Kiedy przychody nie wpływają na zawieszenie świadczeń emerytalno-rentowych

Nie każdy przychód osiągany przez emeryta lub rencistę ma wpływ na ewentualne zawieszenie pobieranego świadczenia. Głównym czynnikiem wpływającym na konieczność zgłoszenia do ZUS osiągnięcia określonego przychodu jest to, czy działalność wykonywana przez emeryta lub rencistę objęta jest obowiązkiem ubezpieczenia. W sytuacji, w której uzyskiwanie przychodu nie powoduje takiego obowiązku, nie trzeba informować ZUS o jego otrzymywaniu.

Zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia

Na zmniejszenie świadczenia emerytalno-rentowego wpływa przychód w wysokości przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, nie wyższej jednak niż 130% tego wynagrodzenia. Wysokość zmniejszenia jest uzależniona od kwoty przychodu. Osiąganie przychodu w kwocie przekraczającej 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia powoduje zawieszenie prawa do świadczenia.

Co do zasady świadczenia emerytalno-rentowe podlegają zawieszeniu w razie osiągnięcia przychodu z tytułu działalności, która podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, a więc, od której należy odprowadzić składki do ZUS na ubezpieczenia emerytalno-rentowe.

Za przychód wpływający na zawieszenie emerytur lub rent uważa się przychód stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Uwzględnieniu podlegają również przychody uzyskiwane przez osoby wyłączone z obowiązku ubezpieczenia ze względu na ustalone prawo do emerytury lub renty lub wykonujące działalność niepodlegającą obowiązkowi ubezpieczenia w sytuacji, w której podlegają temu obowiązkowi z innego tytułu. Oznacza to, że świadczenie emerytalno-rentowe podlega także zawieszeniu, gdy osoba uprawniona np. do renty osiąga przychód z działalności objętej obowiązkiem ubezpieczeń społecznych, niezależnie od tego, czy opłaca składki na te ubezpieczenia, czy też ich nie opłaca z uwagi na to, że ma ustalone prawo do świadczenia lub też jest objęta ubezpieczeniami z innych tytułów.

Umowa o dzieło, agencyjna, o świadczenie usług

Na prawo do zawieszenia świadczeń emerytalno-rentowych nie mają wpływu przychody osiągane z tytułu samoistnej umowy o dzieło, umowy-zlecenia, agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące umowy-zlecenia, zawartej z uczniem lub studentem w wieku do ukończenia 26. roku życia.

Umowa o dzieło, twórczość artystyczna

Na zawieszenie lub zmniejszenie świadczeń nie ma wpływu również wykonywanie zatrudnienia na podstawie umowy o dzieło, gdyż ta forma zatrudnienia wyłączona jest z obowiązku ubezpieczenia społecznego. Analogiczna sytuacja występuje w przypadku przychodów osiąganych z honorariów z tytułu działalności twórczej i artystycznej. Pogląd ten został potwierdzony w wyroku Sądu Najwyższego z 14 lipca 2005 r., w którym Sąd stwierdził, że prawo do emerytury lub renty nie ulega zawieszeniu lub zmniejszeniu na podstawie art. 104 ust. 5 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych tylko wówczas, gdy ubezpieczony osiąga przychód w postaci honorariów z tytułu działalności twórczej w rozumieniu art. 8 ust. 7 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (II UK 304/04).

Inne przychody

Na zawieszenie świadczeń nie mają również wpływu przychody uzyskiwane przez świadczeniobiorcę, który czerpie zyski z wynajmu lub dzierżawy nieruchomości (lokalu). W sytuacji, w której zyski z wynajmu lub dzierżawy stanowią przedmiot działalności gospodarczej, powyższa zasada nie obowiązuje.

Analogiczna sytuacja występuje w przypadku osób, które otrzymały darowizny lub zapomogi.

O zawieszenie świadczenia nie muszą się też martwić emeryci i renciści czerpiący korzyści z praw autorskich lub patentowych.

Niezależnie od wysokości przychodu osiąganego przez osoby uprawnione do ich pobierania zawieszeniu nie podlegają świadczenia osób uprawnionych do renty inwalidy wojskowego w związku ze służbą wojskową i renty rodzinnej po żołnierzu, którego śmierć pozostaje w związku ze służbą wojskową.

Powszechny wiek emerytalny

Zasada dotycząca zawieszania świadczeń emerytalno-rentowych nie dotyczy osób, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn i pobierają świadczenie emerytalne.

W przypadku tej grupy ubezpieczonych ich świadczenia wypłacane są w pełnym wymiarze niezależnie od wysokości osiąganego przychodu. W przypadku osób, które wiek emerytalny osiągnęły w ciągu roku kalendarzowego, w którym następuje rozliczenie z ZUS, nie uwzględnia się przychodu uzyskanego w miesiącu, w którym emeryt osiągnął ten wiek, chyba że rozliczenie na zasadach ogólnych jest dla niego korzystniejsze.

Pracujący emeryci

Kolejną grupą osób korzystającą z prawa do osiągania przychodu, który nie wpływa na zawieszenie przyznanego im przez ZUS świadczenia emerytalnego, są emeryci, którzy:

• kontynuują przez cały rozliczany rok kalendarzowy lub przez jego część zatrudnienie w ramach tego samego stosunku pracy i na rzecz tego samego pracodawcy, u którego pracowali przed przejściem na emeryturę,
• nie zgłosili wniosku o podjęcie wypłaty emerytury po wejściu w życie przepisów ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych.

Zasada ta będzie obowiązywała do 30 września 2011 r.

Nowe regulacje

1 stycznia 2011 r. weszły w życie przepisy ustawy z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw, które przywróciły uchylone przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W związku z tym prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na którego rzecz wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Do emerytur przyznanych przed dniem wejścia w życie ww. ustawy, czyli przed 1 stycznia 2011 r., przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą stosuje się od 1 października 2011 r.

ZUS w terminie 30 dni od 1 stycznia 2011 r. poinformuje osoby pobierające emerytury o obowiązujących, od dnia wejścia w życie nowych regulacji, warunkach pobierania emerytury w przypadku kontynuowania stosunku pracy u pracodawcy, z którym stosunek ten był zawarty przed dniem nabycia prawa do emerytury.

Podstawa prawna:

• art. 103–104 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2009 r. nr 153, poz. 1227 ze zm.).

Orzecznictwo:

• wyrok SN z 14 lipca 2005 r. (II UK 304/04, OSNP 2006/7–8/119).