Choroba zawodowa. Co kryje się pod tym pojęciem? Co robić, gdy pracownik ma objawy choroby zawodowej. Pracownikowi może przysługiwać dodatek wyrównawczy

• Rozpoznanie choroby zawodowej – kiedy może nastąpić
• Podejrzenie choroby zawodowej. Co powinien zrobić pracodawca?
• Kiedy należy się dodatek wyrównawczy
• Jak zapobiegać chorobom zawodowym

Choroba zawodowa została zdefiniowana w art. 235¹ Kodeksu pracy w sposób następujący:

Za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, o ile można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub wywołał ją sposób wykonywania pracy, zwanych „narażeniem zawodowym”.

Oceny narażenia zawodowego dokonuje się uwzględniając działanie:

• czynników chemicznych i fizycznych – rodzaj czynnika, wartość stężeń lub natężeń i średni czas narażenia zawodowego;
• czynników biologicznych – rodzaj czynnika, ustalenie kontaktu, okresu utajenia oraz stwierdzenie mechanizmu działania lub drogi szerzenia się czynnika, bez konieczności określenia stężenia tego czynnika;
• czynników o działaniu uczulającym (alergenów) – rodzaj czynnika i stwierdzenie kontaktu z takim czynnikiem w czasie pracy, jeżeli występował on w środowisku pracy, narzędziach pracy, surowcach, półproduktach lub gotowych wyrobach, bez konieczności określania stężenia tego czynnika;
• czynników o działaniu rakotwórczym – substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym określone w przepisach wydanych na podstawie art. 222 § 3 Kodeksu pracy oraz pierwotną lokalizacje nowotworu i okres latencji;
• sposobu wykonywania pracy – określenie stopnia obciążenia wysiłkiem fizycznym oraz chronometraż czynności, które mogą powodować nadmierne obciążenie odpowiednich narządów lub układów organizmu ludzkiego.

Rozpoznanie choroby zawodowej – kiedy może nastąpić

Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych. Tak stanowi w art. 235² Kodeksu pracy.

Wykaz chorób zawodowych oprócz wymienionych chorób uznanych za zawodowe, zawiera również okresy, w których wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym (np. zatrucia ostre – 3 dni, pylica krzemowa – nie można określić, astma oskrzelowa – 1 rok, zmęczeniowe złamanie kości – 1 rok).  

Podejrzenie choroby zawodowej. Co powinien zrobić pracodawca?

W art. 235 § 1 Kodeksu pracy czytamy, że pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy każdy przypadek podejrzenia choroby zawodowej.

Ponadto, pracodawca powinien:

• zbadać przyczyny choroby zawodowej, jej charakter i rozmiar zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym powiatowym inspektorem sanitarnym,
• usunąć czynniki powodujące powstanie choroby zawodowej i zastosować właściwe środki zapobiegawcze,
• realizować zalecenia lekarskie, tj. przenieść pracownika na inne stanowisko pracy, na którym nie występują zagrożenia mogące pogorszyć jego stan zdrowia,
• wypłacić dodatek wyrównawczy równy wysokości ewentualnie utraconego wynagrodzenia w związku z przeniesieniem na inne stanowisko pracy, przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy,
• prowadzić rejestr zachorowań na choroby zawodowe i podejrzeń o takie choroby.

Kiedy należy się dodatek wyrównawczy

Dodatek wyrównawczy przysługuje pracownikowi w przypadku, gdy wskutek przeniesienia do innej pracy nastąpiło obniżenie jego wynagrodzenia. Dodatek wyrównawczy należy się przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy.

Przeniesienie pracownika, u którego stwierdzono objawy wskazujące na powstawanie choroby zawodowej do innej pracy nienarażającej go na działanie czynnika, który wywołał te objawy jest obowiązkiem pracodawcy. Pracodawca przenosi pracownika do innej pracy na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu.

Jak zapobiegać chorobom zawodowym

Obowiązki pracodawcy w zakresie zapobiegania chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą określa art. 227 Kodeksu pracy. Są to:

• utrzymywanie w stanie stałej sprawności urządzeń ograniczających lub eliminujących szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzeń służących do pomiarów tych czynników,
• przeprowadzanie, na swój koszt, badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrowanie i przechowywanie wyników tych badań i pomiarów oraz udostępnianie ich pracownikom.

Wojciech Napora (Zielona Linia 19524, Centrum Informacyjne Służb Zatrudnienia)