Ułatwienia w zezwoleniach na pobyt czasowy i pracę - projekt

Projekt ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (UD275)

MSWiA przygotowało projekt zmian w ustawie o cudzoziemcach i niektórych innych ustaw. Planuje się przyjęcie projektu przez Radę Ministrów na III kwartał 2021 r.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw, zwany dalej „projektem ustawy”, ma na celu przede wszystkim usprawnienie postępowań dotyczących udzielania cudzoziemcom zezwoleń na pobyt czasowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w szczególności zezwoleń na pobyt czasowy i pracę, które są najczęściej udzielanym rodzajem zezwoleń na pobyt czasowy w Polsce. W sprawach cudzoziemców od kilku lat obserwowany jest wzrost ogólnej liczby wniosków o udzielenie zezwoleń pobytowych na terytorium Polski, w szczególności zezwoleń na pobyt czasowy i pracę składanych do urzędów wojewódzkich, co przekłada się na coraz dłuższy czas oczekiwania na rozpatrzenie tych spraw. 

Zachodzi ponadto potrzeba poprawy niektórych rozwiązań prawnych dotyczących dostępu cudzoziemców do polskiego rynku pracy w interesie polskich pracodawców, jak również ułatwienie pozyskiwania przez inwestorów strategicznych pracowników zza granicy.

Celem projektu jest również poprawa innych obowiązujących rozwiązań w szeroko rozumianych sprawach cudzoziemców, w tym postępowań dotyczących przyjmowania pracowników przenoszonych wewnątrz przedsiębiorstwa.

W projekcie przewiduje się także wdrożenie orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawach: C- 550/16 oraz C-133/19, C-136/19 i C-137/19 oraz poprawę i uzupełnienie niektórych przepisów dotyczących wdrożenia dyrektywy 2014/66/UE.

Proponuje się wprowadzenie zmian w następujących ustawach, z których najistotniejsze to zmiany w:

