Jak obliczyć wynagrodzenie za przestój w pracy

Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za czas przestoju, jeżeli był gotów do wykonywania pracy, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy. Wynagrodzenie to wynika z osobistego zaszeregowania, jeżeli jest określone stawką godzinową lub miesięczną. Natomiast gdy wynagrodzenie pracownika jest uzależnione od wyników pracy, wówczas za przestój przysługuje mu 60% wynagrodzenia.

Pojęcie przestoju nie jest wprost zdefiniowane w Kodeksie pracy. W praktyce przestojem określa się przerwę w procesie pracy powstałą w wyniku nieprzewidzianych, niezaplanowanych zdarzeń, często wywołanych przyczynami technicznymi, organizacyjnymi (awarie), działaniem osób trzecich czy siły wyższej. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, ale tylko za czas przestoju przez niego niezawinionego. Zatem jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika – wynagrodzenie w ogóle mu nie przysługuje.

Za czas niezawinionego przestoju pracownik ma prawo do wynagrodzenia wynikającego z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania – 60% wynagrodzenia. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości ustawowego minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Polecamy książkę: Świadczenia na rzecz pracowników – podatki, ZUS, ewidencja

Powierzenie innej pracy

Pracodawca może na czas przestoju powierzyć pracownikowi inną odpowiednią pracę, za której wykonanie przysługuje wynagrodzenie przewidziane za tę pracę, nie niższe jednak od wynagrodzenia ustalonego jak za czas przestoju. Jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika – wynagrodzenie w ogóle nie przysługuje, chyba że zostało przewidziane za wykonaną pracę powierzoną tymczasowo przez pracodawcę.

Pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia, jeżeli przestój nastąpił z jego winy.

Pogoda przyczyną przestoju

Przerwa w wykonywaniu pracy może być również spowodowana warunkami atmosferycznymi, od których jest ona uzależniona. Szczególnie dotyczy to sektorów gospodarki, w których pogoda czy pora roku mają wpływ na intensywność działalności (rolnictwo, budownictwo, turystyka). W podmiotach takich branż wynagrodzenie za czas przestoju spowodowanego czynnikami przyrody przysługuje pracownikowi, jeżeli przepisy prawa pracy tak stanowią. Chodzi tu o przepisy prawa wewnętrznego, np. układy zbiorowe pracy czy regulaminy wynagradzania.

W razie powierzenia pracownikowi na czas takiego przestoju innej pracy, przysługuje mu wynagrodzenie przewidziane za wykonaną pracę, chyba że zakładowe przepisy prawa pracy przewidują wynagrodzenie jak za zwykły przestój (ze stawki osobistego zaszeregowania lub w wysokości 60% wynagrodzenia).

Stawka osobistego zaszeregowania

Jak już wspomniano, za czas przestoju pracownikowi przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną.

Pojęcie „wynagrodzenia pracownika wynikającego z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną” odnosi się do stawki wynagrodzenia zasadniczego ustalonej przez strony w umowie o pracę lub innym akcie będącym podstawą stosunku pracy. Wynagrodzenie zasadnicze jest jedynym koniecznym i występującym w każdym wynagrodzeniu za pracę ekwiwalentem świadczonej przez pracownika pracy. Jest ono główną częścią wynagrodzenia, ale może być też jego składnikiem wyłącznym. Wynagrodzenie zasadnicze najściślej łączy się z rodzajem wykonywanej pracy (tj. pracą określonego rodzaju lub na określonym stanowisku), stanowiąc bezpośrednią zapłatę za tę pracę i wymagane do jej wykonywania kwalifikacje (uchwała SN z 3 kwietnia 2007 r., II PZP 4/07, OSNP/2007/21–22/307, oraz wyrok SN z 22 czerwca 2011 r., II PK 3/11, OSNP 2012/15–16/191). Zdaniem Sądu Najwyższego: Chodzi tu o jeden podstawowy i niezmienny składnik wynagrodzenia miesięcznego lub godzinowego, bez dodatków i dopłat oraz premii, składnik który jest (...) wyodrębniany w taryfikatorach (systemach) płacowych (wyrok SN z 23 maja 2012 r., I PK 175/2011; OSNP 2013/11–12/126).

