Pisemna umowa zlecenia przed dopuszczeniem do pracy - zmiany

Państwowa Inspekcja Pracy postuluje m.in. wprowadzenie obowiązku zgłaszania zatrudnienia do ZUS przed rozpoczęciem świadczenia obowiązków.

Taka propozycja znalazła się w sprawozdaniu inspekcji za 2016 r. PIP apeluje też o rozważenie innej zmiany – wprowadzenie zasady, że umowę cywilnoprawną z zatrudnionym trzeba potwierdzić na piśmie jeszcze przed dopuszczeniem do pracy. Zdaniem inspekcji takie modyfikacje byłyby najskuteczniejszą metodą walki z nielegalnym zatrudnieniem. Przeciwdziałałyby syndromowi pierwszej tygodniówki (twierdzeniom, że firma i zatrudniony właśnie zawarły ustną umowę zlecenia i w ciągu siedmiu dni zgłoszą zatrudnienie do ZUS) i przyczyniłyby się do ograniczenia przypadków nierejestrowanej pracy. O tym, że jest to duży problem, przekonują statystyki. Ubiegłoroczne kontrole PIP wykazały nielegalne zatrudnienie w co trzeciej sprawdzanej firmie (nieprawidłowości dotyczyły 25,2 tys. osób). W niektórych branżach (np. usługach administrowania) co piąty podwładny był zatrudniony nielegalnie, czyli bez pisemnej umowy lub zgłoszenia do ZUS.

Polecamy książkę: Świadczenia na rzecz pracowników – podatki, ZUS, ewidencja

Związkowcy są „za”

Postulaty PIP wspierają związki zawodowe.

– Jeżeli taka propozycja nowelizacji jest przez PIP sygnalizowana, to na pewno wynika z negatywnych doświadczeń z kontroli – wskazuje dr Ewa Podgórska-Rakiel z biura eksperckiego NSZZ „Solidarność”.

Strona związkowa podkreśla, że omawiane postulaty są spójne ze zmianami wprowadzonymi niedawno w zakresie stosunku pracy. Od 1 września 2016 r. firma musi potwierdzać na piśmie zatrudnienie pracowników jeszcze przed dopuszczeniem do pracy (a nie do końca pierwszego dnia wykonywania obowiązków). Rozwiązanie to miało przeciwdziałać syndromowi pierwszej dniówki, czyli przypadkom, gdy w razie ujawnienia pracy na czarno zatrudnieni oświadczali inspektorowi, że są pierwszy dzień w firmie i do jego zakończenia zawrą umowę. PIP podkreśla, że w okresie czterech pierwszych miesięcy obowiązywania tych rozwiązań (wrzesień–grudzień 2016 r.) odnotowano już tylko nieliczne przypadki takich oświadczeń.

– Skoro omawiane rozwiązanie sprawdziło się wobec pracowników, to można mieć nadzieję, że będzie efektywne także w przypadku zatrudnienia cywilnoprawnego – tłumaczy dr Podgórska-Rakiel.

Podkreśla, że obecne sposoby przeciwdziałania nielegalnej pracy na kontraktach cywilnych nie są wystarczające.

– W początkowym okresie zatrudnienia inspektor ma ograniczoną możliwości weryfikacji, czy umowa cywilnoprawna nie powinna być przypadkiem tą o pracę, bo firma ma kilka dni na jej zgłoszenie do ZUS. Potrafię sobie wyobrazić, jak trudno jest ocenić inspektorowi czy kontrakt, który ma być dopiero potwierdzony na piśmie, wykazuje cechy stosunku cywilnoprawnego czy stosunku pracy – dodaje ekspert Solidarności.