Zmiany w ustawie o cudzoziemcach

1. Ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2020 r. poz. 35, z późn. zm.):
1) uproszczenia dotyczące udzielania cudzoziemcom zezwoleń na pobyt czasowy i pracę:
a) rezygnacja z wymogu posiadania zapewnionego miejsca zamieszkania oraz wymogu posiadania źródła stabilnego i regularnego dochodu dla udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy i pracę na rzecz wymogu otrzymywania przez cudzoziemca wynagrodzenia nie niższego niż minimalne wynagrodzenie za pracę niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju stosunku prawnego stanowiącego podstawę wykonywania pracy przez cudzoziemca,
b) wprowadzenie nowego trybu zmiany zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w sytuacji zmiany podmiotu powierzającego wykonywanie pracy lub w warunkach zwolnienia z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę,
c) poszerzenie katalogu okoliczności nie wymagających zmiany zezwolenia na pobyt czasowy i pracę,
d) wprowadzenie rozwiązania przyśpieszającego uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę przez cudzoziemców zamierzających wykonywać pracę w podmiotach o szczególnym  znaczeniu strategicznym dla polskiej gospodarki;
2) inne zmiany w ustawie o cudzoziemcach, w tym:
a) wprowadzenie szczególnych 60-dniowych terminów załatwienia sprawy udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w I instancji liczonych w sposób szczególny, od momentu, w którym wszystkie braki formalne wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy zostały uzupełnione, a jednocześnie cudzoziemiec stawił się osobiście w urzędzie wojewódzkim celem złożenia wniosku, chyba, że w stosunku do cudzoziemca nie stosuje się wymogu osobistego stawiennictwa, jak również przedłożył wszystkie dokumenty na okoliczności uzasadniające udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, albo upłynął termin na dokonanie tego, który to termin został wyznaczony przez wojewodę na podstawie projektowanego art. 106 ust. 2a oraz art. 106a ust. 3 ustawy o cudzoziemcach, oraz wprowadzenie szczególnych 90-dniowych terminów na rozpatrzenie sprawy dla organu odwoławczego w sprawach udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy,
b) zmiana brzmienia przepisu ustanawiającego delegację ustawową dla ministra właściwego do spraw wewnętrznych do określenia wysokości opłat za wydanie lub wymianę dokumentów wydawanych cudzoziemcom (w tym kart pobytu) w sposób, który będzie umożliwiał uwzględnienie przy określaniu tej wysokości całości procesu prowadzącego do personalizacji i odbioru dokumentu,
c)  wprowadzenie przepisów, zgodnie z którymi wymiana informacji pomiędzy wojewodą lub Szefem Urzędu do Spraw Cudzoziemców a właściwymi służbami i organami przekazującymi informacje, czy wjazd cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jego pobyt na tym terytorium mogą stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego może odbywać się za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w postępowaniach w sprawie udzielenia zezwoleń pobytowych,
d) odniesienie wynagrodzenia jako wymogu udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji do przeciętnego wynagrodzenia w roku poprzedzającym złożenie wniosku o udzielenie tego zezwolenia, a nie  w roku poprzedzającym zawarcie umowy dotyczącej wykonywania pracy,
e)  poprawa i uzupełnienie niektórych przepisów dotyczących wdrożenia dyrektywy 2014/66/UE oraz dyrektywy 2016/801/UE,
f) wdrożenie wyroków Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawach C-550/16 oraz C-133/19, C-136/19 i C-137/19  w zakresie dyrektywy 2003/86/WE w sprawie prawa do łączenia rodzin w kwestii małoletniości wnioskodawców lub sponsorów będących uchodźcami,
g) wprowadzenie podstawy prawnej dla dokonywania pouczeń, o których mowa w art. 7 ust. 1 i 2 ustawy o cudzoziemcach, za zgodą cudzoziemca, w alternatywnej formie, tj. poprzez przesyłanie pouczenia w postaci elektronicznej na wskazany przez cudzoziemca adres poczty elektronicznej lub wskazanie cudzoziemców adresu poczty elektronicznej, na której znajduje się pouczenie na piśmie w postaci elektronicznej,
h) uporządkowanie przepisów dotyczących wszczynania postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w przypadkach, gdy wniosku nie składa osobiście cudzoziemiec, który ma to zezwolenie otrzymać,
i) wprowadzenie podstaw prawnych dla wojewody do wzywania cudzoziemca lub jednostki przyjmującej o przedłożenie dokumentów niezbędnych do potwierdzenia danych zawartych we wniosku i okoliczności uzasadniających ubieganie się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, z którym to wezwaniem zostanie sprzężony bieg terminu na załatwienie sprawy udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w pierwszej instancji administracyjnej,
j) wprowadzenie szczególnych, 6-miesięcznych terminów załatwienia sprawy udzielenia zezwolenia na pobyt stały oraz zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej liczonych w sposób szczególny, od momentu, w którym wszystkie braki formalne wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy zostały uzupełnione, a jednocześnie cudzoziemiec stawił się osobiście w urzędzie wojewódzkim celem złożenia wniosku, chyba, że w stosunku do cudzoziemca nie stosuje się wymogu osobistego stawiennictwa, jak również przedłożył wszystkie dokumenty na okoliczności uzasadniające udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, albo upłynął termin na dokonanie tego, który to termin został wyznaczony przez wojewodę na podstawie projektowanego art. 203a ust. 2a i 2b ustawy o cudzoziemcach.

Zmiany w ustawie o repatriacji

Ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (Dz.U. z 2019 r. poz. 1472) wprowadzono przepis upoważniający Radę Ministrów do określenia w drodze rozporządzenia jednostek administracyjnych wchodzących w skład azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej uwzględniając potrzebę zapewnienia jednolitej praktyki w zakresie oceny zapewnienia warunków do wydania wizy krajowej w celu repatriacji. Projektowana delegacja ma na celu doprecyzowanie użytego w ustawie pojęcia „azjatyckiej części Federacji Rosyjskiej” oraz pozwoli stworzyć jednoznaczny katalog tych jednostek administracyjnych.

Zmiany w ustawie o promocji zatrudnienia i rynku pracy

Ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2021 r. poz. 1100 i 1162):
- wprowadzenie zmian dotyczących oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi i postępowań w sprawie wydania zezwolenia na pracę sezonową, jak również niezbędne uzupełnienie niektórych przepisów dotyczących powierzania pracy cudzoziemcom. Projekt przewiduje także ułatwienie uzyskania zezwolenia na pracę przez cudzoziemców zamierzających wykonywać pracę w podmiotach o szczególnym  znaczeniu strategicznym dla gospodarki Polski.

