PIP: brak ewidencji czasu pracy i wypłaty wynagrodzeń

Przepisy dotyczące czasu pracy i wypłaty świadczeń nadal są jednym z głównych obszarów prawa pracy, w którym pracodawcy dopuszczają się szeregu naruszeń – ocenia Państwowa Inspekcja Pracy. Nieprawidłowości dotyczą m.in. kwestii związanych z wynagrodzeniem za pracę w godzinach nadliczbowych.

Ze sprawozdania PIP wynika, że w minionym roku inspektorzy pracy przeprowadzili 1,2 tys. planowych kontroli przestrzegania przepisów dotyczących czasu pracy oraz wypłaty wynagrodzeń i innych świadczeń. Zdaniem PIP są to nadal te obszary prawa pracy, w których pracodawcy dopuszczają się wielu naruszeń.

Brak ewidencji czasu pracy

Planowe kontrole wykazały, że pracodawcy uchylają się od obowiązku prowadzenia ewidencji czasu pracy zgodnie z przepisami. W co czwartym podmiocie takiej ewidencji nie było lub była ona prowadzona nierzetelnie.

PIP zauważa, że nieewidencjonowanie czasu pracy może się wiązać z próbą uniknięcia obowiązku wypłacania pracownikom dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.

"Bywa, że kwestie te regulowane są przez pracodawców z pominięciem systemu księgowego, jako sposób -zaoszczędzenia- na kosztach pracowniczych. W części przypadków sami pracownicy – z obawy przed utratą pracy – godzą się na -nieoficjalne- przekazywanie dodatkowych świadczeń z tytułu nadgodzin. Dotyczy to jednak przede wszystkim pracobiorców o najniższych kwalifikacjach zawodowych i tych, których umiejętności nie są poszukiwane na rynku pracy. Odrębną kwestią pozostają przyczyny natury osobistej, np. związane z ciążącymi na pracownikach zajęciami komorniczymi" – zauważa PIP.

Problemy z wypłatą wynagrodzenia

Nieprawidłowości w wypłacaniu wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych stwierdzono w co czwartym zakładzie pracy, głównie w branży przemysłowej, w handlu, w nieco mniejszym stopniu w transporcie i budownictwie.

Podczas planowych kontroli w co trzecim zakładzie (32 proc.) wykazano nieprawidłowości we wprowadzaniu systemów i rozkładów czasu pracy oraz okresów rozliczeniowych.

Niezapewnienie pracownikom pięciodniowego tygodnia pracy

Kolejnym zagadnieniem, w którym występują stosunkowo duże nieprawidłowości, jest niezapewnienie pracownikom pięciodniowego tygodnia pracy. Część pracodawców w rozkładach czasu pracy nie uwzględnia zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Inni pracodawcy nie rekompensują tej pracy dniem wolnym, lecz wypłacają dodatkowe wynagrodzenie. Problem ten stwierdzono w co czwartym kontrolowanym podmiocie. PIP zaznacza, że działania pracodawców w tym zakresie są świadome i często spotykają się z akceptacją pracowników, którzy są zainteresowani otrzymaniem dodatkowego wynagrodzenia.

Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami

Zdecydowanie rzadziej zdarza się, że pracodawcy nie zapewniają pracownikom wymaganego odpoczynku dobowego lub tygodniowego. Stosunkowo niewielki odsetek nieprawidłowości dotyczy również zapewniania raz na cztery tygodnie niedzieli wolnej od pracy.

"Od dłuższego czasu na rynku pracy obserwuje się niedobór wykwalifikowanych pracowników, co powoduje, że pracodawcy, chcąc zachować swoją pozycję na rynku i mieć satysfakcjonujące przychody, wybierają -mniejsze zło-, czyli naruszanie przepisów o czasie pracy, także ryzykując konsekwencje w postaci wszczynania przez inspektorów pracy postępowania w sprawach o wykroczenia z tego tytułu" – ocenia Inspekcja.

Nieprawidłowości w wypłacie ekwiwalentu

PIP zwraca też uwagę na częste naruszanie przepisów o wypłacie ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy – nieprawidłowości w tym zakresie stwierdzono u co szóstego pracodawcy. Z kolei nieprawidłowości w wypłacie wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy dotyczyły jedynie 6 proc. ogółu przeprowadzonych kontroli i polegały głównie na zaniżeniu związanym z nieuwzględnieniem w podstawie jego obliczenia zmiennych składników wynagrodzenia.

Poza kontrolami planowymi w minionym roku PIP przeprowadziła również 1,1 tys. kontroli w następstwie złożonych skarg (chodzi o kontrole przestrzegania czasu pracy oraz wypłaty wynagrodzeń). W czasie kontroli skargowych zaobserwowano zarówno szerszy zakres stwierdzanych nieprawidłowości, jak i ujawniano bardziej dotkliwe dla pracowników skutki nieprzestrzegania przez pracodawców przepisów prawa pracy.