Nie każde nieszczęśliwe zdarzenie może być uznane za wypadek przy pracy

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych nazywana wypadkową definiuje wypadek przy pracy jako nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie wypadkowej, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

• w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż wyżej określone, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;

• podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;

• przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Z uwagi na powyższe, aby dane zdarzenie można było uznać za wypadek przy pracy, muszą być spełnione cztery przesłanki, a mianowicie: nagłość zdarzenia, przyczyna zewnętrzna, uraz i związek wypadku z pracą.

Przez pojęcie nagłość zdarzenia rozumie się natychmiastowe ujawnienie się określonych skutków, wywołanych przyczyną zewnętrzną. Pojawia się nieoczekiwanie i trwa chwilę. Nagłość zdarzenia stanowi zaprzeczenie powolnego rozwoju lub kumulowania się objawów charakterystycznych dla chorób zawodowych. Sąd Najwyższy w wyroku z 8 grudnia 1998 r. orzekł, iż długotrwałe oddziaływanie na organizm pracownika szkodliwych warunków zatrudnienia, które doprowadza do nagłego ujawnienia się skutku chorobowego, nie jest wypadkiem przy pracy w rozumieniu art. 6 ust. 1 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (II UKN 349/98, OSNP 2000/2/78). Sąd Najwyższy w wyroku z 18 marca 1999 r. wyjaśnił także, że nie jest wypadkiem przy pracy zdarzenie, którego następstwa chorobowe występują po okresie znacznie przekraczającym jedną dniówkę roboczą (II UKN 523/98, OSNP 2000/10/396).

Aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, musi być nie tylko nagłe, ale także wywołane przyczyną zewnętrzną - czyli taką, która nie wynika z wewnętrznych właściwości organizmu człowieka. Przyczyną zewnętrzną może być więc nie tylko narzędzie pracy, ale także siły przyrody, a nawet praca i czynność samego poszkodowanego, jak również działania lub zaniedbania różnych osób. Istotne jest, by zdarzenie wywołane zostało czynnikiem pozostającym na zewnątrz organizmu pracownika. Wyjaśnić trzeba, że przesłanka dotycząca przyczyny zewnętrznej jest spełniona również wówczas, gdy przyczyna ta nie jest wyłączną przyczyną sprawczą zdarzenia, lecz w wyniku jej działania następuje pogorszenie istniejącego samoistnego schorzenia.