Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Teoria autodeterminacji (SDT) w procesie uczenia się w pracy

Teoria autodeterminacji (SDT) w procesie uczenia się w pracy
Teoria autodeterminacji (SDT) w procesie uczenia się w pracy
Teoria autodeterminacji (SDT) w procesie uczenia się w pracy - na czym polega? Czym charakteryzuje się potrzeba autonomii, kompetencji i relacji? Jakie są 2 typy celów teorii SDT?

Czym jest teoria autodeterminacji?

Teoria autodeterminacji, autorstwa Edwarda L. Deciego i Richarda M. Ryana, jest dla nas szczególnie istotna jako źródło informacji dotyczącej mechanizmu, w jaki sposób następować może budowanie zarówno indywidualnej, jak i grupowej motywacji do uczenia się w miejscu pracy, przy założeniu indywidualnych preferencji w tym zakresie. Propozycja Deciego i Ryana zakłada, że człowiek może i powinien aktywnie działać w środowisku, mając odpowiednie ku temu możliwości. Genezy tych możliwości należy poszukiwać zarówno wewnątrz jednostki, jak i w środowisku, w którym ona funkcjonuje.

W teorii tej rozumie się człowieka jako zdolnego do dokonywania samoregulacji, jako system zdolny do samorozwoju, przejawiającego się w integrowaniu swojego funkcjonowania w perspektywie czasu. Człowiek może być zdolny do dokonywania samodzielnych autonomicznych i przemyślanych wyborów dotyczących ważnych dla niego aspektów życia, w tym własnego rozwoju. Aby jednak mógł działać optymalnie, konieczne jest dostosowanie zarówno oczekiwań, jak i wymogów środowiska, w którym on funkcjonuje. Oznacza to, że realne możliwości pojawiają się wówczas, gdy osoba potrafi adekwatnie zareagować na bodźce płynące ze środowiska, w tym bodźce rozwojowe. Istotne znaczenie ma przy tym rozumienie bodźców rozwojowych.

W tym aspekcie koncepcja autodeterminacji silnie łączy się z pojęciem kultury organizacyjnej, wyraźnie wskazując, że to właśnie kultura determinuje, jakie aspekty działania, uwarunkowania efektywnego uczenia się w miejscu pracy – tworzenie środowiska w tym motywacja, będą zauważane, interpretowane i selekcjonowane jako ważne. Samą motywację autorzy definiują jako „siłę lub siły napędowe odpowiedzialne za rozpoczęcie, trwanie, kierunek i siłę zachowania nastawionego na cel” (Colman, 2015, s. 412). Głównym pojęciem wykorzystywanym w tej koncepcji są potrzeby. Definiowane są one jako uniwersalne i konieczne. Zalicza się do nich (Deci, Vallerand, Pelletier, Ryan, 1991, s. 2):

  • potrzebę autonomii,
  • potrzebę kompetencji,
  • potrzebę relacji z innymi.

Zaspokojenie wymienionych potrzeb umożliwia efektywne działanie, koncentrujące się na przyjmowaniu aktywnej roli i utrzymywaniu jej pomimo pojawiających się trudności. Poszczególne potrzeby zdefiniujemy następująco:

Potrzeba autonomii

Potrzeba autonomii – wiąże się z przekonaniem, że człowiek jest niezależnym źródłem działania. Może on kreować te działania, uwzględniając przy tym osobiste wartości. Autonomiczne działanie nie wyklucza możliwości współdziałania, a nawet występowania w pozycji zależnej od ludzi, na przykład w ramach hierarchicznej struktury organizacyjnej. Należy ją rozumieć jako możliwość dokonywania samodzielnych wyborów, opartych jednak na ograniczonej w swoim zakresie racjonalności bazującej na modelu mentalnym. Potrzeba autonomii odnosi się również do inicjowania zachowań wynikających z osobistych zainteresowań, przekonań i potrzeb. Oznacza to, że osoba decyduje się zaangażować w wybrane działanie, ponieważ jest ono zgodne z jej wartościami (Ryan, Deci, 2002).