Zatem stawka osobistego zaszeregowania to wynagrodzenie zasadnicze określone w stałej stawce miesięcznej (ryczałtowo np. 5000 zł) bądź ustalone stawką za 1 godzinę pracy (np. 14,50 zł/godz.), bez żadnych dodatków, nawet stałych. Jeżeli pensja pracownika jest mieszana i składa się ze stawki stałej zasadniczej (lub godzinowej) oraz innych elementów o charakterze stałym bądź zmiennym (premie, prowizje, dodatki), to przy obliczaniu wynagrodzenia za przestój uwzględnia się tylko wynagrodzenie zasadnicze.

---

Ustalenie wynagrodzenia za czas przestoju

Dla pracowników otrzymujących wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania, określonego stawką miesięczną, wynagrodzenie za czas przestoju ustala się:

Krok 1.

Dzieląc miesięczną stawkę wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu (liczbę godzin nominalnych do przepracowania, według wymiaru czasu pracy, a nie wynikających z grafiku pracownika);

Krok 2.

Mnożąc uzyskaną stawkę za 1 godzinę przez liczbę godzin przestoju.

Przykład

Pracownik jest zatrudniony w zakładzie przetwórstwa mięsnego. Jego wynagrodzenie składa się z wynagrodzenia zasadniczego w kwocie 2150 zł, dodatku za staż pracy w wysokości 322,50 zł oraz premii zmiennej regulaminowej zależnej od sprzedaży firmowych wyrobów. W marcu 2017 r. pracownik nie mógł podjąć pracy ze względu na kontrolę sanepidu. Przestój trwał łącznie 12 godzin. Wynagrodzenie za przestój powinno być obliczone na podstawie wynagrodzenia zasadniczego, tj. 2150 zł, bez dodatkowych składników.

Przy obliczaniu wynagrodzenia za przestój:

Krok 1. Ustalamy stawkę za 1 godzinę pracy:

2150 zł : 184 godz. (nominał dla marca) = 11,68 zł

Krok 2. Ustalamy wynagrodzenie za przestój:

11,68 zł × 12 godz. przestoju = 140,16 zł

Za przestój pracownikowi przysługuje 140,16 zł wynagrodzenia.

Przy wynagrodzeniu zasadniczym określonym w stawce godzinowej wystarczy pomnożyć ją przez liczbę godzin przestoju.

Przykład

Pracownik zatrudniony w branży ochroniarskiej zarabia 13,50 zł za godzinę. W marcu 2017 r. ze względu na zamknięcie obiektu chronionego z powodu deratyzacji nie wykonywał pracy przez 8 godzin. Wynagrodzenie za przestój wynosi 108 zł (13,50 zł × 8 godz.).

Brak wyodrębnionej stawki osobistego zaszeregowania

Gdy pracownik nie ma wyodrębnionej stawki osobistego zaszeregowania, a więc jego wynagrodzenie jest uzależnione od wyników pracy – np. prowizyjne, akordowe z ewentualnymi innymi składnikami jak dodatki, premie, to przy ustalaniu wynagrodzenia określonego procentowo (60% wynagrodzenia) stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop.

Przy ustalaniu wynagrodzenia za przestój uwzględnia się składniki wynagrodzenia pracownika brane pod uwagę przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego.

Oznacza to, że do podstawy wynagrodzenia przestojowego wlicza się te składniki należne ze stosunku pracy, które są brane do obliczania wynagrodzenia urlopowego. Składniki wynagrodzenia w stałej stawce miesięcznej przyjmuje się w wysokości obowiązującej w miesiącu niewykonywania pracy. Zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc uwzględnia się w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy (lub maksymalnie 12 miesięcy w przypadku znacznych wahań) poprzedzających miesiąc przestoju.

W celu obliczenia należności za 1 godzinę:

● według składników wynagrodzenia określonych w stawce miesięcznej w stałej wysokości – stawkę dzieli się przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu,
● według zmiennych składników wynagrodzenia – wynagrodzenie z 3 (max. 12) miesięcy dzieli się przez liczbę godzin przepracowanych przez pracownika w okresie, z którego ustala się to wynagrodzenie.

Przykład

Pracownik zatrudniony jest w fabryce mebli i wyrobów dekoracyjnych. Pracuje w systemie akordowym, gdzie stawka wynosi od 80 do 150 zł. Oprócz tego otrzymuje dodatek za pracę w uciążliwych warunkach, w wysokości 200 zł oraz miesięczną premię jakościową od 5 do 20% pensji. W kwietniu 2017 r. z powodu awarii pracownik miał 6 godzin przestoju. W okresie poprzedzającym kwiecień, tj. w styczniu, lutym i marcu 2017 r. pracownik zarobił odpowiednio: 3958 zł, 4189 zł i 3265 zł, czyli w sumie 11 412 zł. Przepracował w tym czasie łącznie 512 godzin (168 godz., 160 godz. i 184 godz.).

