Pieniądze z ZUS dla osoby, która nigdy nie pracowała. Tak, to możliwe, też w 2025 r.
REKLAMA
REKLAMA
- Problem świadczeń groszowych trwa!
- Komu przysługuje renta?
- Renta 2025 r. bez stażu pracy i okresu składkowego. Co dla osoby, która nigdy nie pracowała?
- Świadczenie od Prezesa ZUS w 2025 r.
- Kiedy przyznaje się świadczenie specjalne?
- Jaki dokument złożyć aby otrzymać świadczenie specjalne w drodze wyjątku do Prezesa ZUS?
- Decyzja Prezesa ZUS
Problem świadczeń groszowych trwa!
W 2024 r. minimalna emerytura wynosi 1780,96 zł brutto. Świadczenie ulegnie waloryzacji w 2025 r., w marcu. W Polsce obowiązuje generalna zasada, że pieniądze należą się osobom, które osiągnęły wiek emerytalny (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) i wypracowały tzw. okres składkowy i nieskładkowy (co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn). Co jeżeli ktoś nie wypracował takiego okresu? Wówczas emerytura nie należy się w minimalnej wysokości, a odpowiadającej okresowi pracy i kapitału zgromadzonego przez daną osobę. Tym samym, w Polsce jest ogromny problem z tzw. emeryturami groszowymi, szczególnie wśród kobiet. Szacuje się, że w Polsce pobiera je około 400 tys. osób. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej bierze pod uwagę podniesienie groszowych emerytur do poziomu świadczenia minimalnego. W Sejmie są tez projekty tzw. emerytur stażowych. Pomysłów jest wiele, ale problem wciąż realnie istnieje a kolejne rządy nic z tym nie robią.
REKLAMA
Komu przysługuje renta?
Generalna zasada jest taka, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:
1) jest niezdolny do pracy;
2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;
3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w poszczególnych przepisach ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j.t. Dz.U. z 2023 r., poz. 1251 ze zm.) oraz w okresach pobierania świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego określonych w przepisach o świadczeniach rodzinnych lub zasiłku dla opiekuna określonego w przepisach o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów, za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;
4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.
Warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:
1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;
2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;
3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;
4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;
5) 5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.
Renta 2025 r. bez stażu pracy i okresu składkowego. Co dla osoby, która nigdy nie pracowała?
Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął okresu składkowego i nieskładkowego, warunek posiadania wymaganego okresu uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczenia przed ukończeniem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończeniu nauki w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej lub w szkole wyższej oraz do dnia powstania niezdolności do pracy miał, bez przerwy lub z przerwami nieprzekraczającymi 6 miesięcy, okresy składkowe i nieskładkowe. Okres 6 miesięcy od ustania okresu składkowego lub nieskładkowego należy traktować jako przerwę w ubezpieczeniu. Powstanie niezdolności do pracy po upływie dłuższego niż 6 miesięcy czasu nie daje uprawnień wynikających z omawianego przepisu nawet wówczas, gdy nastąpiło przed upływem 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia (zob. wyr. SN z 20.9.2005 r., II UK 30/05).
Świadczenie od Prezesa ZUS w 2025 r.
Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631) reguluje tzw. świadczenie w drodze wyjątku - ubezpieczonym oraz pozostałym po nich członkom rodziny, którzy wskutek szczególnych okoliczności nie spełniają warunków wymaganych w ustawie do uzyskania prawa do emerytury lub renty, nie mogą - ze względu na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek - podjąć pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym i nie mają niezbędnych środków utrzymania, Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może przyznać w drodze wyjątku świadczenia w wysokości nieprzekraczającej odpowiednich świadczeń przewidzianych w ustawie.
Takie świadczenia są przyznawane albo i nie i wtedy są odwołania do sądu. Ostatnio np. wyrok wyda Naczelny Sąd Administracyjny, konkretnie wyrok z dnia 7 listopada 2024 r., III OSK 1361/24, w którym wskazał, że:
- Po pierwsze, niespełnienie wymagań dających prawo do emerytury lub renty musi być spowodowane szczególnymi okolicznościami.
