Urlop siła wyższa 2025 [WNIOSEK]

• Urlop siła wyższa 2025 - Kodeks pracy
• Ile dni ma urlop z powodu siły wyższej?
• Urlop siła wyższa w godzinach
• Siła wyższa – definicja
• Przykłady siły wyższej
• Ile płatny jest ten urlop?
• Wniosek o urlop z powodu siły wyższej
• Wniosek o urlop z powodu siły wyższej – wzór
• Urlop siła wyższa a nauczyciel
• Urlop siła wyższa – czy trzeba uzasadnić?

Urlop siła wyższa 2025 - Kodeks pracy

Kodeks pracy reguluje zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w art. 148¹. Wprowadzenie do polskiego porządku prawnego tego rodzaju zwolnienia wymagała dyrektywa unijna work-life balance. Zwolnienie to nazywane jest potocznie urlopem z powodu siły wyższej. Jest to nowa instytucja w prawie pracy. Weszła w życie dnia 26 kwietnia 2023 roku. Niedługo będzie więc rok funkcjonowania w Polsce zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej.

Autopromocja

Nowe przepisy nakładają na pracodawcę obowiązek wynikający z art. 186⁴ Kodeksu pracy czyli dopuszczenia pracownika do pracy po powrocie z takiego zwolnienia. Chodzi o pracę na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu.

Ile dni ma urlop z powodu siły wyższej?

Pracownik ma prawo do 2 dni zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej w roku kalendarzowym. Niewykorzystanie tych dni nie powoduje przeniesienia ich na kolejny rok, co oznacza, że dni te przepadają.

Urlop siła wyższa w godzinach

Urlop z powodu siły wyższej można wykorzystać również na godziny. Odpowiednio będzie to 16 godzin zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w roku kalendarzowym. Zwolnienie z powodu siły wyższej udzielane w wymiarze godzinowym dla pracownika zatrudnionego na niepełnym etacie ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Jeśli wynikiem obliczeń jest niepełna godzina zwolnienia od pracy, zaokrągla się ją w górę do pełnej godziny.

Autopromocja

Urlopy wypoczynkowe. Ustalanie wymiaru, udzielanie i rozliczanie

Sprawdź

Zwolnienie od pracy z tytułu siły wyższej udzielane jest odpowiednio w wymiarze godzinowym do pracownika, dla którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin. O tym, czy pracownik wykorzysta w danym roku kalendarzowym urlop w dniach albo w godzinach, decyduje pierwszy złożony wniosek. Zastosowano tutaj tą samą konstrukcję jak przy 2 dniach opieki na dziecko z art. 188 Kodeksu pracy.

Siła wyższa – definicja

Jaka jest definicja siły wyższej? Ustawodawca nie zawarł w niniejszych przepisach definicji siły wyższej. Powód urlopu z powodu siły wyżej określił jako pilne sprawy rodzinne spowodowane chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika. Siła wyższa jest więc okolicznością związaną z pilnymi sprawami rodzinnymi wywołanymi chorobą lub wypadkiem, kiedy natychmiastowa obecność pracownika jest niezbędna.

Przykłady siły wyższej

Kiedy można korzystać ze zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej? Tego zwolnienia nie powinno traktować się jak urlopu na żądanie. Inny jest bowiem cel tych dwóch instytucji. Urlop na żądanie to urlop wypoczynkowy, natomiast zwolnienie z powodu działania siły wyższej to sytuacja pilnie wymagająca obecności pracownika w innym miejscu. Za przykłady działania siły wyższej można podać awarię samochodu, nagłą awarię instalacji w domu pracownika grożącą zalaniem, kolizję samochodową skutkującą brakiem możliwości odwiezienia dziecka do przedszkola lub koniecznością zawiezienia członka rodziny do szpitala.

Autopromocja

Praca zdalna. Obowiązki i uprawnienia pracowników i pracodawców

Książka z plakatem w prezencie

Sprawdź

Okoliczność uzasadniająca skorzystanie ze zwolnienia z powodu siły wyższej powinna:

• być pilna,
• dotyczyć spraw rodzinnych,
• być spowodowana chorobą lub wypadkiem,
• wymagać natychmiastowej obecności pracownika.

