wypowiedzenia. Jeśli pracownik nie akceptuje oferty pracodawcy, wypowiedzenie zmieniające staje się zwykłym wypowiedzeniem, prowadzącym do rozwiązania stosunku pracy. Skutek ten następuje bez względu na to, czy taka była intencja pracownika, gdy odmawiał przyjęcia zaproponowanych warunków. Przyjmuje się, że skutek ustania umowy o pracę w razie odmowy przyjęcia zaproponowanych warunków pracy lub płacy następuje z mocy prawa również niezależnie od intencji pracodawcy, nawet jeśli zmierzał on jedynie do zmiany istotnych elementów treści stosunku pracy w trybie wypowiedzenia zmieniającego, a nie do pozbycia się pracownika i rozwiązania z nim umowy o pracę (wyrok SN z 25 lutego 2009 r., sygn. akt II PK 178/08). Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy pracodawca musi konsultować z zakładową organizacją związkową w przypadku wypowiadania ich pracownikowi reprezentowanemu przez związek.

Zadaj pytanie: Forum Kadry

PRZYKŁAD

Pracownik jest członkiem związku zawodowego i pracodawca jest zobowiązany przeprowadzić konsultację z zakładową organizacją związkową. W tym celu musi nie tylko podać przyczyny uzasadniające wypowiedzenie warunków dotychczasowych, lecz także określić nowe warunki, jakie zamierza zaproponować pracownikowi.

Pracodawca dokonując wypowiedzenia zmieniającego ma obowiązek pouczenia pracownika o sposobie i terminie przyjęcia lub odrzucenia zmiany warunków proponowanej w wypowiedzeniu zmieniającym. Przyjęcie oferty zmiany rodzaju pracy lub stanowiska nastąpić powinno przez upływem połowy okresu wypowiedzenia, czyli przy wypowiedzeniu 2-tygodniowym przed upływem tygodnia, przy wypowiedzeniu miesięcznym przed upływem 2 tygodni, a przy wypowiedzeniu 3-miesięcznym przed upływem półtora miesiąca od dnia złożenia wypowiedzenia. Brak oświadczenia pracownika o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków przed upływem połowy okresu wypowiedzenia uważa się za wyrażenie zgody na zaproponowaną zmianę warunków zatrudnienia. Jeśli jednak pracodawca nie dokonał niezbędnego pouczenia, pracownik zachowuje prawo do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odmowie przyjęcia proponowanych nowych warunków zatrudnienia do końca okresu wypowiedzenia. Pracownik uprawniony jest do zakwestionowania dokonanego przez pracodawcę wypowiedzenia składając pozew do sądu pracy. Gdyby pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złożył pracodawcy żadnego oświadczenia, ale wniósł odwołanie do sądu pracy, pracodawca nie będzie mógł traktować go jako równoznacznego z odmową przyjęcia proponowanych warunków, co prowadziłoby do rozwiązania stosunku pracy. Pracownik może bowiem chcieć, aby ocena prawidłowości wypowiedzenia została dokonana przez sąd, zachowując jednak status pracownika (wyrok SN z 22 września 1976 r., sygn. akt I PRN 51/76, OSNC 1976/10/226).

Sąd zbada przyczynę wypowiedzenia

Prawidłowość wypowiedzenia warunków pracy jest poddana kontroli sądowej. W związku z tym pracodawca musi uzasadnić przyczyny wypowiedzenia. Podobnie jak przy wypowiedzeniu definitywnym, uzasadniając wypowiedzenie pracodawca wskazać musi istnienie rzeczywistej potrzeby zmiany rodzaju pracy lub innych istotnych elementów umowy. Zdaniem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z 16 czerwca 1999 r. (sygn. akt I PKN 106/99, OSNP 2000/16/619):

§ Typową i uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia warunków pracy i płacy stanowi racjonalizacja zatrudnienia zmierzająca do obniżenia kosztów działalności pracodawcy.