Autonomiczny pracownik może samodzielnie wykonywać zadanie przydzielone przez przełożonego, o ile wierzy, że charakter zadania jest interesujący i zgodny z jego wartościami. Niezależny pracownik nie będzie natomiast współdziałał z przełożonym, który wybiera i przekazuje mu zadania niezgodne z jego wewnętrznym systemem wartości. Pracownicy mogą działać przy braku autonomii lub niezależności, na przykład przestrzegając poleceń innych bez możliwości dokonywania wyboru lub wartościowania związanego z przydzielonym zadaniem. Zaspokojona potrzeba autonomii może zachęcić pracownika do spojrzenia na swoją pracę z perspektywy wewnętrznej, a zatem może bardziej promować wewnętrzną motywację.

Zachowania lidera wspierające autonomię mogą obejmować również rozwijanie, uczenie się (Baard, Deci, Ryan, 2004), dzięki czemu mogą budować u pracowników poczucie wpływu na ich sposób wykonywania pracy, zwłaszcza na codzienny model działania, w ramach którego pracownik może bardziej samodzielnie decydować o wypełnianiu czasu pracy.

Polecamy: Wellbeing w organizacji co? jak? dlaczego?

Potrzeba kompetencji

Potrzeba kompetencji – będziemy ją rozumieć jako potrzebę działania nakierowanego na uzyskiwanie wyników, które są ważne zarówno dla pracownika, jak i organizacji. Potrzeba ta sprawia, że pracownik może być aktywnie i sprawczo zainteresowany swoją aktywnością zawodową, poszukując możliwości rozwoju i doskonalenia, będąc jednocześnie dumnym z wykonywanej pracy. Potrzeba kompetencji jest wrodzoną potrzebą psychologiczną, pozostającą w relacji do potrzeby poczucia biegłości i poczucia skuteczności w pracy (Deci, 1975; Ryan, Deci, 2002).

W kontekście miejsca pracy pracownicy mogą czuć się bardziej kompetentni, gdy mają możliwość angażowania się w zadania o wzrastającym poziomie trudności, które pozwalają im wykorzystywać i rozwijać swoje unikalne umiejętności. Baard (Baard, Deci, Ryan, 2004, s. 1) sugeruje następujące zachowania kierownicze jako wsparcie potrzeby kompetencji:

  • adekwatne szkolenie i wspieranie podwładnych,
  • omawianie i uzgadnianie osiągalnych celów z podwładnymi,
  • delegowanie interesujących zadań, które rozwijają nowe umiejętności, regularne przekazywanie informacji zwrotnych i usuwanie barier przeszkadzających w skutecznej pracy.

Budowanie poczucia kompetencji według Ryana i Deciego (Deci, Vallerand, Pelletier, Ryan 1991, s. 4) prowadzi z kolei do budowania dużego poczucia autonomii, ograniczenia poczucia współzależności oraz silnego, wewnętrznego osadzenia w poczuciu decyzyjności i wpływu. Stwierdzono również negatywną korelację ze wskaźnikiem lęku i depresji.

Potrzeba relacji

Potrzeba relacji – odnosi się do zakresu i intensywności interakcji z innymi ludźmi, poczucia emocjonalnego przywiązania oraz wzajemnego doświadczania opieki, troski i zainteresowania. Potrzeba ta może być realizowana w różnych rolach i kontekstach sytuacyjnych. Potrzeba relacji może silnie korelować z poczuciem autonomii, negatywnie wpływając na poczucie zależności, zwłaszcza w interesującym nas aspekcie uczenia się w miejscu pracy. Relacja oznacza również poczucie związania z innymi, poczucie współzależności, przynależności i odpowiedzialności za innych (Taylor, Ntoumanis, Standage, 2008, s. 11). W badaniach (Vansteenkiste, Simons, Lens, Sheldon, Deci, 2004, s. 247, 248, 252, 254, 257, 258) relacja była potrzebą psychologiczną najbardziej związaną z oceną wyników pracy. Zachowania lidera, które wspierają relację, to takie, które sprzyjają pracy zespołowej, wzajemnemu szacunkowi, zaufaniu do innych członków zespołu i podzielają cele grupowe. 

