REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kiedy umowa o pracę narusza obowiązujące prawo

Michał Culepa
Michał Culepa

REKLAMA

Umowa o pracę mimo swoich charakterystycznych cech stanowi jeden z kontraktów funkcjonujących w obrocie prawnym. Dlatego przy jej zawieraniu może także dochodzić do rozmaitych naruszeń prawa, które mogą mieć poważne skutki dla stosunku pracy.

Wśród naruszeń przepisów prawa dokonywanych przy zawieraniu umów o pracę zwracają uwagę zwłaszcza te wady oświadczeń woli, które powodują unieważnienie całej umowy. Takimi wadami są np. pozorność umowy (art. 83 k.c.), składanie oświadczenia woli w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (art. 82 k.c.) czy wreszcie zawarcie umowy sprzecznej z przepisami, zasadami współżycia społecznego lub mającej na celu obejście prawa (art. 58 k.c.).

Naruszenie przepisów o wieku pracownika

Przepisy Kodeksu pracy zakreślają nieco inaczej zdolność do skutecznego zawierania umów o pracę. O ile prawo cywilne przewiduje już dla 13-latków ograniczoną zdolność do czynności prawnych (art. 15 k.c.), o tyle przepisy Kodeksu pracy dopuszczają tylko zatrudnienie młodocianych, tj. osób, które ukończyły 16 lat i dodatkowo są absolwentami gimnazjum oraz dysponują świadectwem lekarskim stwierdzającym, że praca danego rodzaju nie zagraża ich zdrowiu (art. 191 k.p.). Jedynie wyjątkowo przepisy dopuszczają zatrudnienie pracownicze młodocianych, którzy nie ukończyli 16 lat, w celu przygotowania do zawodu i uzyskania kwalifikacji.

Natomiast zawieranie umów o pracę z dziećmi poniżej 16. roku życia, w tym „zwykłych” umów o pracę, niemających na celu przygotowania zawodowego, jest – co do zasady – niedopuszczalne. Obecnie jednak Kodeks pracy wprowadził wyjątek – zgodnie z art. 3045 § 1 wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16. roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy. To powoduje z jednej strony zawężenie możliwości zatrudnienia młodocianych, a z drugiej praktycznie daje możliwość swobodnego zatrudniania małoletnich i to niezależnie od wieku, pod warunkiem funkcjonowania pracodawcy w określonej branży oraz uzyskania stosownych zgód i zezwoleń. Jednocześnie zwiększa to ryzyko pracodawcy popełnienia poważnych błędów przy zatrudnianiu, które mogą być kosztowne.

Umowa z małoletnim – nieważna, ale odszkodowanie się należy

Kwestią zawarcia umowy o pracę z małoletnim Sąd Najwyższy zajmował się wielokrotnie od wielu lat. W postanowieniu z 15 maja 1972 r. (III CRN 83/72, OSNC 1973/2/30) Sąd wskazał, że nieważna jest umowa o pracę zawarta z młodocianym do lat 15 (według ówczesnych przepisów, dziś limit – jak wskazano wyżej – wynosi 16 lat). Jednak w zakresie uprawnień pracowniczych powinien on być traktowany tak jak pracownik skutecznie zatrudniony. Dotyczy to m.in. uprawnień przysługujących w razie wypadków przy pracy. Członkowie rodziny takiego młodocianego mogą natomiast dochodzić stosownych roszczeń odszkodowawczych – w związku z jego śmiercią – na ogólnych zasadach prawa cywilnego dotyczących odpowiedzialności za czyny niedozwolone.

Stan faktyczny

Sprawa stanęła na wokandzie sądowej w związku z zatrudnieniem przez kółko rolnicze w K. Emila P. do „kilkudniowych, dorywczych prac” w miejscowej cegielni. Chłopiec w czasie prac podczas transportu cegły (przy przechodzeniu z przyczepy na ciągnik) uległ wypadkowi, a w wyniku obrażeń wkrótce zmarł. W chwili śmierci nie miał jeszcze ukończonych 15 lat, co oznaczało, że został zatrudniony niezgodnie z obowiązującymi już wówczas przepisami.

Członkowie rodziny P. skierowali więc przeciwko pracodawcy i zakładowi ubezpieczeń społecznych pozew o odszkodowanie.


Orzeczenia sądów i rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego

Obowiązujące ponad 40 lat temu przepisy znacząco ograniczały drogę sądową do dochodzenia tego typu roszczeń, wobec czego Sąd Powiatowy w R. przekazał sprawę do rozpoznania Wojewódzkiemu Związkowi Kółek Rolniczych w R., przyjmując, że w sprawie zachodzi niedopuszczalność drogi sądowej. Zażalenie bliskich zmarłego Emila P. na to postanowienie zostało oddalone, ale Sąd Najwyższy nakazał sądowi I instancji ponowne rozpoznanie sprawy.

W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, że zawarta z młodocianym w wieku do lat 15 umowa o pracę jest dotknięta zasadniczą wadą oświadczenia woli: jest sprzeczna z przepisami prawa i przez to nieważna. Nie może to jednak prowadzić do pogorszenia sytuacji młodocianego jako pracownika, jakkolwiek zatrudnionego bez ważnej podstawy prawnej. Dlatego też w zakresie uprawnień pracowniczych młodociany powinien być traktowany tak jak pracownik zatrudniony skutecznie (na podstawie ważnej umowy o pracę).