W orzecznictwie wskazuje się, że celem wypowiedzenia zmieniającego powinno być zawsze doprowadzenie do właściwego i racjonalnego wykorzystania kadry pracowniczej, zgodnie z kwalifikacjami i możliwościami tej kadry. Jeśli pracodawca przez dokonanie wypowiedzenia zmieniającego chce doprowadzić do osiągnięcia innego celu, może spodziewać się, że legalność wypowiedzenia zostanie podważona przed sądem.

PRZYKŁAD

Zarząd spółki wypowiedział warunki pracy byłemu dyrektorowi przywróconemu do pracy po wyroku sądu, oferując mu pracę na hali maszyn wraz z pracownikami fizycznymi całkowicie niezgodną z jego kwalifikacjami. Takie działanie można odebrać jako próbę obejścia przepisów o wypowiedzeniu definitywnym, dlatego zostanie uznane przez sąd za bezskuteczne.


Wypowiedzenie warunków pracy może być także uznane za nieuzasadnione, jeżeli zaproponowane pracownikowi stanowisko pracy jest nieodpowiednie ze względu na stan jego zdrowia (art. 42 § 1 i 2 w zw. z art. 45 § 1 k.p.) (wyrok SN z 23 maja 1997 r., sygn. akt I PKN 187/97, OSNP 1998/9/265).

Istnieje kilka grup pracowników w stosunku do których, na mocy szczególnych przepisów, zmiana warunków pracy jest ograniczona lub niedopuszczalna. Chodzi tu m.in. o pracowników w wieku przedemerytalnym, pracowników nieobecnych w pracy z usprawiedliwionej przyczyny, społecznych inspektorów pracy, niektórych związkowców, członków rady pracowników, pracownice w ciąży i przebywające na urlopie macierzyńskim. Zakres ochrony przed wypowiedzeniem zmieniającym jest jednak węższy niż ten dotyczący wypowiedzenia definitywnego. W przypadku pracowników w wieku przedemerytalnym dopuszczono wypowiedzenie warunków pracy, jeśli stało się to konieczne ze względu na stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo wskutek niezawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do jej wykonywania, a także ze względu na wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zakładu lub określonej ich grupy (art. 43 k.p.). Również przepisy ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.) dopuszczają dokonanie wypowiedzeń zmieniających w stosunku do pracowników chronionych przed wypowiedzeniem definitywnym w art. 5 ust. 5 i 6. Jeżeli wskutek wypowiedzenia zmieniającego następuje obniżenie wynagrodzenia ww. grupom pracowników, ustawa gwarantuje im prawo do dodatku wyrównawczego do końca okresu, w którym byli oni objęci ochroną szczególną.

PRZYKŁAD

Pracownica, która nie będąc w ciąży złożyła oświadczenie woli o odmowie przyjęcia warunków pracy proponowanych przez pracodawcę w ramach wypowiedzenia zmieniającego, a następnie zaszła w ciążę przed datą rozwiązania stosunku pracy wskutek tego wypowiedzenia, nie działała pod wpływem błędu. Nie podlegała zatem ochronie (wyrok SN z 16 czerwca 2009 r. sygn. akt I PK 17/09).

Podstawa prawna:

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: Własne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code
Uprawnienia rodzicielskie - QUIZ
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/10
Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
nie ma takiej możliwości
3
6
9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
Następne
Kadry
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Zmiany w KP: jest podpis Prezydenta pod ustawą. Przepisy wchodzą w życie w I kwartale 2025 r.

W dniu 12 grudnia 2024 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Będzie dodatkowy, co ważne 100% płatny urlop, dla pracowników będących rodzicami. Celem ustawy jest wprowadzenie do polskiego systemu prawnego szczególnych regulacji z zakresu urlopów dla rodziców wcześniaków i dzieci hospitalizowanych po narodzinach. Regulacja wejdzie w życie już w pierwszym kwartale 2025 r.

Resort pracy ogłosił: będzie wzór umowy o pracę, zlecenia, wypowiedzenia, porozumienia itd. Od 2025 r. będzie elektroniczny system zawierania i rozwiązywania umów

Resort pracy w ostatnich dniach oficjalnie już ogłosił, że trwają bardzo intensywne prace nad systemem elektronicznym, który w założeniu ma być ułatwieniem dla przedsiębiorców, pracowników, pracodawców. Na czym polegają te naprawdę rewolucyjne zmiany w prawie pracy i nie tylko? Warto wiedzieć, bo Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, zogłasza oficjalnie, że już w 2025 r. zmiany zaczną obowiązywać!