Teoria SDT - 2 typu celów

Zgodnie z koncepcją Ryan i Deci ludzie działają z intencją zaspokajania potrzeb, unikając takich sytuacji, które ograniczają lub uniemożliwiają ich uzyskiwanie. Może się przy tym zdarzyć, że bardziej koncentrują się na podejmowaniu działań pozwalających na uzyskanie krótkoterminowej satysfakcji niż na działaniach wymagających odroczenia gratyfikacji. Działają zatem bardziej w oparciu o wartości hedonistyczne niż długoterminowy eudajmonizm.

W teorii SDT wyróżnia się dwa typy celów: zewnętrzne i wewnętrzne. Do pierwszych należy zaliczyć: zainteresowanie dobrami materialnymi, wizerunek czy popularność. Drugie odnoszą się do aspektów relacji społecznych, rozwoju osobistego oraz aktywności społecznej. Prowadzone w tym zakresie badania (Fowler i in., 2015, Goleman i in., 2018) wskazują wyraźnie, że pierwszy typ motywów może skutecznie obniżać możliwość uzyskania wysokiej satysfakcji w zakresie trzech bazowych potrzeb. Wskazują na jedynie czasowe poczucie spełnienia. Ludzie nastawieni bardziej na nagrody zewnętrzne mogą działać w oparciu o tendencję do bezustannego powiększania zakresu dążeń w celu utrzymania wysokiego stanu zadowolenia. Zdecydowanie inaczej sytuacja przedstawia się w przypadku działań opartych na celach wewnętrznych. Są one zazwyczaj silnie powiązane z uniwersalnymi psychologicznymi potrzebami.

Learns

LEarNS

Książka „LEarNS - stwórz efektywny system uczenia się w miejscu pracy”

nieznane

Niniejszy artykuł to fragment książki: „LEarNS - stwórz efektywny system uczenia się w miejscu pracy”, w której Marcin Żółtak wskazuje rozwiązania umożliwiające skuteczne przeniesienie wiedzy ze szkolenia do codzienności w pracy, w taki sposób by połączyć kontynuację uczenia się z bieżącymi obowiązkami zawodowymi. Krok po kroku pokazuje jak zbudować efektywne środowisko uczenia się w firmie, uwzględniające specyfikę danej organizacji.

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    E-ZLA dostępne na PUE ZUS

    W związku ze zmianami od 1 stycznia 2023 r. każdy przedsiębiorca który opłaca składki na ubezpieczenia społeczne jest zobowiązany do posiadania profilu na Platformie Usług Elektronicznych - PUE ZUS. Co jeśli przedsiębiorca nie ma profilu? ZUS założy go za niego. Nawet jeśli płatnik nie dokończy procesu rejestracji i tak po 24 marca 2023 r. do płatnika będą wysłane elektronicznie przez ZUS PUE –  elektroniczne zaświadczenia lekarskie (e-ZLA).

    Czy można wezwać osobę zatrudnioną na pracy zdalnej np. do biura na spotkanie?

    Kwestia wzywania pracownika do biura w czasie wykonywania przez niego pracy zdalnej nie została uregulowana w przepisy Kodeksu pracy. Jednak pracodawca (przełożony) w ramach swoich uprawnień kierowniczych ma prawo wezwać pracownika do wykonywania pracy w biurze, a także polecić mu pracę w każdym innym miejscu, np. udział w spotkaniu odbywającym się w siedzibie kontrahenta albo odbycie podróży służbowej. 

    98 proc. Polaków odczuwa skutki inflacji i wzrostu cen

    98 proc. Polaków odczuwa skutki inflacji i wzrostu cen – wynika z badania "Poziom wiedzy finansowej Polaków 2023", opublikowanego przez Warszawski Instytut Bankowości i Fundację GPW. Dziewięciu na dziesięciu ankietowanych nie rozważa w najbliższym czasie samodzielnego inwestowania – dodano.

    Płace rosną, ale realna wartość zarobków spada

    W lutym br. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w porównaniu z lutym 2022 r. było wyższe o 0,8%. W stosunku do poprzedniego miesiąca zmniejszyło się o 0,1%. Przeciętne wynagrodzenie zaś w lutym br. w porównaniu z lutym 2022 r. było wyższe o 13,6% - podał GUS.

    Urlop ojcowski. Co się zmienia w 2023 r.