Zasada ta – usprawiedliwiona sytuacją pracownika (faktem świadczenia przez młodocianego pracy) – nie może być rozszerzona na członków jego rodziny (jego rodziców i rodzeństwo). Osoby te mogą dochodzić stosownych roszczeń odszkodowawczych w związku ze śmiercią młodocianego na ogólnych zasadach prawa cywilnego dotyczących odpowiedzialności za czyny niedozwolone. W niniejszym zatem wypadku powodowie, gdyby nawet zmarły pozostawał z pozwanym w stosunku pracy (w wyżej wskazanym znaczeniu), mogą dochodzić odszkodowania w drodze sądowej na podstawie art. 446 § 3 k.c. (gdy pozwany odpowiada za delikt), jeżeli wskutek śmierci małoletniego nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej.

Wnioski dla pracodawcy

Zatrudnienie małoletniego z naruszeniem obowiązujących przepisów stanowi zasadniczą wadę umowy o pracę, skutkującą jej nieważnością. Jednak małoletni pracownik (albo jego przedstawiciele ustawowi) ma prawo dochodzenia należności ze stosunku pracy. W przypadku zajścia wypadku przy pracy małoletniemu pracownikowi może przysługiwać także odszkodowanie na zasadach określonych w przepisach prawa cywilnego. Pracodawca odpowiada wówczas za delikt cywilny – czyn niedozwolony. Potencjalnymi świadczeniami będą wówczas koszty leczenia (a także pogrzebu w razie śmierci pracownika), odszkodowanie, a nawet renta.

Więcej na ten temat znajdziesz w płatnej części serwisu w artykule: Kiedy umowa o pracę zawarta jest z naruszeniem prawa

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    ZUS: Od 1 kwietnia 2024 r. wyższe kwoty odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

    1 kwietnia 2024 r. zwiększą się kwoty jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ubezpieczony otrzyma 1431 zł. W razie śmierci ubezpieczonego kwota jednorazowego odszkodowania dla małżonka lub dziecka wzrośnie do 128799 zł.

    Najbardziej poszukiwany zawód w Polsce! Sprawdź, kogo poszukują pracodawcy.

    Jaki zawód jest najbardziej poszukiwany w Polsce? Kogo na polskim rynku pracy brakuje nawet bardziej niż kierowców i informatyków? Kompetencje tych pracowników są niezbędne do uruchamiania nowych, dużych inwestycji.

    Pracownicy urzędów państwowych. Będą nowe przepisy o czasie pracy w urzędach

    Prezes Rady Ministrów określi w rozporządzeniu zasady ustalania przez kierowników urzędów czasu pracy urzędów, w których są zatrudnieni urzędnicy państwowi oraz inni pracownicy. Nowe przepisy mają m.in. na celu umożliwienie zastosowania bardziej elastycznych rozwiązań w zakresie organizacji pracy urzędów.

    Decyzja o potrzebie wsparcia – kto wydaje i ile się czeka?

    Decyzja ustalająca poziom potrzeby wsparcia jest niezbędna dla osoby niepełnosprawnej do uzyskania świadczenia wspierającego. Kto wydaje decyzję o potrzebie wsparcia i ile się czeka? Gdzie złożyć wniosek?

    REKLAMA

    Pracownicy domowi i globalny kryzys opiekuńczy nad osobami niepełnosprawnymi i starszymi

    Rośnie globalne zapotrzebowanie na płatną opiekę, czy to nad osobami starszymi czy nad osobami niepełnosprawnymi. Coraz więcej państw na całym świecie, w tym szczególnie w UE boryka się z kryzysem opiekuńczym. Międzynarodowa Organizacja Pracy (MOP) szacuje, że kobiety stanowią trzy czwarte z 75,6 miliona pracowników domowych na całym świecie. Konieczne jest zapewnienie im ochrony w zatrudnieniu, w tym ochrony ubezpieczeniowej. MOP alarmuje o implementację przepisów. Praca domowa jest w dalszym ciągu niedoceniana i niedostrzegana oraz że w znacznej części jest wykonywana przez kobiety i dziewczęta, z których wiele jest migrantkami lub członkami społeczności znajdujących się w trudnej sytuacji i które są w szczególny sposób narażone na łamanie praw człowieka i pracownika, molestowanie seksualne czy dyskryminację. Czas to zmienić!

    Kolejne podwyżki w budżetówce. Jakie będą wynagrodzenia pracowników podmiotów leczniczych?

    Wzrosną wynagrodzenia pracowników podmiotów leczniczych. Minimalne kwoty wynagrodzenia zasadniczego tych pracowników będą wynosiły od 4190 zł do 4640 zł. Natomiast maksymalne kwoty wynagrodzenia zasadniczego będą wynosiły od 6000 zł do 12720 zł.

    Wysoko wrażliwi w pracy i biznesie - przepis na sukces z 6 składników

    Wysoko wrażliwi w pracy i biznesie nie mają łatwo. Mogą jednak przekuć swoją ponadprzeciętną wrażliwość w atut. Oto przepis na sukces dla osób wysoko wrażliwych od psycholog Aleksandry Kolińskiej. Potrzebujesz tylko 6 składników.

    Podwyżki w budżetówce. Nowelizacja przepisów o wynagradzaniu pracowników administracji rządowej i innych jednostek

    Szykują się podwyżki dla kolejnych grup pracowników budżetówki. Do wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów trafił zapis o kolejnym projekcie rozporządzenia. Chodzi o rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie zasad wynagradzania pracowników niebędących członkami korpusu służby cywilnej zatrudnionych w urzędach administracji rządowej i pracowników innych jednostek.

    REKLAMA

    Zmotywowani do działania pracownicy to jeden z kluczowych sposobów budowania konkurencyjności na rynku
    Rozliczanie freelancera – praktyczne przykłady

    Rozliczanie freelancera przy umowie zlecenie i umowie o dzieło - jak to zrobić? Na co zwrócić uwagę przy corocznym rozliczeniu podatkowym? Jak rozliczać podatkowo freelancera z zagranicy?

    REKLAMA