Od kiedy dyrektywa o pracy platformowej? Jakie zmiany wprowadza? [WYWIAD]

Dyrektywa odnosi się do osób zarobkujących za pośrednictwem platform cyfrowych, łącznie ponad 28 milionów w Unii Europejskiej. - tłumaczy Veronika Bush, szefowa ds. polityki publicznej na Europę Środkowo-Wschodnią i kraje bałtyckie w Wolt. Od kiedy dyrektywa o pracy platformowej będzie obowiązywała w Polsce? Jakie zmiany wprowadza?

Przeklinasz w pracy? Możesz być za to nawet zwolniony, szczególnie gdy jesteś kierownikiem

Zakłócasz spokój w zakładzie pracy, nie realizujesz zasad koleżeństwa, przeklinasz, wprowadzasz nerwową atmosferę dezorganizującą prace innych, przekraczasz granice dozwolonej krytyki, prezentujesz lekceważącą postawę to możesz być za to zwolniony z pracy.

REKLAMA

Nauczyciele na to czekali: MEN przyjęło propozycję ZNP w sprawie nagród jubileuszowych

Ostatnio w MEN oraz w ZNP sporo się dzieje. Rozmowy i prace nad ustawami czy propozycjami znacznie przyspieszyły. Prawdopodobnie już od 2025 r. sytuacja nauczycieli się polepszy. B. Nowacka wprost wskazała, że: "Razem z premierem jesteśmy po rozmowach z ministrem finansów i wiem, że niektóre z rozwiązań będą wdrażane szybciej (…)".

234 zł albo 314,96 zł miesięcznie składki zdrowotnej w 2025 r. - sprawdź dla kogo

Co ze składką zdrowotną od 2025 roku? To zależy dla kogo. Dla jednych ta składka pozostanie bez zmian i wyniesie np. 234 zł, a dla drugich ulegnie zmniejszeniu zgodnie ze zmianami, gdzie minimalna podstawa wymiaru składki zdrowotnej zostanie obniżona do 75% minimalnego miesięcznego wynagrodzenia i wyniesie np.  314,96 zł.

Komunikat ZUS: Ograniczenie w PUE/eZUS w dostępie do kreatora wniosku o wakacje składkowe

Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje o Ograniczenie w PUE/eZUS w dostępie do kreatora wniosku o wakacje składkowe dla płatników składek na PUE/eZUS.

Wyższa nagroda jubileuszowa i odprawa pieniężna w budżetówce w 2025 r., czy będzie?

Wyższa nagroda jubileuszowa i odprawa pieniężna w budżetówce w 2025 r., czy będzie? Była zmiana w listopadzie 2023 r. ale nie było w 2024 r., zatem co w 2025 r.? Takie wątpliwości i pytania padają, szczególne w związku z zapowiadanymi 5% podwyżkami wynagrodzeń w ustawie budżetowej na 2025 r.

REKLAMA

Pracownicy nadal są poszukiwani. 9000 zł dla mechanika – liczy się fach w ręku, a nie papierek!

Pracodawcy nadal poszukują pracowników i oferują całkiem przyzwoite wynagrodzenie. Pomocna w znalezieniu pracowników może być Centralna Baza Ofert Pracy. Przedstawiamy kilka przykładowych ofert pracy. Może ktoś się skusi?

ZUS rozpatruje wnioski o wakacje składkowe. Płatnik znajdzie informacje na swoim profilu w PUE ZUS

W listopadzie w całym kraju przedsiębiorcy złożyli ponad 1,3 mln wniosków o wakacje składkowe. Każdy uprawniony przedsiębiorca, który chciał skorzystać z tej formy wsparcia w grudniu tego roku, miał czas na złożenie wniosku do końca listopada. Wnioski, które wpływają w grudniu, uprawniają do ulgi dopiero w styczniu 2025 r.

REKLAMA