3000 zł kary grzywny za niezatrudnienie kandydata na pracownika

• Zasada swobody nawiązania stosunku pracy
• Obowiązuje zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu
• Nakaz równego traktowania pracowników
• 3000 zł kary grzywny za niezatrudnienie kandydata na pracownika - wykroczenie
•  Jakie pytania mogą paść na rozmowie kwalifikacyjnej?
• Postępowanie wykroczeniowe

Zasada swobody nawiązania stosunku pracy

Zgodnie z ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r. 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465, dalej jako: KP) obowiązuje zasada swobody nawiązywania stosunku pracy. Oznacza to tyle, że nawiązanie stosunku pracy oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną tego stosunku, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.

Autopromocja

Nie jest dopuszczalne, aby podczas nawiązywania (jak i oczywiście rozwiązywania) stosunku pracy dochodziło do jakichkolwiek form dyskryminacji. Jednak tak się dzieje, ponieważ jak podaje Główny Inspektorat Pracy w 2022 roku na 182 zgłoszone przypadki dyskryminacji przy nawiązywaniu lub rozwiązywaniu stosunku pracy 17 uznano za zasadne.

Obowiązuje zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu

Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy - jest niedopuszczalna. 

Nakaz równego traktowania pracowników

Z przepisu art. 18 zn. 3a § 1 KP wynika wprost, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Autopromocja

Pracownik
i pracodawca w sądzie

Sprawdź

Przepis ten często jednak nie jest urzeczywistniany w praktyce. Świadczą o tym dane z GIP, które pokazują, że często dochodzi do dyskryminacji już na etapie ogłoszenia o pracę czy rekrutacji. 

3000 zł kary grzywny za niezatrudnienie kandydata na pracownika - wykroczenie

Przepis art. 123 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 735, dalej jako: ustawa), wskazuje, że: 

Kto ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, pochodzenie etniczne, wyznanie lub orientację seksualną odmówi zatrudnienia kandydata na wolnym miejscu zatrudnienia lub miejscu przygotowania zawodowego, podlega karze grzywny nie niższej niż 3000 zł.

Autopromocja

Webinarium:
Zasady pracy przy monitorze - nowe obowiązki pracodawców

Sprawdź

Z niewiadomych przyczyn jest to katalog uboższy od zawartego w KP. Ponadto jest to katalog zamknięty, nie tak jak w KP - otwarty. 

Głównym przedmiotem ochrony jest godność człowieka i szeroko rozumiana promocja zatrudnienia. Pokrzywdzonym jest kandydat na wolne miejsce zatrudnienia lub na miejsce przygotowania zawodowego. Wykroczenie odmowy zatrudnienia kandydata na wolnym miejscu zatrudnienia z naruszeniem zakazu dyskryminacji występuje zatem w fazie poprzedzającej zatrudnienie. Sprawcą wykroczenia stypizowanego jest osoba przyjmująca do pracy, zatrudniająca, decydującą o przyjęciu do pracy u danego pracodawcy.

Autopromocja

MONITOR
prawa pracy i ubezpieczeń

Sprawdź

 Co ważne, z ewentualną karą i odpowiedzialnością wykroczeniową można mieć do czynienia tylko wtedy jeżeli, odmowa zatrudnienia następuje tylko i wyłącznie z powodu posiadania przez kandydata cechy lub przymiotu wymienionego w art. 123 ustawy. Nie dochodzi do wykroczenia, jeżeli kandydat nie został zatrudniony z jakiejkolwiek innej przyczyny (np. tej wymienionej w KP, a nie ujętej w ustawie). Wydaje się to być paradoksem legislacyjnym, bo ustawa jest mniej korzystna dla kandydata na pracownika niż KP.

Jak podaje PAP, z informacji zaczerpniętych z Biura Informacji GIP:  dyskryminacją w procesie rekrutacji nie jest nierówne traktowanie z jakiejkolwiek przyczyny, ale zróżnicowanie ze względu na cechę lub właściwość danej osoby, określoną w ww. przepisie jako przyczyna dyskryminacji w połączeniu z brakiem nawiązania stosunku pracy na wolnym miejscu zatrudnienia lub miejscu przygotowania zawodowego ze względu na jedną z przyczyn powyżej wskazanych.

 Jakie pytania mogą paść na rozmowie kwalifikacyjnej?

Na pytanie PAP: jakie pytania mogą paść na rozmowie kwalifikacyjnej, Biuro Informacji GIP wskazało, że pytania, jakie są zadawane podczas rozmowy kwalifikacyjnej powinny bezpośrednio służyć ocenie zdolności danego kandydata do wykonywania obowiązków związanych ze stanowiskiem, o które się ubiega. Ogłoszenia o pracę winny określać wymagania, jakie powinien spełnić kandydat, które są ściśle związane ze stanowiskiem pracy, na które prowadzona jest rekrutacja.

Nie można pytać o chęć posiadania dzieci, plany rodzinne, orientację seksualną itd. Narusza to godność człowieka i ingeruje w jego sferę prywatności.

Postępowanie wykroczeniowe

W postępowaniu w sprawach o wykroczenia z art. 119–123 ustawy oskarżycielem publicznym jest inspektor pracy. Ma on również prawo do przeprowadzenia postępowania mandatowego, może nałożyć grzywnę w drodze mandatu karnego także po przeprowadzeniu czynności wyjaśniających, jeżeli uzna, że kara ta będzie wystarczająca.