Wynagrodzenie za czas dyżuru

Dyżur to pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy, poza normalnymi godzinami pracy, w wyznaczonym miejscu i czasie, w stałej gotowości do świadczenia pracy (art. 151⁵ k.p.). Dyżur może być pełniony zarówno w domu, jak i innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (np. zakładzie pracy).

Czas wolny za dyżur

Rozliczenie dyżuru będzie inne w zależności od tego, gdzie będzie wykonywany. I tak, za czas dyżuru pełnionego w domu co do zasady nie przysługuje ani czas wolny, ani wynagrodzenie. Dzieje się tak, gdyż w tym czasie pracownik może w zasadzie dowolnie rozporządzać swoim czasem. Dyżur taki trzeba rozliczyć dopiero wtedy, gdy podczas jego trwania świadczona jest praca. Natomiast czas dyżuru pełnionego w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę podlega już rozliczeniu. Za dyżur ten pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym jego długości (art. 151⁵ § 3 k.p.).

WAŻNE!
Jeżeli podwładny otrzyma czas wolny za okres dyżuru pełnionego poza domem, to wciąż zachowuje on prawo do normalnego wynagrodzenia za pracę.

Ograniczenia w stosowaniu dyżuru pracowniczego >>

Przykład

Pracownik wynagradzany jest stawką godzinową w wysokości 12 zł. We wrześniu pracodawca polecił mu pełnienie 6-godzinnego dyżuru, za co pracownik otrzymał 6 godzin czasu wolnego w tym samym miesiącu. Oznacza to, że pracownik mimo odbioru czasu wolnego w sumie przepracował cały wymiar godzin na wrzesień, w związku z tym jego wynagrodzenie należy obliczyć w następujący sposób:

176 godz. (wymiar czasu we wrześniu) + 6 godz. dyżuru – 6 godz. (czas wolny odebrany za dyżur) = 176 x 12 zł = 2112 zł.

Zapłata za czas dyżuru

W sytuacji gdy nie jest możliwe udzielenie czasu wolnego za dyżur, wówczas pracodawca może zamiennie wypłacić pracownikowi wynagrodzenie (art. 151⁵ § 3 k.p.).

Aby obliczyć wynagrodzenie za czas dyżuru pracownika wynagradzanego stałą stawką miesięczną, pensję należy podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu. Tak ustaloną stawkę za 1 godzinę pracy trzeba pomnożyć przez liczbę godzin dyżuru. Takie same zasady obowiązują, jeżeli pracownik wynagradzany jest stawką godzinową.

Przykłady

We wrześniu 2010 r. pracownik pełnił kilka dyżurów zakładowych, które w sumie dały 12 godzin. Podwładny wynagradzany jest stałą pensją w wysokości 1900 zł. Pracownikowi nie udzielono czasu wolnego za dyżur. W związku z tym należy wypłacić mu dodatkowe wynagrodzenie. Ustalenie jego wysokości powinno odbyć się w następujący sposób:

• 1900 zł : 176 godz. (wymiar czasu we wrześniu) = 10,80 zł,
• 10,80 zł x 12 godz. = 129,60 zł.

W związku z tym we wrześniu pracownik powinien otrzymać wynagrodzenie w wysokości 2029,60 zł.

***

Pracownik wynagradzany jest stawką 18 zł/godz. W październiku 2010 r. pracodawca polecił mu 8-godzinny dyżur, za który nie oddał mu czasu wolnego. W związku z tym za październik pracownik otrzyma 3168 zł:

18 zł x 168 godz. (wymiar czasu pracy w październiku 2010 r.) = 3024 zł – podstawowe wynagrodzenie,
18 zł x 8 godz. (dyżur) = 144 zł – wynagrodzenie za dyżur,
3024 zł + 144 zł = 3168 zł.

Natomiast pracownikom, którzy otrzymują pensję w zmiennej wysokości oraz nie określono im stawki osobistego zaszeregowania, za czas dyżuru zakładowego przysługuje 60% wynagrodzenia. W tym przypadku przy obliczaniu jego wysokości należy stosować rozporządzenie w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy. W związku z tym podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas dyżuru ustala się z 3 miesięcy (lub 12 w przypadku znacznego wahania składników) poprzedzających miesiąc, w którym był pełniony. Następnie wynagrodzenie obliczone jak za urlop należy podzielić przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w okresie, z którego określa się to wynagrodzenie, a z otrzymanej w ten sposób stawki godzinowej wyliczyć 60% tej stawki. Tak ustaloną należność za 1 godzinę trzeba pomnożyć przez liczbę godzin dyżuru.

Czas pracy kierowców >>

Przykład

W październiku 2010 r. pracownik pełnił 10-godzinny dyżur, za który nie otrzymał czasu wolnego.
Wynagrodzenie akordowe pracownika z okresu 3 miesięcy poprzedzających dyżur wynosiło:

• we wrześniu – 3245zł,
• w sierpniu – 3120 zł,
• w lipcu – 3590 zł,

a pracownik przepracował odpowiednio:

• 176 godzin – we wrześniu,
• 176 godzin – w sierpniu,
• 176 godzin – w lipcu.

Ustalamy wynagrodzenie z ostatnich 3 miesięcy:
3245 zł + 3120 zł + 3590 zł = 9955 zł

Następnie obliczamy czas pracy:
176 godz. x 3 = 528 godz.

Aby obliczyć wynagrodzenie za 1 godzinę pracy, pensję z okresu 3 miesięcy dzielimy przez czas przepracowany w tym okresie:
9955 zł : 528 godz. = 18,85 zł/godz.

Ustalamy 60% stawki godzinowej:
18,85 zł/godz. x 60% = 11,31 zł/godz.

Ustalamy wynagrodzenie za 10-godzinny dyżur:
11,31 zł/godz. x 10 godz. dyżuru = 113,10 zł.

Pracownik zatrudniony w systemie akordowym za 10-godzinny dyżur w październiku otrzyma 113,10 zł.

Dyżur medyczny

Nieco inne reguły panują przy rozliczaniu dyżuru medycznego. W takiej sytuacji stosuje się odpowiednio reguły dotyczące wynagradzania za pracę w godzinach nadliczbowych. Za czas pełnionego dyżuru należy wypłacić pracownikowi normalne wynagrodzenie oraz dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych w wysokości 50% lub 100% stawki godzinowej, w zależności od tego, w jakim dniu pełniony jest dyżur. A zatem wynagrodzenie za dyżur jest dwuskładnikowe (podstawowe wynagrodzenie i dodatek).

Podstawa prawna:

• art. 151¹ § 1–3, art. 151⁵ Kodeksu pracy,
• art. 32j ust. 4 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (DzU z 2007 r. nr 14, poz. 89 ze zm.),
• § 4a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.).