Nadużywanie umów o dzieło przy zatrudnianiu cudzoziemców

W związku z pojawiającymi się w ostatnim czasie w mediach doniesieniami o nieprawidłowościach w zatrudnianiu Ukraińców, przejawiających się w nadużywaniu umów o dzieło Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wydało komunikat, w którym poinformowało o sytuacji cudzoziemców na polskim rynku pracy oraz o podjętych przez siebie działaniach.

Umowy o dzieło dotyczyły 31% zarejestrowanych w 2016 r. oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi. W porównaniu do 2013 r., kiedy umów o dzieło było ponad 50%. Zatem sytuacja poprawiła się – jednak odsetek tego typu umów jest nadal wysoki.

Największy udział wśród rejestrowanych oświadczeń w 2016 r. miały umowy zlecenie (48%), a umów o pracę dotyczyło 20% oświadczeń.

Szczególnie dominacja umów o dzieło jest widoczna w rolnictwie – w 2016 r. na 260 tys. na ok. 318 tys. oświadczeń zarejestrowanych w rolnictwie deklarowano zawarcie umów o dzieło, czyli ok 82%.

Zobacz: Umowy cywilnoprawne

Właściwe do kontroli w zakresie umów pod kątem istnienia stosunku pracy i odpowiednio objęcia obowiązkiem ubezpieczenia są PIP i ZUS. W ostatnich dniach, odbyło się spotkanie kierownictwa ZUS i PIP oraz kierownictwa ZUS i SG – w celu zintensyfikowania współpracy w tym zakresie.

Przygotowany przez MRPiPS projekt nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy i niektórych innych ustaw służy zasadniczo wdrożeniu dyrektywy PE, jednak również ma na celu ograniczenie zidentyfikowanych nadużyć związanych z funkcjonowaniem systemu oświadczeń.

Przewidziane są tam m.in. przesłanki odmowy wydania zezwolenia na pracę czy zarejestrowania oświadczenia, gdy podmiot nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na Fundusz Emerytur Pomostowych lub nie zgłasza do ubezpieczenia społecznego pracowników lub innych osób objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym.

Weryfikacja wywiązywania się z tych obowiązków ma się dokonywać dzięki wymianie informacji pomiędzy PUP i wojewodą, a ZUS za pomocą systemów teleinformatycznych.

Aby zachęcić pracodawców do stosowania umów o pracę przewidziano możliwość kontynuacji legalnego zatrudnienia cudzoziemca, dotychczas pracującego na podstawie oświadczenia, a oczekującego na wydanie dłuższego zezwolenia na pracę.

Postanowienia umowy, przewidujące możliwość automatycznego potrącenia czynszu z wynagrodzenia cudzoziemca, są nieważne. Przed podpisaniem umowy, określającej warunki najmu lub użyczenia kwatery mieszkalnej, podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi jest obowiązany do przedstawienia mu tłumaczenia umowy na język dla niego zrozumiały.