Urlop pracownika młodocianego rozpoczynającego rok szkolny

Pracownicy młodociani, czyli osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, które ukończyły 16 lat, a nie przekroczyły 18. roku życia, nabywają prawo do urlopu wypoczynkowego na innych zasadach niż pozostali pracownicy. Odmienne regulacje wiążą się ze szczególną ochroną tej grupy pracowników.

Pierwszy urlop i nabywanie prawa do kolejnych

Przepisy Kodeksu pracy odmiennie regulują zasady nabywania pierwszego urlopu w życiu przez pracowników młodocianych. Nie mamy w tym przypadku do czynienia z sukcesywnym nabywaniem przez pracownika urlopu w wymiarze 1/12 po przepracowaniu miesiąca pracy, tak jak jest to przewidziane w stosunku do pracowników pełnoletnich, którzy podejmują pierwszą pracę w życiu.

Pracownik młodociany nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej pracy. Pracownik podejmujący pierwszą pracę z początkiem roku szkolnego, tj. 1 września, nabędzie prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego z ostatnim dniem lutego następnego roku kalendarzowego.

WAŻNE!

Wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika młodocianego, do którego nabywa prawo z upływem 6 miesięcy od dnia rozpoczęcia pierwszej pracy, wynosi 12 dni roboczych. Z upływem roku pracy młodociany ma natomiast prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 26 dni roboczych.

Młodociany nabywa prawo do kolejnych urlopów wypoczynkowych z dniem 1 stycznia następnego roku kalendarzowego w wymiarze 26 dni roboczych. Jednak w roku kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat, wymiar jego urlopu wynosi już tylko 20 dni roboczych.

Przykład

Pracownik młodociany podjął pierwszą pracę 1 września 2009 r. Z upływem 6 miesięcy, tj. z dniem 28 lutego 2010 r., nabędzie prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych, a z upływem roku pracy, tj. z dniem 31 sierpnia 2010 r. – nabędzie prawo do kolejnych 26 dni roboczych urlopu wypoczynkowego. Po roku pracy młodociany nabywa zatem prawo łącznie do 38 dni roboczych urlopu wypoczynkowego. 1 stycznia 2011 r. pracownik ten kończy 18 lat, a zatem wymiar jego urlopu na 2011 r. będzie wynosił 20 dni.

Zasady udzielania urlopu wypoczynkowego

Pracownikowi młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu wypoczynkowego w okresie ferii szkolnych (zimowych lub letnich). Nie zawsze jednak taka sytuacja będzie możliwa. Chodzi tu przede wszystkim o przypadek nabywania przez młodocianego pierwszego urlopu w życiu. Pracownik nabywa do niego prawo odpowiednio w wymiarze 12 dni roboczych z upływem 6 miesięcy pracy, a z upływem roku pracy prawo do 26 dni roboczych. Z tej konstrukcji przepisów wynika, że młodociany nabywa prawo do urlopu już po zakończeniu ferii szkolnych. Przepisy Kodeksu pracy wprowadziły możliwość udzielenia młodocianemu zaliczkowego urlopu, którego wykorzystanie powinno przypadać w okresie ferii szkolnych. Zaliczkowe udzielenie urlopu wypoczynkowego odbywa się na wniosek pracownika.

Przykład

Pracownik podjął pracę 1 września 2009 r., ferie zimowe przypadają na okres od 18 do 31 stycznia 2010 r. Pracownik w tym okresie nie ma jeszcze prawa do urlopu wypoczynkowego, złożył zatem wniosek do pracodawcy o udzielenie mu zaliczkowo 5 dni roboczych urlopu wypoczynkowego. Pracodawca wyraził zgodę. A zatem pracownik z upływem roku pracy będzie miał prawo do 33 dni urlopu (z ogólnego wymiaru należy odjąć dni udzielone zaliczkowo).

Pracodawca może, ale nie ma obowiązku uwzględniania wniosku młodocianego. Może nie udzielić młodocianemu urlopu w tym okresie. Uzgodnieniu będzie podlegało zarówno samo udzielenie urlopu, jak i jego zaliczkowy wymiar, np. jeżeli pracownik złoży wniosek o 10 dni, pracodawca będzie mógł udzielić tylko 5 dni.

Jak wskazano wyżej, urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany przez młodocianego w okresie ferii szkolnych, co wynika z treści obowiązujących przepisów Kodeksu pracy. Co do zasady powinien on również być wykorzystany w całości. Jego podział jest dopuszczalny tylko na wniosek pracownika, przy czym należy pamiętać, że jedna jego część nie może być krótsza niż 14 dni kalendarzowych. Terminy wykorzystania urlopu należy uzgadniać z młodocianymi albo planować go tak (jeżeli u pracodawcy obowiązuje plan urlopów), aby przypadał na okres ferii szkolnych.

Wykorzystanie urlopu poza okresem ferii szkolnych jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach. Możliwa jest bowiem sytuacja, że pracownik nie wykorzysta w pierwszym roku pracy urlopu zaliczkowego. W takim wypadku niewykorzystany przez pracownika urlop może być udzielony w trakcie roku szkolnego.

Urlop zaległy

Trzeba pamiętać, że w stosunku do pracowników młodocianych tak jak w przypadku pozostałych pracowników obowiązuje zasada wykorzystania zaległych urlopów wypoczynkowych najpóźniej do 31 marca następnego roku kalendarzowego. A zatem, jeżeli młodociany nie wykorzysta urlopu w roku kalendarzowym, w którym nabył do niego prawo – obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie go we wskazanym wyżej terminie.

Przykład

Pracownik podjął pierwszą pracę w życiu 1 września 2009 r., a w okresie ferii letnich wykorzystał jedynie 12 dni urlopu. Pozostało mu zatem do wykorzystania 26 dni urlopu. W przypadku gdy urlop ten nie zostanie przez młodocianego wykorzystany do końca roku kalendarzowego, w którym nabył do niego prawo, musi być udzielony przez pracodawcę do końca marca następnego roku kalendarzowego (jego część może przypadać na okres ferii zimowych).

Urlop na żądanie i urlop bezpłatny

Pracownicy młodociani mają również prawo do tzw. urlopu na żądanie w wymiarze 4 dni w roku kalendarzowym. Dni te mogą być wykorzystane przez młodocianego w trakcie roku szkolnego.

Pracownik młodociany, który jest uczniem szkoły dla pracujących, ma również prawo złożenia do pracodawcy wniosku o udzielenie urlopu bezpłatnego. Pracodawca jest związany wnioskiem młodocianego.

WAŻNE!

Okres urlopu bezpłatnego wlicza się młodocianemu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Urlop bezpłatny musi przypadać na okres ferii szkolnych, przy czym łączny wymiar urlopu bezpłatnego i urlopu wypoczynkowego nie może przekroczyć 2 miesięcy.

Podstawa prawna:

• art. 152, 161, 162, 163, 167², 205 Kodeksu pracy.