Ochrona pracowników przed czynnikami szkodliwymi i uciążliwymi w pracy

Czym są czynniki szkodliwe

Czynniki szkodliwie to czynniki, których oddziały­wanie na pracującego bezpośrednio prowadzi lub może prowadzić do schorzenia. Natomiast czynniki uciążliwe to czynniki powodujące złe samopoczu­cie lub nadmierne zmęczenie, niepowodujące jed­nak trwałego pogorszenia stanu zdrowia. Za pracę w szczególnych warunkach uważa się pracę zwią­zaną z czynnikiem ryzyka, która w miarę zwiększa­nia czasu jego działania może powodować trwałe uszkodzenie zdrowia.

Ochrona pracowników

Pracodawca, u którego w procesie pracy występują czynniki szkodliwe lub uciążliwe dla zdrowia pra­cowników, ma obowiązek dokonywać ich pomia­rów w środowisku pracy. Niektórych kategorii pra­cowników (np. pracowników młodocianych i kobiet) nie można zatrudniać przy pracach, przy których w środowisku pracy występują czynniki szkodliwe i uciążliwe dla zdrowia. W zależności od rodzaju występujących czynników przepisy wskazują ich klasyfikację oraz najwyższe dopuszczalne natęże­nie w środowisku pracy.

Rekomendowany produkt: Kodeks pracy 2015 z komentarzem (książka)

W razie zatrudniania pracowników w warunkach narażenia na występowanie czynników szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia pracodawca powinien stosować wszelkie dostępne technologicznie środ­ki eliminujące to zagrożenie, a gdy nie jest to moż­liwe - ograniczające stopień narażenia. Czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, dla których wykonuje się badania i pomiary, wskazuje pracodawca. Rozpoznanie i typowanie czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami w trybie przez siebie przyję­tym. W podobny sposób ustala działania dotyczące wykonywania badań, pomiarów i pobierania próbek tych czynników na stanowisku pracy.

Niedopuszczalne jest stosowanie przez pracodawcę w procesie produkcji materiałów i procesów tech­nologicznych bez wcześniejszego ustalenia stop­nia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników oraz podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych.

Pierwszego pomiaru pracodawca powinien doko­nać nie później niż na 30 dni od rozpoczęcia działal­ności.

Kolejnych badań i pomiarów dokonuje w ter­minach ustalonych w przepisach z tego zakresu - w zależności od rodzaju czynnika i jego oddzia­ływania na zdrowie pracowników. Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdro­wia w środowisku pracy wykonują laboratoria, które uzyskały urzędową akredytację w tym zakresie.

O aktualnych wynikach badań i pomiarów praco­dawca musi niezwłocznie informować pracowników narażonych na oddziaływanie czynników szkodli­wych dla zdrowia w środowisku pracy. Pracodawca jest zobowiązany do prowadzenia reje­stru czynników szkodliwych dla zdrowia występu­jących na stanowisku pracy i do wpisywania w nim na bieżąco wyników dokonanych badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia.

Pracodawca ma obowiązek przechowywania wyni­ków badań i pomiarów przez okres 3 lat, licząc od daty ich wykonania, a rejestru czynników oraz karty przez 40 lat, licząc od ostatniego wpisu. W razie likwidacji zakładu dokumentację dotyczącą pomia­ru czynników szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia pracowników pracodawca ma obowiązek przeka­zać niezwłocznie właściwemu inspektorowi sani­tarnemu (lub innemu uprawnionemu podmiotowi).

Badania lekarskie

Pracodawca ma również obowiązek zapewnienia okresowych badań lekarskich pracownikom, którzy byli zatrudnieni w warunkach narażenia na działa­nie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających, nawet jeżeli wykonują oni pracę na innych stanowiskach niepowodujących takie­go narażenia oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli były pracownik wyrazi zainteresowanie obję­ciem go takimi badaniami.

Emerytura i renta

Osoby wykonujące pracę w szczególnych warun­kach mają prawo do wcześniejszej emerytury.