Zmiany w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych

Ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. poz. 1285 i 1292) wprowadzono polegające na uzupełnieniu przepisów określających katalog osób, które mogą zostać objęte ubezpieczeniem zdrowotnym, o osoby przebywające na terytorium Polski na podstawie wizy wydanej na podstawie art. 60 ust. 1 pkt 23 ustawy o cudzoziemcach oraz osoby ubiegające się o udzielenie ochrony międzynarodowej, które posiadają zaświadczenie wydane na podstawie art. 35 ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Osoby te uzyskają bowiem możliwość nabycia statusu bezrobotnego i mają już prawo do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a zatem mogą podlegać obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego albo ubezpieczać się dobrowolnie zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Zmiany w ustawie o opłacie skarbowej

Ponadto, w ustawie z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1546, z późn. zm.) przewiduje się wprowadzenie opłaty skarbowej z tytułu zmiany zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w przypadku, o którym mowa w art. 120 ust. 1 ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach, jako konsekwencję zmian wprowadzanych w w/w ustawie.

Zmiany w ustawie o Karcie Polaka

Ustawie z dnia 7 września 2007 r. o Karcie Polaka (Dz. U. z 2019 r. poz. 1598) wprowadzono  zmiany w art. 13 ustawy, pozwalające powoływać się przy wnioskowaniu o Kartę Polaka na posiadanie Karty przez jedno z rodziców lub dziadków, co rozszerzy i uporządkuje katalog dokumentów pozwalających na wykazanie polskich korzeni. Kolejna zmiana w art. 16 ma ułatwić rodzicom wnioskowanie o Kartę Polaka dla dzieci, poprzez umożliwienie drugiemu z rodziców wyrażenia zgody na złożenie wniosku w formie notarialnej. W obecnym stanie prawnym taka zgoda może zostać wyrażona jedynie w oświadczeniu złożonym przed konsulem, a w przypadku, o którym mowa w art. 12 ust. 4 ustawy – wojewodą.  Ponadto proponuje się umożliwienie dołączenia wniosku o wydanie Karty Polaka małoletniemu do wniosku o wydanie Karty Polaka rodzicowi. W przepisie uszczegółowiono, iż wszczęcie postepowania o przyznanie Karty Polaka małoletniemu następować będzie z dniem przyznania Karty Polaka rodzicowi. Ponadto w art. 16 ust. 3 wykreślono zapisy dot. obywatelstwa polskiego, nieusunięte omyłkowo przy poprzedniej nowelizacji ustawy. Zmiany w art. 17 polegają na odejściu od stosowania zawitego terminu na złożenie wniosku o przyznanie Karty Polaka (3 miesiące przed upływem jej ważności). Jako że stwierdzenie polskiego pochodzenia oraz znajomości języka i kultywowanie tradycji posiadacza Karty Polaka już nastąpiło, uchybienie terminowi nie powinno skutkować utratą uprawnienia do posiadania Karty. Ponadto proponowane przepisy wprowadzają obowiązek, by posiadacz Karty Polaka, który uzyskał Kartę przed osiągnięciem pełnoletności, chcąc otrzymać kolejną Kartę po uzyskaniu pełnoletności, składał pisemną deklarację przynależności do Narodu Polskiego, jak każdy pełnoletni wnioskodawca. Zmiany w art. 18 zaś pozwalają wnioskować o duplikat Karty nie tylko u konsula, który wydał Kartę, ale u konsula właściwego ze względu na obecne miejsce zamieszkania.

Przepisy przejściowe

Ponadto, w art. 8-13 projektu przewiduje się szczególną regulację o charakterze czasowym, przewidującą uproszczony tryb udzielania zezwolenia na pobyt czasowy i pracę w odniesieniu do postępowań wszczętych przed dniem 1 stycznia 2021 r., które w dniu wejścia w życie projektowanej ustawy będą pozostawać w toku w pierwszej albo w drugiej instancji oraz podstawę prawną do prowadzenia przez wojewodę oraz przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców kontroli sposobu korzystania przez cudzoziemca z zezwolenia na pobyt czasowy i pracę udzielonego w tym szczególnym trybie w odniesieniu do okoliczności stanowiących podstawę do jego cofnięcia.

Projekt zawiera również poprawki i uzupełnienia obowiązujących przepisów oraz drobne propozycje zmian o charakterze legislacyjnym.