Ile płatny jest ten urlop?

Za czas urlopu z powodu siły wyższej z art. 148¹ Kodeksu pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. Zwolnienie z powodu siły wyższej jest więc płatne 50%. Wynagrodzenie za czas urlopu z powodu siły wyższej oblicza się jak wynagrodzenie urlopowe, z tym że zmienne składniki wynagrodzenia przyjmuje się tylko z tego miesiąca, w którym nastąpiło zwolnienie.

Autopromocja

Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych

Sprawdź

Wniosek o urlop z powodu siły wyższej

Kodeks pracy nie przewiduje szczególnej formy wniosku o urlop z powodu siły wyższej. Można więc nawet ustnie zawnioskować o zwolnienie od pracy. 
Do kiedy można złożyć wniosek o urlop z powodu działania siły wyższej? Zgodnie z art. 148¹ § 3 Kodeksu pracy pracodawca jest zobowiązany udzielić zwolnienia od pracy na wniosek zgłoszony najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia. Wydaje się więc, że późniejsze zgłoszenie wniosku również może zostać zaakceptowane przez pracodawcę. Jednak nie ma on wówczas już takiego obowiązku.

Co to oznacza, że pracodawca przyjmuje wniosek o urlop z powodu siły wyższej, jeśli został złożony najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia? Czy tak jak w przypadku urlopu na żądanie wniosek powinien być złożony jeszcze przed rozpoczęciem pracy? Po pierwsze, pracownik może złożyć wniosek w trakcie pracy, wówczas będzie to zwolnienie z powodu siły wyższej przyznane na godziny. Po drugie, pracodawca zawsze może potraktować pracownika w sposób bardziej korzystny niż przewidują to przepisy prawa pracy i taki wniosek na cały dzień zaakceptować.

Gdyby pracodawca, pomimo prawidłowo złożonego wniosku, nie udzielił pracownikowi zwolnienia od pracy, naruszyłby przepisy Kodeksu pracy. Wykroczenie pracodawcy przeciwko prawom pracownika grozi karą grzywny od 1000 do 30000 zł.

Wniosek o urlop z powodu siły wyższej – wzór

Pobierz: wzór wniosku o zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej (podstawa prawna art. 148¹ Kodeksu pracy)

Urlop siła wyższa a nauczyciel

Czy nauczyciel może skorzystać z urlopu z powodu siły wyższej? Tak, a ponadto takie uprawnienie mają policjanci, strażacy, żołnierze zawodowi, funkcjonariusze Straży Granicznej, funkcjonariusze Służby Więziennej oraz funkcjonariusze Krajowej Administracji Skarbowej.

Urlop siła wyższa – czy trzeba uzasadnić?

Czy trzeba uzasadniać urlop z powodu siły wyższej? Co do zasady, nie. Pracownik nie musi podawać powodu korzystania ze zwolnienia od pracy. Jednakże w przypadku braku regulacji w Kodeksie pracy, stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, a ten w art. 6 traktuje o tym, że ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. W przypadku wnioskowania o zwolnienie z powodu siły wyższej taką osobą jest pracownik. Wydaje się więc, że pracodawca mógłby żądać udowodnienia zaistnienia okoliczności uzasadniającej skorzystania z uprawnienia z art. 148¹ Kodeksu pracy.

Warto więc korzystać z urlopu zgodnie z jego przeznaczeniem, tym bardziej, że w związku z nadużywaniem nowego uprawnienia pracodawcy są wyczuleni na tego typu sytuacje. 

Osobnym zagadnieniem jest podanie przez pracownika we wniosku nieadekwatnego do tego zwolnienia uzasadnienia. Na przykład pracownik jako powód urlopu z powodu siły wyższej podaje pogrzeb babci. Pracodawca może wówczas odmówić udzielenia zwolnienia na podstawie art. 148¹ KP. Pogrzeb babci to z góry ustalona uroczystość, a nie nagła sytuacja spowodowana działaniem siły wyższej. W takim przypadku pracownik powinien skorzystać z urlopu okolicznościowego.