Kiedy można wypłacić wynagrodzenie pracownika jego małżonce?

Nie, wynagrodzenie nie może zostać pobrane przez współmałżonka, jeśli nie dysponuje on stosownym upoważnieniem.

Wynagrodzenie za pracę powinno być wypłacane osobiście do rąk pracownika albo ustanowionemu pełnomocnikowi bądź przekazane na wskazany przez pracownika rachunek bankowy. Konieczność ustanowienia pełnomocnika odnosi się także do współmałżonka pracownika, który nie jest upoważniony do odbioru wynagrodzenia za pracę.

W świetle przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (zwanego dalej k.r.o.) o przynależności do majątku wspólnego wynagrodzenia za pracę lub za inne usługi świadczone osobiście przez małżonka decydujące znaczenie ma chwila pobrania tego wynagrodzenia. Oznacza to, że dopóki małżonkowi przysługuje jedynie wierzytelność o wynagrodzenie za pracę lub za inne usługi, to jest ona składnikiem jego odrębnego majątku (art. 33 pkt 8 k.r.o.). Dopiero z chwilą pobrania wynagrodzenia staje się ono składnikiem majątku wspólnego małżonków. Od tej reguły Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje wyjątek. Otóż w razie przemijającej przeszkody, która dotyczy jednego z małżonków pozostających we wspólnym pożyciu, drugi małżonek może za niego działać w sprawach zwykłego zarządu, w szczególności może bez pełnomocnictwa pobierać przypadające należności, chyba że sprzeciwia się temu małżonek, którego przeszkoda dotyczy (art. 29 k.r.o.).

Pracodawca ma obowiązek wypłacić wynagrodzenie współmałżonkowi, jeżeli spełnione są łącznie 3 warunki:

• pracownik nie może tego uczynić samodzielnie z powodu przemijającej przeszkody,
• pracownik nie złożył sprzeciwu co do pobrania jego wynagrodzenia przez współmałżonka,
• małżonkowie pozostają we wspólnym pożyciu.

Nie ulega wątpliwości, że użyty zwrot „przemijająca przeszkoda” oznacza przeszkodę wywołaną okolicznościami, które uniemożliwiają lub znacznie utrudniają osobiste działanie pracownika. Natomiast art. 29 k.r.o. nie zawiera wyjaśnienia, czym jest dokładnie przemijająca przeszkoda. Jednak za przeszkodę przemijającą uznaje się przeszkodę krótkotrwałą i niekoniecznie nagłą. Mógł to być zatem np. zaplanowany pobyt na delegacji służbowej lub urlop, ale także nagła choroba itp., w takich bowiem przypadkach interes rodziny wymaga skorzystania z przewidzianego w tym przepisie uprawnienia współmałżonka. Stąd też przyjmuje się, że przemijającą przeszkodą nie jest np. wyjazd na dłuższy okres za granicę czy przewlekła choroba. Dlatego w tych ostatnich okolicznościach art. 29 k.r.o. nie stwarza podstawy do pobrania przez małżonka pracownika wynagrodzenia za pracę bez pełnomocnictwa.

Ponadto przedstawicielstwo ustawowe przewidziane w art. 29 k.r.o. może zostać wyłączone na podstawie sprzeciwu pracownika. Sprzeciw może zostać wyrażony albo w formie stosownego oświadczenia albo w sposób dorozumiany. Jednak pracownik może powoływać się na swój sprzeciw co do pobrania jego wynagrodzenia przez współmałżonka tylko wówczas, gdy pracodawca wiedział o tym sprzeciwie.