    Urlop ojcowski to jedno z uprawnień pracowniczych, których dotyczy najnowsza nowelizacja Kodeksu pracy. Co zmieniło się w regulacjach dotyczących urlopu ojcowskiego?

    e-ZLA będą przekazywane na profil płatnika składek założony z urzędu przez ZUS, nawet jeśli płatnik nie dokończył procesu rejestracji

    Po 24 marca 2023 r. elektroniczne zaświadczenia lekarskie (e-ZLA) będą przekazywane na profile płatników składek automatycznie utworzone przez ZUS, nawet jeśli płatnik nie dokończył procesu rejestracji.

    Decyzję w sprawie rezygnacji z PPK można w każdej chwili zmienić

    Uczestnictwo w PPK jest dla osoby zatrudnionej całkowicie dobrowolne. Pracownik może w każdej chwili zarówno zrezygnować z oszczędzania w PPK, jak i do tego oszczędzania wrócić. Pewne ograniczenia dotyczą osób w wieku 70+.

    Nowy kalkulator wyliczy seniorom emerytury

    Nowy kalkulator emerytalny pozwala obliczyć wysokość emerytury tym osobom, które chcą sprawdzić czy opłaca im się przejść na emeryturę w bieżącym roku. Na platformie internetowej PUE ZUS można porównać, jaka będzie wysokość naszej emerytury, w zależności od momentu, w którym decydujemy się zakończyć aktywność zawodową.

    Rozliczenie roczne składki zdrowotnej. Zapraszamy na praktyczne webinarium!

    Rozliczenie roczne składki zdrowotnej. Zapraszamy na praktyczne webinarium „Rozliczenie roczne składki zdrowotnej – o tym musisz wiedzieć!” z gwarantowanym imiennym certyfikatem, które odbędzie się 3 kwietnia 2023 roku. Polecamy!

    Kontrole firm transportowych z rosyjskim i białoruskim kapitałem

    Inspektorzy pracy oraz przedstawiciele innych służb rozpoczęli kontrole ponad 60 firm transportowych na terenie całego kraju. Sprawdzane są głównie firmy, które prawdopodobnie działają z wykorzystaniem kapitału białoruskiego lub rosyjskiego. Dariusz Mińkowski, zastępca Głównego Inspektora Pracy, wziął udział w spotkaniu inaugurującym tę akcję.

    Zwolnienie z powodu siły wyższej. Nowość w Kodeksie pracy

    Zwolnienie z powodu działania siły wyższej to nowe uprawnienie, jakie przyznaje pracownikom nowelizacja Kodeksu pracy. W jakich przypadkach pracownik będzie mógł zwolnić się z pracy z powodu działania siły wyższej? Przez jaki okres można korzystać ze zwolnienia z powodu siły wyższej? Co to jest siła wyższa?

    Zezwolenie na pracę a obowiązek informacyjny

    Zezwolenie na pracę, uzyskiwane w urzędzie wojewódzkim, jest jednym z dokumentów legalizujących pracę cudzoziemca na terenie Polski. Kiedy i w jakich okolicznościach pracodawca, który je otrzymał, powinien poinformować pisemnie wojewodę? Odpowiadamy.

    Real-time CSR, czyli nadążyć za konsumentami

    Specjaliści o aktualnych trendach w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu.

    Podwyżki dla pracowników cywilnych policji

    W ostatnim czasie policjantom udało się uzyskać podwyżki, co spowodowało, że w marcu 2023 r. nie było tak masowych odejść na emeryturę mundurowych jak się tego spodziewano. Niestety sytuacja pracowników cywilnych zatrudnionych w policji również nie jest najlepsza – ich płace są bardzo niskie, a ścieżka kariery zawodowej nie jest uregulowana. Czy będą wreszcie podwyżki dla pracowników cywilnych policji?

    Wyzwania związane z funduszami europejskimi, cyfryzacją i rynkiem pracy

    - Najważniejszym wyzwaniem w tym roku będzie spowodowanie, aby unijne pieniądze z perspektywy finansowej 2021-2027 trafiły do gospodarki, firm, samorządów. Sukcesem będzie też złożenie wniosku do Komisji Europejskiej o płatność z Krajowego Planu Odbudowy – powiedziała Małgorzata Jarosińska - Jedynak, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej na spotkaniu władz i członków Konfederacji Lewiatan w Józefowie.

