Kiedy można stracić prawo do urlopu i ekwiwalentu za urlop? Pracownicy powinni tego pilnować!

• Przedawnienie urlopu wypoczynkowego i ekwiwalentu za urlop
• Od kiedy biegnie termin przedawnienia urlopu
• Prawo do wypłaty ekwiwalentu za urlop
• Dwa roszczenia – różne terminy wymagalności

Przedawnienie urlopu wypoczynkowego i ekwiwalentu za urlop

Roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym stały się wymagalne (art. 291 Kodeksu pracy). Zasada ta dotyczy zarówno przedawnienia prawa do urlopu wypoczynkowego, jak i prawa do ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. 

Autopromocja

Przytoczony wyżej przepis ten należy zestawić z:

• art. 161 Kodeksu pracy, nakładającym na pracodawcę obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego w roku, w którym pracownik nabył do niego prawo, 
• art. 168 Kodeksu pracy, który nakazuje udzielenie pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego do 30 września następnego roku kalendarzowego, 
• art. 171 Kodeksu pracy, ustalającym warunki wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany w naturze urlop wypoczynkowy.

Od kiedy biegnie termin przedawnienia urlopu

Urlop wypoczynkowy jako prawo o charakterze majątkowym ulega przedawnieniu. Zestawienie terminów udzielania urlopu czy wypłaty ekwiwalentu za urlop niewykorzystany w naturze z ogólnym przepisem dotyczącym liczenia terminów przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy ma znaczenie w zakresie ustalenia terminu wymagalności poszczególnych roszczeń.

W wyroku z dnia 11 kwietnia 2001 r. (sygn. akt I PKN 367/00), Sąd Najwyższy stwierdził, że roszczenie o udzielenie urlopu wypoczynkowego przedawnia się z upływem trzech lat od dnia, w którym stało się wymagalne (art. 291 § 1 Kodeksu pracy), przy czym rozpoczęcie biegu tego terminu następuje bądź z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje (art. 161 Kodeksu pracy), bądź najpóźniej z końcem pierwszego kwartału roku następnego, jeżeli urlop został przesunięty na ten rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy (art. 168 Kodeksu pracy).

Należy wyjaśnić, że powołany wyżej wyrok zapadł na podstawie obowiązujących wówczas przepisów. Obecnie niewykorzystanego urlopu wypoczynkowego należy udzielić najpóźniej do 30 września następnego roku kalendarzowego po roku, w którym pracownik nabył prawo do tego urlopu. Zatem bieg 3-letniego terminu przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy należy liczyć od 1 października roku następującego po roku, w którym pracownik nabył prawo do urlopu.

Prawo do wypłaty ekwiwalentu za urlop

Czym innym jest natomiast prawo do wypłaty ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, które aktualizuje się z dniem rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Od tego też dnia rozpoczyna bieg 3-letniego terminu przedawnienia roszczenia o niewykorzystane, a nieprzedawnione urlopy wypoczynkowe.

Dwa roszczenia – różne terminy wymagalności

Reasumując, roszczenie o:

• udzielenie urlopu wypoczynkowego w naturze,
• wypłatę ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany w naturze, a nieprzedawniony urlop wypoczynkowy 

to dwa odrębne roszczenia, które jako roszczenia ze stosunku pracy przedawniają się z upływem 3 lat. Z uwagi na różne terminy ich wymagalności bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się dla każdego z nich w różnych dniach.

Należy podkreślić, iż skorzystanie z zarzutu przedawnienia przez pracodawcę jest jego uprawnieniem, a nie obowiązkiem. Może się więc zdarzyć, iż mimo przedawnionego urlopu wypoczynkowego pracodawca mimo wszystko go udzieli.

Marta Piernikowska

specjalista OIP Bydgoszcz, Państwowa Inspekcja Pracy