- Po drugie, ubiegający się o to świadczenie nie może podjąć pracy lub innej działalności zarobkowej objętej ubezpieczeniem społecznym z powodu całkowitej niezdolności do pracy lub wieku; po trzecie osoba ta nie ma niezbędnych środków utrzymania. Przyznanie przedmiotowego świadczenia ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych uzależnia od łącznego (kumulatywnego) spełnienia wszystkich trzech wymienionych przesłanek. Brak choćby jednej z nich wyklucza tą możliwość.
- Ustalenia w zakresie dochodu przypadającego na osobę w gospodarstwie domowym winny odzwierciedlać stan faktyczny aktualny w chwili wydania decyzji rozstrzygającej sprawę o świadczenie w drodze wyjątku. Ewentualne zmiany w zakresie dochodu, występujące po podjęciu decyzji ostatecznej, mogą być brane pod uwagę w kolejnym postępowaniu wszczętym na skutek nowego wniosku o przyznanie tego świadczenia. Pojęcie "braku niezbędnych środków utrzymania" może być odniesione do najniższej kwoty świadczenia przyznawanego w trybie zwykłym. Za uzasadnione należy bowiem uznać twierdzenie, że najniższe świadczenie przyznane w trybie zwykłym umożliwia zabezpieczenie podstawowych potrzeb uprawnionej osoby. Chodzi tu o potrzeby natury podstawowej, które swym zakresem mogą odbiegać od potrzeb w szerszym znaczeniu.
Kiedy przyznaje się świadczenie specjalne?
W polskim prawie istnieje wyjątkowy tryb przyznawania ubezpieczonym prawa do renty lub emerytury decyzją Prezesa ZUS.
- wnioskodawca jest lub był osobą ubezpieczoną w rozumieniu ustawy emerytalnej lub jest członkiem rodziny pozostałym po ubezpieczonym;
- nie spełnia warunków ustawowych do uzyskania świadczenia (prawa do emerytury lub renty) wskutek szczególnych okoliczności;
- nie może podjąć pracy lub innej działalności objętej ubezpieczeniem społecznym z uwagi na całkowitą niezdolność do pracy lub wiek;
- nie posiada niezbędnych środków utrzymania.
Jaki dokument złożyć aby otrzymać świadczenie specjalne w drodze wyjątku do Prezesa ZUS?
Należy złożyć dokument ERP-15, tj. oświadczenie o stanie rodzinnym, majątkowym i o sytuacji materialnej.
Pojęcie "w drodze wyjątku" nie dotyczy wyjątkowych potrzeb czy niedostatku, sytuacji życiowej starającego się o to świadczenie. Nie chodzi tu o każdy przypadek nieotrzymania świadczenia w trybie zwykłym, lecz o taki, który mieści się w zakresie pojęcia "szczególnych okoliczności", czyli takich zdarzeń, które na gruncie ustawy emerytalnej ograniczają, utrudniają, czy wręcz udaremniają możliwość wypracowania wymaganego okresu ubezpieczenia, uprawniającego do otrzymania świadczenia na zasadach ogólnych.
Decyzja Prezesa ZUS
Dopiero kiedy ma miejsce ustalenie wystąpienia powyższych przesłanek, uruchomiona zostaje konstrukcja decyzji uznaniowej, na gruncie której organ może przyznać przedmiotowe świadczenie. Organ wydaje decyzję i samodzielnie ocenia, czy dana sytuacja może być szczególną okolicznością, która uniemożliwiła spełnienie ww. warunków nabycia prawa do świadczeń. Decyzje Prezesa w kwestii przyznania świadczenia nie podlegają kontroli sądów powszechnych. Decyzja odmawiająca przyznania świadczenia w drodze wyjątku może jednak zostać zaskarżona do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który zbada jej zgodność z prawem. Świadczenia przyznane w drodze wyjątku przysługują od dnia wydania decyzji albo od dnia wskazanego w decyzji. Świadczenia udzielane w trybie wyjątkowym są finansowane z budżetu państwa.
Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r. (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1631).
REKLAMA
© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.
- Czytaj artykuły
- Rozwiązuj testy
- Zdobądź certyfikat
REKLAMA