Emeryt na umowie zleceniu z własnym pracodawcą a składki ZUS

Jak oskładkować przychody emeryta realizującego umowę zlecenia na rzecz własnego pracodawcy

Problem

Nasza firma zatrudnia kilku emerytów na podstawie umów o pracę. Osoby te będą dodatkowo zawierać umowy zlecenia z naszym podwykonawcą w celu koordynacji realizowanego przez nas projektu. Czy z tytułu umów zlecenia osoby te będą podlegać obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu? Z umowy o pracę osiągają wynagrodzenie wyższe od minimalnego.

Rada

Jeśli w ramach zawartych umów zlecenia emeryci będą wykonywać pracę na rzecz swojego pracodawcy (o czym może świadczyć fakt, że podwykonawca zatrudnia te osoby w celu realizacji usługi na rzecz Państwa firmy), to nie dojdzie do zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych. W tym przypadku umowa zlecenia będzie oskładkowana tak samo jak umowa o pracę, gdyż w zakresie ubezpieczeń społecznych emeryt-zleceniobiorca jest traktowany w tym przypadku jak pracownik. Płatnikiem składek jest pracodawca, który powinien zsumować wynagrodzenie uzyskane z umowy o pracę i umowy zlecenia oraz od łącznej kwoty naliczyć składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.

Polecamy: Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń

Uzasadnienie

Pracownik, który ma ustalone prawo do emerytury, wykonujący jednocześnie na rzecz pracodawcy umowę zlecenia zawartą z innym podmiotem, podlega z tego tytułu obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym (art. 9 ust. 4b ustawy systemowej).

Umowa zlecenia wykonywana na rzecz pracodawcy jest traktowana dla celów ubezpieczeń jak umowa o pracę. Oznacza to, że przychód z umowy zlecenia jest podstawą do naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Składki są opłacane tak, jak ma to miejsce w przypadku umowy o pracę. Płatnikiem składek jest wówczas pracodawca. Za emeryta wykonującego pracę na rzecz pracodawcy w ramach umowy zlecenia zawartej z innym podmiotem pracodawca ten powinien rozliczyć składki w raporcie ZUS RCA z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 xx, od łącznego przychodu z umowy o pracę i umowy zlecenia. Zleceniodawca nie zgłasza odrębnie tej osoby do ubezpieczeń społecznych.

Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia (także umowy o dzieło), jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, jest uważana za pracownika (art. 8 ust. 2a ustawy systemowej). W przypadku tych osób w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się przychód z tytułu umowy zlecenia albo umowy o dzieło. Nie ma wówczas znaczenia, że osobą wykonującą umowę zlecenia i umowę o pracę jest osoba z ustalonym prawem do emerytury.

O wykonywaniu pracy na rzecz pracodawcy można mówić wówczas, gdy pracodawcę łączy z innym podmiotem umowa o współpracy lub o świadczenie usług i przy jej realizacji jest wykorzystywany personel pracodawcy, nawet gdy czynności wykonywane przez te osoby w ramach umów zlecenia są inne niż obowiązki wynikające z umowy o pracę.

Taką wykładnię przepisów od lat potwierdzają sądy, w tym Sąd Najwyższy. Należy zwrócić uwagę, że w najnowszych orzeczeniach jako istotna okoliczność podkreślana jest więź prawna łącząca podmioty gospodarcze - pracodawcę i zleceniodawcę tej samej osoby ubezpieczonej. Sądy badają istnienie bądź to powiązań kapitałowych i osobowych, bądź to umów zawieranych między tymi podmiotami. Istnienie tego rodzaju więzi wskazuje, zdaniem sądów, na możliwość realizowania umów cywilnoprawnych (zlecenia, o dzieło) zawieranych z podmiotem trzecim na rzecz własnego pracodawcy.

Wykładnię tę potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 7 lutego 2017 r. (II UK 693/15). SN wskazał w nim, że:

(…) "praca wykonywana na rzecz pracodawcy" to praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi prawnej łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że (…) wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a u.s.u.s. jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią ze środków pozyskanych od pracodawcy na podstawie umowy łączącej pracodawcę z osobą trzecią. Z punku widzenia przepływów finansowych, to pracodawca przekazuje osobie trzeciej środki na sfinansowanie określonego zadania, stanowiącego przedmiot swojej własnej działalności, a osoba trzecia, wywiązując się z przyjętego zobowiązania, zatrudnia pracowników pracodawcy.

Także Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z 14 września 2017 r. (III AUa 739/16) stwierdził, że:

(…) w przepisie art. 8 ust. 2a ustawy (…) o systemie ubezpieczeń społecznych (…) mowa jest o sytuacji faktycznej, w której należy zastosować konstrukcję uznania za pracownika. Jest nią istnienie trójkąta umów, tzn. po pierwsze umowy o pracę, po drugie umowy zlecenia między pracownikiem, a osobą trzecią i po trzecie umowy o świadczenie usług między pracodawcą i zleceniodawcą. Pracodawca w wyniku umowy zawartej ze zleceniodawcą przyjmuje w ostatecznym rozrachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy przez zleceniobiorców, przy czym następuje to w wyniku zawarcia umowy zlecenia/świadczenia usług z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą i zleceniodawcą.

Andrzej K. jest zatrudniony w spółce A na podstawie umowy o pracę na stanowisku specjalisty ds. rekrutacji i szkoleń. Ma ustalone prawo do emerytury. W okresie od stycznia do czerwca 2018 r. wykonuje na rzecz pracodawcy umowę zlecenia zawartą ze spółką B, która ze spółką A ma zawartą umowę o świadczenie usług szkoleniowych. W ramach tej umowy Andrzej K. miał przeprowadzić szkolenia dla innych pracowników zatrudnionych w spółce A. Osoba ta powinna być wykazywana w raportach miesięcznych ZUS RCA z kodem pracowniczym 01 10 10 tylko przez swojego pracodawcę (czyli spółkę A). Spółka B nie zgłasza zleceniodawcy do ZUS i nie rozlicza za niego żadnych składek. Pracodawca powinien opłacać składki od zsumowanego przychodu z umowy o pracę i umowy zlecenia.

Gdyby umowa zlecenia została zawarta z pracownikiem przebywającym na urlopie bezpłatnym, osoba ta dla celów ubezpieczeń byłaby traktowana nie jak pracownik. W takim przypadku umowa zlecenia nie jest traktowana jak umowa wykonywana na rzecz pracodawcy.

Załóżmy, że Andrzej K. z poprzedniego przykładu realizuje zlecone przez spółkę B szkolenia w czasie urlopu bezpłatnego, którego udzieliła mu spółka A. W tej sytuacji umowa zlecenia nie jest traktowana jako realizowana na rzecz pracodawcy. Musi być więc w pełnym zakresie oskładkowana na zasadach obowiązujących zleceniobiorców, a składki należy rozliczyć z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 10.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 8 ust. 2a, art. 9 ust. 4b, art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1778; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 650

• § 1 pkt 12 oraz załączniki nr 12 i 18 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 23 października 2009 r. w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego, imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych korygujących, zgłoszeń płatnika, deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących, zgłoszeń danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz innych dokumentów - j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 222; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 319