Co przysługuje choremu na cukrzycę w pracy?

• Praca a cukrzyca
• Przerwa w pracy na badanie poziomu cukru?
• Czy na cukrzycę można dostać grupę?
• Co daje cukrzykowi orzeczenie o niepełnosprawności?
• Jakie prace nie są wskazane dla diabetyka?
• Czy cukrzyk ma dodatkowy urlop?
• Dyskryminacja diabetyków w miejscu pracy
• Wynagrodzenie chorobowe a cukrzyca
• Zasiłek chorobowy dla cukrzyków
• lle wynosi zasiłek chorobowy na cukrzycę w 2025?
• Ile można pobierać zasiłek chorobowy na cukrzycę w 2025?
• Cukrzyca a renta z tytułu niezdolności do pracy z ZUS
• Częściowa niezdolność do pracy a cukrzyca

Jak podaje NFZ cukrzyca jest podstępną chorobą cywilizacyjną, nazywaną niezakaźną epidemią XXI wieku. Może rozwijać się powoli i w każdym wieku. Choruje na nią wiele osób, ale znaczna część o tym nie wie. To choroba metaboliczna, która charakteryzuje się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi (hiperglikemią) w wyniku upośledzonego działania lub wydzielania insuliny. Niezdiagnozowana lub nieleczona cukrzyca uszkadza wzrok, nerki, naczynia krwionośnych, prowadzi do wystąpienia powikłania tzw. stopy cukrzycowej. Występują cztery typy cukrzycy. Najczęstszą jest cukrzyca typu 2, która wynika między innymi z prowadzonego stylu życia. Nie da się ukryć, że w Polsce wiele pracowników, wykonujących zarówno pracę umysłową jak i fizyczną zmaga się z cukrzycą, bo może utrudniać świadczenie pracy. „Barometr Polskiej Diabetologii”, niemal 65 proc. osób z cukrzycą jest aktywnych zawodowo. Niemniej aż 22 proc. cukrzyków przyznało, że diagnoza miała wpływ na ich życie zawodowe. W większości zawodów nie ma obowiązku informowania pracodawcy o cukrzycy. Ustawy zabraniają pracodawcom pytania o stan zdrowia przed oferowaniem stanowiska. Zatem czy w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (tj. Dz.U. z 2025 r. poz. 277, dalej jako: KP) albo w aktach wykonawczych do KP, powinny być wprowadzone dodatkowe uprawnienia dla cukrzyków w pracy? Poniżej rozważamy takie możliwości.

Praca a cukrzyca

Jak podkreśla CIOP: "Obciążenie wysiłkiem fizycznym w czasie pracy diabetyka powinno być umiarkowane i równomierne w czasie. W przypadku pracy, której towarzyszy wysiłek fizyczny, należy często mierzyć poziom cukru we krwi i dostosowywać do niego dawkę insuliny oraz doustnych leków przeciwcukrzycowych. Także dieta powinna zostać zmodyfikowana w zależności od intensywności wysiłku fizycznego. Zakłada się, że cukrzyca typu 2 leczona jedynie dietą nie jest przeciwwskazaniem w zatrudnieniu przez pracodawcę. Również pacjenci z wieloletnim przebiegiem cukrzycy i przewlekłymi jej powikłaniami mogą bez przeszkód wykonywać niektóre zawody. Dotyczy to zwłaszcza osób starszych, wykonujących swój zawód od wielu lat. Podobnie, kontynuacja pracy jest możliwa w przypadku osób wysoko wykwalifikowanych, których zawód nie wymaga znacznej sprawności fizycznej.".

Przerwa w pracy na badanie poziomu cukru?

Kodeks pracy nie przewiduje innych i dodatkowych przerw dla pracowników, nawet dla tych z różnego rodzaju schorzeniami. Przepisy są sztywne, ale to nie znaczny, że pracodawca nie może wprowadzić takiej np. 5-10 minutowej przerwy na badanie poziomu cukry we krwi, jeżeli pracownik rzeczywiście zmaga się z tą chorobą. Owszem, pracodawca może swobodnie dysponować czasem pracy pracowników i pozwalać im na dodatkowe przerwy. Skoro pracodawca jest zobowiązany do dbania o życie i zdrowie pracowników, to w jego interesie jest aby pracownik był zdolny do pracy. Jeżeli więc wymaga tego sytuacja, taki pracownik powinien mieć nawet prawo do badania poziomu krwi a nawet do posiłku, spożywanego w czasie wliczanym do pracy, oprócz standardowej 15-minutowej przerwy, szczególnie wtedy jeżeli poziom cukru we krwi pracownika byłby niski. Ze względu na konieczność przestrzegania przepisów BHP pracodawca jest zobowiązany do wprowadzenia na rzecz pracownika pewnych udogodnień, które związane są z jego chorobą:

• pracownik ma prawo do takiego zorganizowania jego stanowiska pracy, aby diabetyk mógł swobodnie, bez skrępowania w zakładzie pracy sprawdzenia poziomu cukru we krwi, wykonania iniekcji insuliny, przyjęcia doustnych leków przeciw-cukrzycowych, czy zjedzenia przekąski poza rutynowym posiłkiem;
• pracownik ma prawo posiadać w miejscu pracy wyznaczone miejsce w lodówce na insulinę i glukagon;
• pracownik ma prawo posiadać w miejscu pracy wyznaczone miejsce na środki na hipoglikemię, takie jak soczki czy glukoza;
• pracownik ma prawo posiadać w miejscu pracy pojemnik na odpady medyczne (igły, lancety);
• diabetyk nawet w trakcie pracy powinien również mieć możliwość wizyt u diabetologa (w nagłej sytuacji) oraz korzystania z przerw w razie hipo- lub hiperglikemii bez konieczności brania dodatkowego urlopu czy odliczania czasu pracy.

Czy na cukrzycę można dostać grupę?

Tak, na cukrzycę można dostać grupę, a raczej dzisiaj powiemy, że orzeczenie ze stopniem niepełnosprawności. Jednak zawsze ostateczna decyzja należy do ZUS i lekarzy orzeczników, a czasami nawet sądu pracy, jeżeli zostanie wniesione odwołanie od decyzji. Jednak występowanie określonych jednostek chorobowych, a nawet subiektywne odczucia ubezpieczonego o utracie zdolności do zarobkowania w uwagi na te choroby nie powodują automatycznie możliwości uznania takiej osoby za niezdolną do pracy w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Ocena niezdolności do pracy z medycznego punktu widzenia wymaga wiadomości specjalnych i Sąd nie może opierać ustaleń w tym zakresie na własnym przekonaniu, czy też na twierdzeniach strony. Ponadto ocena, czy osoba ubiegająca się o rentę jest niezdolna do pracy powinna, poza aspektem biologicznym (medycznym), uwzględniać także obiektywną możliwość podjęcia przez nią dotychczasowego lub innego zatrudnienia, zgodnie z poziomem jej kwalifikacji, wykształcenia, wieku i predyspozycji psychofizycznych (wyrok Sądu Najwyższego z 10 czerwca 1999 r., II UKN 675/98, wyrok Sądu Najwyższego z 17 kwietnia 2014 r., I UK 396/13).

Co daje cukrzykowi orzeczenie o niepełnosprawności?

Nie wiele osób ma świadomość co do tego, że osoby zmagające się z cukrzycą często otrzymują owe orzeczenie o niepełnosprawności. Oczywiście każda sytuacja jest inna i nie jest powiedziane z góry, że na cukrzycę diabetyk otrzyma znaczny czy umiarkowany stopień. Jeśli jednak dana osoba ma do tego inne, tzw. towarzyszące choroby, a często tak jest, np. otyłość, choroby kardiologiczne czy problemy z ciśnieniem, to istnieje duża szansa na przyznanie znacznego stopnia czy umiarkowanego.

Najważniejsze prawa pracownika cukrzyka jako osoby z niepełnosprawnością w 2025 r. odnoszą się do urlopów i czasu pracy. I tak, ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz.U z 202 r. poz. 44) określa jakie są uprawnienia pracowników posiadających orzeczenie lekarskie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Do najważniejszych z nich zaliczamy uprawnienia w zakresie:

• zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia;
• niezbędnych racjonalnych usprawnień dla osoby niepełnosprawnej;
• wyposażenie stanowiska pracy osoby niepełnosprawnej z podstawowym zapleczem socjalnym;
• czasu pracy osoby niepełnosprawnej (w tym dodatkowej przerwy);
• godzin pracy (7 zamiast 8 godzin);
• dodatkowego urlopu wypoczynkowego (36 zamiast 26 dni urlopu wypoczynkowego);
• możliwości przebywania w miejscu pracy z psem asystującym.

Jakie prace nie są wskazane dla diabetyka?

Jak podkreśla Centralny Instytut Ochrony Pracy: "Do prac i zawodów niewskazanych dla diabetyka należą

1. praca w nienormowanym systemie zmianowym (nieregularne posiłki zaburzają prawidłowy poziom glikemii)
2. kierowca, pilot, strażak, nurek czy maszynista (wymagają pełnej sprawności psychoruchowej, niewskazane są z uwagi na tendencję do hipoglikemii, a co za tym idzie - zaburzeń świadomości)
3. praca w nasilonym stresie (większe ryzyko hiperglikemii u chorych na cukrzycę typu 1 i 2 na skutek działania hormonów stresowych, które działają antagonistycznie w stosunku do insuliny i zwiększają poziom glukozy we krwi)
4. praca ze zwiększonym ryzykiem wypadkowym (np. w hutach, na wysokościach, przy maszynach w ruchu lub na platformie wiertniczej)
5. praca wymagająca dużego wysiłku fizycznego
6. praca w odosobnieniu.".