    ZUS ZSWA termin na złożenie

    31 marca 2023 r. upływa termin na złożenie dokumentu ZUS ZSWA – Zgłoszenie / korekta danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze za 2022 rok.

    Jak rejestrować godzinę rozpoczęcia i zakończenia pracy zdalnej

    Ewidencja czasu pracy zdalnej. Przepisy prawa pracy nie regulują sposobu rejestrowania rozpoczęcia i zakończenia pracy zdalnej przez pracownika, zatem pracodawca samodzielnie określa zasady w tym zakresie. Rejestracja może się odbywać poprzez wysłanie e-maila o rozpoczęciu (zakończeniu) pracy czy telefoniczne zawiadomienie o tym przełożonego. Można też założyć, że potwierdzeniem wykonywania pracy zdalnej jest np. korespondencja e-mailowa lub wykaz zadań zrealizowanych danego dnia.

    Zmiana czasu a wynagrodzenie

    Koniec marca oznacza zmianę czasu z zimowego na letni. Podpowiadamy, czy przesunięcie wskazówek w zegarach ma wpływ na wynagrodzenie.

    Ubezpieczenie zdrowotne a chorobowe. Czym się różnią? Co dają te ubezpieczenia?

    Ubezpieczenie zdrowotne a chorobowe – czym się różnią? Ubezpieczenia zdrowotne i chorobowe to dwie zupełnie różne rzeczy, mimo że nazwy brzmią podobnie. Są to niezwykle ważne ubezpieczenia – od opłacania na nie składek uzależnione jest, czy przysługuje zasiłek chorobowy, a także bezpłatne leczenie. Jakie są różnice i co dają oba ubezpieczenia?  

    Polacy nadal zainteresowani emigracją zarobkową

    Zainteresowanie emigracją zarobkową od kilku lat utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie. W ciągu najbliższego roku wyjazd rozważa blisko 17% Polaków, co czwarty nie potrafi zdecydowanie wypowiedzieć się na ten temat, co jest najwyższym odsetkiem od 2015 roku - wynika z raportu „Migracje zarobkowe Polaków”, przygotowanego przez Gi Group.

    Nowe świadczenie dla osób z niepełnosprawnością i możliwość dorabiania do świadczenia pielęgnacyjnego przez opiekunów

    Będzie nowe świadczenie wspierające dla osób z niepełnosprawnością, opiekunowie będą mogli dorabiać do świadczenia pielęgnacyjnego, trwają rozmowy nt. ustawy o asystencji - to główne ustalenia po spotkaniu kierownictwa MRiPS i protestujących osób z niepełnosprawnością.

    17 procent Polaków rozważa emigrację zarobkową

    Niemal 17% osób rozważa wyjazd w poszukiwaniu pracy w ciągu najbliższego roku. 93% planujących wyjazd odczuwa skutki pogorszenia sytuacji gospodarczej w kraju – wynika z raportu „Migracje zarobkowe Polaków” przygotowanego przez Gi Group na podstawie badań SW Research.

    Eksport rośnie szybciej niż import

    W styczniu 2023 r. wartość eksportu towarów wyniosła 125,9 mld zł, co oznacza wzrost o 14,3% w stosunku do analogicznego miesiąca 2022 r. Wartość importu towarów w porównaniu do stycznia 2022 r. zwiększyła się o 7,1 mld zł, tj. o 6,3% i osiągnęła 120,2 mld zł – podał NBP.

    Odmowa podjęcia pracy a status osoby bezrobotnej

    Jednym z obowiązków osoby zarejestrowanej w urzędzie pracy jako bezrobotna jest przyjmowanie propozycji odpowiedniej pracy lub innej formy pomocy określonej w ustawie. Co się kryje pod pojęciem odpowiedniej pracy i co się stanie, gdy bezrobotny nie przyjmie oferty takiego zatrudnienia? Odpowiadamy.

    Planowane nowe świadczenie dla osób z niepełnosprawnością

    Nowe świadczenie wspierające dedykowane osobom z niepełnosprawnością - zapowiedziała w czwartek szefowa MRiPS. Opiekunowie będą mogli dorabiać do świadczenia pielęgnacyjnego