Składki ZUS za emeryta na zleceniu, który pozostaje jednocześnie w stosunku pracy z inną firmą

Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, wykonująca dodatkowo umowę zlecenia lub mająca inny tytuł do ubezpieczeń, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z tych innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia lub z innych tytułów osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia (art. 9 ust. 2c ustawy systemowej). W przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu, składkę na ubezpieczenie zdrowotne należy opłacać z każdego z nich odrębnie (art. 82 ust. 1 ustawy zdrowotnej).

Polecamy książkę: Kodeks pracy 2018. Praktyczny komentarz z przykładami

Zleceniobiorcy mający ustalone prawo do emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy z zastrzeżeniem ust. 2c ustawy systemowej. Zdaniem ZUS wobec emerytów należy obecnie (od 2016 r.) stosować te same zasady oskładkowania umów zlecenia, co w przypadku pozostałych zleceniobiorców. Zatem w przypadku emerytów jednocześnie zatrudnionych na umowę o pracę decydujące znaczenie ma wysokość ich miesięcznego wynagrodzenia. Jeśli emeryt ma w umowie zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie (tj. 2000 zł w 2017 r., 2100 zł w 2018 r.), wówczas z umowy zlecenia będzie objęty tylko ubezpieczeniem zdrowotnym. Jeśli natomiast, miesięczne wynagrodzenie pracownicze jest niższe od minimalnego, należy go zgłosić z tytułu umowy zlecenia do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego. Obowiązkowe będzie także ubezpieczenie zdrowotne. Potwierdzają to liczne interpretacje ZUS.

Interpretacje ZUS potwierdzające obowiązek oskładkowania umowy zlecenia pracującego na etacie emeryta

Nr interpretacji/data wydania	Stanowisko ZUS
interpretacja z 29 stycznia 2016 r. (zn. WPI/200000/43/54/2016)	(…) przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zleceniobiorcy uprawnionego do emerytury lub renty, który jednocześnie wykonuje pracę na podstawie umowy o pracę zawartej z innym podmiotem niż Zleceniodawca a także nie wykonuje na podstawie umowy zlecenia pracy na rzecz pracodawcy stosuje się takie same zasady, z tym że w pierwszej kolejności uwzględnia się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy. Jeśli zatem zleceniobiorca ze stosunku pracy u innego pracodawcy ma w umowie o pracę zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie, lub w razie braku zagwarantowania co najmniej minimalnego wynagrodzenia uzyskuje podstawę wymiaru składek w przeliczeniu na okres miesiąca w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia z zawartej umowy zlecenia nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne (…).
interpretacja z 22 lutego 2016 r. (zn. DI/100000/43/195/2016)	(…) przepis art. 9 ust. 4a wraz z dodanym doń zastrzeżeniem w postaci ust. 2c ma zastosowanie przy ustalaniu obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zleceniobiorcy uprawnionego do emerytury lub renty, który jednocześnie wykonuje pracę na podstawie umowy o pracę zawartej z innym podmiotem niż zleceniodawca a także nie wykonuje na podstawie umowy zlecenia pracy na rzecz pracodawcy, z tym że w pierwszej kolejności uwzględnia się podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy. (…) emeryt zatrudniony na umowę o pracę przez podmiot trzeci będzie podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia zawartej z wnioskodawcą, gdy jego wynagrodzenie z umowy o pracę jest w danym miesiącu niższe od kwoty minimalnego wynagrodzenia. Autopromocja Zbiegi tytułów do ubezpieczeń społecznych Sprawdź
interpretacja z 29 kwietnia 2016 r. (zn. DI/100000/43/242/2016)	jeżeli zleceniobiorca uprawniony do emerytury lub renty jednocześnie wykonuje umowę o pracę (a umowa ta nie jest zawarta z pracodawcą, ani nie jest wykonywana na jego rzecz), to dla rozstrzygnięcia obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym znaczenie ma wysokość podstawy wymiaru składek z tytułu umowy o pracę w przeliczeniu na pełen miesiąc.
interpretacja z 5 maja 2016 r. (zn. WPI/200000/43/422/2016).	Jeśli zatem zleceniobiorca ze stosunku pracy u innego pracodawcy ma w umowie o pracę zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie, lub w razie braku zagwarantowania co najmniej minimalnego wynagrodzenia uzyskuje podstawę wymiaru składek w przeliczeniu na okres miesiąca w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia z zawartej umowy zlecenia nie ma obowiązku odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne co wynika z art. 9 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Joanna W. jest emerytką. Jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy w spółce akcyjnej i jednocześnie od 2 listopada 2017 r. wykonuje umowę zlecenia w spółce jawnej. Z umowy zlecenia będzie podlegać obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu, ponieważ miesięcznie z umowy o pracę osiąga co najmniej minimalne wynagrodzenie.

Piotr P. ma ustalone prawo do emerytury i wykonuje umowę zlecenia w firmie A. Z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Od 16 października br. został także zatrudniony na podstawie umowy o pracę na ½ etatu w firmie B, z miesięcznym wynagrodzeniem 1850 zł. Zatem w tym przypadku będzie objęty obowiązkowo ubezpieczeniami społecznymi, zarówno z umowy o pracę, jak i umowy zlecenia, ponieważ miesięczne wynagrodzenie ze stosunku pracy jest niższe od minimalnego.

