Zwolnienia od pracy

Pracodawca może żądać od pracownika przedstawienia oryginału aktu zgonu tylko do wglądu, natomiast do akt osobowych pracownika powinien złożyć odpisy lub kopie składanych dokumentów.

Zagadnienia związane z urlopami okolicznościowymi, czyli katalog osób uprawnionych, podstawę oraz liczbę przysługujących dni wolnych od pracy określa rozporządzenie z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (DzU nr 60, poz. 281 ze zm.).

Pracownik jest zobligowany do poinformowania pracodawcy o swojej nieobecności oraz podania okresu jej trwania (§ 2 ww. rozporządzenia). Należy przy tym pamiętać, że nie każde prawidłowe zawiadomienie pracodawcy o nieobecności będzie jednoznaczne z usprawiedliwieniem absencji. Dane zdarzenie czy okoliczności, na które powołuje się pracownik, muszą stanowić przyczynę usprawiedliwiającą nieobecność w pracy określoną przepisami prawa pracy.

Pracodawca jest zobowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący:

• 2 dni – w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,
• 1 dzień – w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką (§ 15 ww. rozporządzenia).

---

W przypadku urlopu okolicznościowego obowiązują takie same zasady jak przy urlopie wypoczynkowym. W praktyce oznacza to, że nawet powzięcie przez pracodawcę wiadomości o istnieniu przyczyny usprawiedliwiającej nieobecność pracownika w zakładzie pracy nie oznacza, że udzielenie mu urlopu następuje samoczynnie. W każdym przypadku pracownik jest zobowiązany do wystąpienia z odpowiednim wnioskiem (z zaznaczeniem, że dotyczy to urlopu okolicznościowego), a pracodawca nie może odmówić udzielenia takiego urlopu.

Ponadto nie jest wymagane, aby zwolnienie nastąpiło dokładnie w tym samym dniu co zdarzenie, na podstawie którego pracownik uzyskuje prawo do urlopu okolicznościowego. W przypadku gdy pracownikowi przysługują 2 dni zwolnienia od pracy, nie ma on obowiązku wykorzystania tych dni łącznie. Często otrzymanie dokumentu potwierdzającego wystąpienie określonego zdarzenia możliwe jest ze względów proceduralnych po pewnym czasie od tego zdarzenia. Z tego też powodu udzielanie pracownikom urlopów okolicznościowych powinno następować na podstawie pisemnych wniosków, w których zobowiążą się do załączenia w późniejszym okresie jednego z aktów dokumentujących wystąpienie zdarzenia, np. aktu ślubu, urodzenia dziecka.

Jeżeli jednak pracownik nie przedstawi dokumentu potwierdzającego wystąpienie zdarzenia, z którego powodu skorzystał wcześniej ze zwolnienia od pracy, to w tej sytuacji pracodawca może uznać, że nadużył on jego zaufania, a jego nieobecność w pracy w tym okresie może potraktować jako nieusprawiedliwioną. Nieobecność w pracy, której pracownik nie usprawiedliwił, stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych mimo uprzedniego zawiadomienia pracodawcy o nieobecności i jej przyczynie (wyrok SN z 14 grudnia 2000 r., I PKN 150/00, OSNP 2002/15/357).