Praca w godzinach nadliczbowych (art. 151)

Od tak wyrażonej zasady ustawodawca dopuszcza jednak pewne wyjątki. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie: 

1.  konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
2.  szczególnych potrzeb pracodawcy.

O ile pierwszy przypadek jest dość oczywisty i odmówienie w takim wypadku wykonywania pracy jest niewątpliwie naruszeniem obowiązków pracowniczych, o tyle drugi jest już dość kontrowersyjny, ponieważ kodeks nie podaje definicji szczególnych potrzeb pracodawcy.

Niemniej jednak Sąd Najwyższy uznał, że szczególne potrzeby pracodawcy to potrzeby specjalne, niecodzienne, odróżniające się od zwykłych potrzeb związanych z prowadzoną przez pracodawcę działalnością, a praca w godzinach nadliczbowych może być zarządzona jedynie w sytuacjach wyjątkowych. I zasadniczo taka wykładnia tego zwrotu jest obowiązująca. 

Zobacz także: Ekwiwalent za nadgodziny

Może jednak zdarzyć się tak, że szczególną potrzebą pracodawcy będzie konieczność dokończenia zaczętej pracy, jeśli oczywiście na jej dokończenie wystarczy 1-2 godziny, a nie 8. Wtedy również pracownik jest zobowiązany do pozostania w pracy.

Praca w godzinach nadliczbowych ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy nie jest dozwolona dla pracowników na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.

Bezwzględnie zakazana jest praca w godzinach nadliczbowych kobietom w okresie ciąży i pracownikom młodocianym.

Ustawodawca określił także maksymalną ilość godzin nadliczbowych. Zgodnie z Kodeksem pracy, liczba godzin nadliczbowych nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym.

W układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy, jest dopuszczalne ustalenie innej liczby godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym.

Zawsze jednak będzie to maksymalnie 150 godzin nadliczbowych, gdyż żadne postanowienia nie mogą być mniej korzystne od tego, co zawarte jest w Kodeksie pracy.

Porównaj: Nadgodziny pracowników zarządzających