Czy cukrzyk ma dodatkowy urlop?

Jak było wskazane wyżej, cukrzyk nie ma prawa do dodatkowego urlopu, chyba, że posiada znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, wówczas ma prawdo do 36 dni urlopu wypoczynkowego rocznie.

Dyskryminacja diabetyków w miejscu pracy

Niezatrudnienie, nieawansowanie lub zwolnienie osoby z cukrzycą z powodu jej choroby jest nielegalne, chyba że istnieją przekonujące dowody, że cukrzyca uniemożliwia wykonywanie wymogów stanowiska.

Wynagrodzenie chorobowe a cukrzyca

Pracownicy mają prawo do otrzymywania od pracodawcy wynagrodzenia chorobowego za okres niezdolności do pracy (w tym np. z powodu chorób nowotworowych czy innych chorób przewlekłych), który trwa do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego (lub do 14 dni po ukończeniu 50 roku życia). Po upływie tego czasy można przejść na zasiłek chorobowy z ZUS.

Zasiłek chorobowy dla cukrzyków

Cukrzyca daje podstawę do przyznania zasiłku chorobowego. Prawo do zasiłku chorobowego nabywa się po upływie ustalonego okresu ubezpieczenia, zwanej okresem wyczekiwania. Okres ten różni się w zależności od charakteru ubezpieczenia:

• ubezpieczenie chorobowe obowiązkowe: po 30 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia;
• ubezpieczenie chorobowe dobrowolne: po 90 dniach nieprzerwanego ubezpieczenia.

lle wynosi zasiłek chorobowy na cukrzycę w 2025?

Wysokość zasiłku chorobowego wylicza się z podstawy wymiaru zasiłku, czyli średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy. Standardowy zasiłek chorobowy wynosi 80% podstawy wymiaru (także za okres pobytu w szpitalu). W pewnych przypadkach jest to 100% (np. ciąża).

Ile można pobierać zasiłek chorobowy na cukrzycę w 2025?

Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, nie dłużej jednak niż:

• 182 dni,
• 270 dni w przypadku niezdolności spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży.

Po upływie tego czasu można skorzystać ze świadczenia rehabilitacyjnego. Świadczenie rehabilitacyjne może być przyznane na okres do 12 miesięcy, z możliwością przyznania go jednorazowo lub w częściach. Orzeczenie o przyznaniu świadczenia wydaje lekarz orzecznik ZUS. Osoby chore na raka, jeżeli są niezdolne go pracy mogą oczywiście ubiegać się o takie świadczenie rehabilitacyjne z ZUS.

Cukrzyca a renta z tytułu niezdolności do pracy z ZUS

Niestety sprawy o przyznanie zasiłków czy rent z ZUS w związku z cukrzycą trafiają do sądu. Dzieje się tak, dlatego że ZUS nie chce przyznawać zawsze tych świadczeń uznając, że schorzenia nie są wystarczające. W jednej ze spraw przed Sądem, do którego trafiła sprawa na skutek odwołania od decyzji ZUS skarżącej (chorującej na cukrzycę), analizowano schorzenia w tym współistniejące w kontekście możliwości zarobkowania. Często takie osoby ledwo funkcjonują a co dopiero miałyby pracować. Państwo (w tym odpowiedzialne instytucje) muszą przecież dbać o finanse. Człowiek, człowiekiem ale kwoty muszą się zgadzać. Takie podejście jest przerażające, bo przecież nie każdy chce wyłudzać świadczenia, a rzeczywiście jest chory i niezdolny do pracy.

Częściowa niezdolność do pracy a cukrzyca

Sąd dokonując w danej sprawie ustalenia opiera się zwykle w tego typu sprawach na opiniach biegłych. Biegli są całkowicie kompetentni do oceny stanu zdrowia, bo posiadają specjalistyczną wiedzą z zakresu danych dziedzin medycyny. Dziwi fakt, że zwykle te oponie są zgoła inne od decyzji komisji lekarskich ZUS - przecież bazują na tej samej dokumentacji medycznej. Ważne jest to, że o częściowej niezdolności do pracy nie decyduje sam fakt występowania schorzeń, lecz ocena czy i w jakim zakresie wpływają one na utratę zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, tj. stopień nasilenia schorzeń. Gdy więc biologiczny stan kalectwa lub choroba, nie powodują naruszenia sprawności organizmu w stopniu mającym wpływ na zdolność do pracy dotychczas wykonywanej lub innej mieszczącej się w ramach posiadanych lub możliwych do uzyskania kwalifikacji, to brak prawa do tego świadczenia. Sam więc toczący się proces chorobowy nie jest wystarczający do uznania niezdolności do pracy. Koniecznym jest, aby w jego następstwie zaistniało naruszenie sprawności organizmu w takim stopniu, że skutkuje ono utratą zdolności do wykonywania pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji, przynajmniej w znacznym stopniu.