W celu ustalenia wynagrodzenia za 6 godzin przestoju:

Krok 1. Dodatek za pracę w uciążliwych warunkach w kwietniu – 200 zł należy podzielić przez liczbę godzin do przepracowania w kwietniu:

200 zł : 152 godz. = 1,32 zł (stawka za 1 godzinę pracy ze składnika stałego)

Krok 2. Sumę wynagrodzenia zmiennego z okresu styczeń – marzec 2017 należy podzielić przez liczbę godzin pracy z 3 miesięcy:

11412 zł : 512 godz. = 22,29 zł (stawka za 1 godzinę pracy ze składnika zmiennego)

Krok 3. Obie stawki godzinowe należy zsumować:

1,32 zł + 22,29 zł = 23,61 zł

Krok 4. Obliczenie kwoty stanowiącej 60% stawki godzinowej:

23,61 zł × 60% = 14,17 zł

Krok 5. Obliczenie wynagrodzenia za 6 godzin przestoju w kwietniu br.:

14,17 zł × 6 godz. = 85,02 zł.

Za przestój pracownikowi przysługuje 85,02 zł.

Przykład

Pracownik jest zatrudniony na stanowisku handlowca i zajmuje się sprzedażą części samochodowych. Uzyskuje wynagrodzenie prowizyjne od wartości dokonanej w danym miesiącu sprzedaży. W marcu 2017 r. pracownikowi zepsuł się służbowy samochód, którym porusza się w celu wykonywania pracy. Pracodawca oddał auto do serwisu, nie udostępniając handlowcowi pojazdu zastępczego. Pracownik czekał na naprawę cały roboczy dzień, mając 8 godz. przestoju. Ponieważ nie ma on stawki osobistego zaszeregowania, za ten czas przysługuje mu 60% wynagrodzenia. W okresie grudzień 2016 r. – luty 2017 r. przepracował 496 godzin (168 godz. + 168 godz. + 160 godz.) i odpowiednio zarobił: 2600 zł, 2500 zł i 2800 zł. Razem jest to 7900 zł. Aby ustalić wynagrodzenie za 8 godzin przestoju:

Krok 1. Ustalamy stawkę za jedną godzinę pracy:

7900 zł : 496 godz. = 15,93 zł

Krok 2. Ustalamy 60% stawki godzinowej:

15,93 zł × 60% = 9,56 zł

Krok 3. Ustalamy wynagrodzenie za 8 godzin przestoju

9,56 zł × 8 godz. = 76,48 zł

Za przestój pracownikowi przysługuje 76,48 zł wynagrodzenia.

---

Przestój z winy pracownika

Wynagrodzenie za czas przestoju nie przysługuje, jeśli przestój został wywołany przez pracownika z jego winy (niezależnie czy umyślnej czy też nieumyślnej). Oznacza to, że za czas niewykonywania pracy z powodu takiej przerwy w pracy, pracodawca może pomniejszyć wynagrodzenie pracownika za dany miesiąc.

Przykład

W kwietniu 2017 r. pracownik obsługujący wózek widłowy, wioząc partię wyrobów, uderzył w słup i uszkodził pojazd, przez co nie mógł wykonywać pracy przez 24 godziny, do póki pracodawca nie naprawił sprzętu. Jest wynagradzany miesięczną stawką zasadniczą w wysokości 3500 zł. Za ten czas pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie, dlatego pracodawca ma prawo dokonać zmniejszenia wynagrodzenia. W tym celu:

Krok 1. Miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu:

3500 zł : 152 godz. (wymiar czasu pracy w kwietniu) = 23,03 zł

Krok 2. Otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę godzin niewykonywania pracy w kwietniu:

23,03 zł × 24 godz. = 552,72 zł

Krok 3. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc:

3500 zł – 552,72 zł = 2947,28 zł

Pracownikowi za pracę w kwietniu przysługuje 2947,28 zł wynagrodzenia.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 80, art. 81 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666; ost. zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 60),

● § 4, § 4a, § 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 289; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 2000).

Zobacz serwis: Ubezpieczenia społeczne