Marcin W. ma ustalone prawo do emerytury. Od 2015 r. jest zatrudniony w spółce partnerskiej na ¼ etatu, gdzie miesięczne wynagrodzenie wynosi 1350 zł. Ponadto pracuje w spółce z o.o. w wymiarze ½ etatu z miesięcznym wynagrodzeniem 1800 zł. Od 6 listopada br. zawarł dodatkowo umowę zlecenia w firmie XYZ. W tej sytuacji, z tego względu, że łącznie miesięczne wynagrodzenie z obu umów o pracę jest wyższe od minimalnej płacy, z umowy zlecenia Marcin W. będzie podlegał obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Odmienne stanowisko prezentuje przykładowo Sąd Apelacyjny w Gdańsku, który w wyroku z dnia 24 maja 2017 r. (sygn. III AUa 61/17) uznał, że przepis art. 9 ust. 4a ustawy systemowej jest przepisem szczególnym wobec art. 9 ust. 2c. Sprawa dotyczyła wydanej przez ZUS interpretacji, w której stanowisko przedsiębiorcy w zakresie braku obowiązku opłacania składek z umowy zlecenia, gdy z umowy o pracę wynagrodzenie jest niższe od minimalnego, zostało uznane za nieprawidłowe.

Do końca 2015 r. na podstawie art. 9 ust. 4a ustawy systemowej emeryci pozostający w stosunku pracy nie podlegali ubezpieczeniom z tytułu umowy zlecenia. Nie było przy tym wymogu uzyskiwania minimalnego wynagrodzenia za pracę z umowy o prace, w odróżnieniu od zleceniobiorców nie posiadających prawa do emerytury lub renty.

Zdaniem Sądu wprowadzenie tego przepisu od 1 stycznia 2016 r. nie zmieniło zasad oskładkowania emerytów, tzn., że tak długo, jak długo pozostają w stosunku pracy w innym podmiocie, bez względu na kwotę osiąganego wynagrodzenia, z umowy zlecenia nie będą podlegać obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym: (…) uznanie, że poprzez wprowadzenie przez ustawę nowelizującą odesłania do ust. 2c, ustawodawca wprowadził wymóg osiągania minimalnego wynagrodzenia także u emerytów (rencistów) będących zleceniobiorcami i to niezależnie od tego, czy pozostają oni dodatkowo w stosunku pracy, powodowałoby, że zniknęłaby jedyna różnica, a więc utrzymywanie w ustawie ust. 4a-4b byłoby niecelowe. (…) Skoro ustawodawca pozostawił w art. 9 u. s.u.s. ust. 4a-4b to należy uznać, że emeryci i renciści znajdują się w innej sytuacji niż pozostali zleceniobiorcy, a jedyną różnicą pozostaje wciąż: "jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy". Odesłanie do ust. 2c należy zatem, rozumieć w ten sposób, że jeżeli emeryt (rencista) pozostaje w stosunku pracy u innego płatnika, to od umowy zlecenia nie płaci się obowiązkowych składek społecznych. Jeżeli jednak nie pozostaje w stosunku pracy, to do zlecenia stosuje się ust. 2c, czyli emeryt (rencista) musi osiągnąć z innego tytułu minimalne wynagrodzenie, żeby nie powstał obowiązek opłacenia składek na ubezpieczenia społeczne. Tylko przy takim rozumieniu, pozostawienie ust. 4a-4b zachowuje sens. Jeżeli ustawodawca chciałby, aby emeryci lub renciści pozostający w stosunku pracy nie podlegali z tytułu umowy zlecenia składkom emerytalnym i rentowym tylko w przypadku, gdy ze stosunku pracy osiągną minimalne wynagrodzenie, wykreśliłby ust. 4a-4b. Byliby oni wtedy traktowani tak jak pozostali zleceniobiorcy, a więc ust. 2c miałby w pełni zastosowanie. Skoro jednak ustawodawca pozostawił ust. 4a-4b, to należy uznać, że wprowadzają one regulację szczegółową, zgodnie z którą emeryt lub rencista nie musi osiągać ze stosunku pracy minimalnego wynagrodzenia, a ust. 2c stosuje się tylko w przypadku niepozostawania w stosunku pracy.

Zawsze w takich sytuacjach gdy stanowiska różnych urzędów są różne, przedsiębiorca może zwrócić się o wydanie interpretacji do ZUS w trybie art. 83 d ustawy systemowej. Przy czym warto pamiętać że wydana interpretacja jest wiążąca dla ZUS, natomiast nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy. Od niekorzystnej interpretacji ZUS, płatnik składek może złożyć odwołanie do sądu w terminie miesiąca od jej otrzymania. Należy jednak się liczyć z tym, że stanowisko sądów może być niejednolite i mimo korzystnego wyroku wyżej powołanego, w danej sprawie sąd może przychylić się do stanowiska ZUS.

Od początku tego roku płatnicy składek mogą również posłużyć się tzw. utrwaloną praktyką interpretacyjną właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej na podstawie art. 10a ust. 5 w związku z ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Na podstawie tego przepisu organy wydające interpretacje indywidualne nie mogą obciążyć przedsiębiorcy jakimikolwiek należnościami, sankcjami czy karami w zakresie w jakim stosował się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej właściwego organu którym jest również ZUS.

Podstawa prawna:

• art. 9 ust. 2c i 4a, art. 83, art. 83d ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (j.t. Dz. U. z 2017 r. poz. 1778),

• art. 82 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (j.t. Dz. U. z 2017 r. poz.1938),

• art. 10 i art. 10a ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1829; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 819).