Karmienie piersią a zaświadczenie od lekarza – czy pracodawca może go wymagać?

Zdania wśród praktyków i teoretyków prawa pracy są podzielone. Większość przedstawicieli doktryny prawniczej twierdzi, że jest to dopuszczalne.

1. Przerwy na karmienie są udzielane na wniosek pracownicy na podstawie jej oświadczenia, iż karmi dziecko piersią. Na żądanie pracodawcy obowiązana jest jednak udokumentować ten fakt odpowiednim zaświadczeniem lekarskim (por. Jaśkowski K., Maniewska E., Komentarz aktualizowany do ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.98.21.94), LEX/el. 2016).

2. Dla zapewnienia kobiecie karmiącej piersią spełniania jej funkcji macierzyńskich przyznano jej prawo do przerw na karmienie. Są one udzielane na wniosek pracownicy, w którym oświadcza ona, że karmi dziecko piersią. Na żądanie pracodawcy powinna jednak ten fakt udokumentować odpowiednim zaświadczeniem lekarskim. Może ono być wydane przez lekarza sprawującego opiekę nad kobietą lub dzieckiem, nie jest tu wymagany żaden sformalizowany tryb jego pozyskania. Przerwy udzielane są przez cały okres karmienia piersią (por. Gersdorf M. M., Raczkowski M., Rączka K., Kodeks pracy. Komentarz. LexisNexis, 2014).
3. Fakt karmienia dziecka piersią powinien być przez pracownicę udowodniony. Na żądanie pracodawcy pracownica powinna przedstawić zaświadczenie lekarskie, które potwierdzi ten fakt. (…) Należy dodać, że żaden przepis nie określa wieku dziecka, do którego pracownica może korzystać z przerwy na karmienie. Coraz częściej pracownice karmią dziecko nawet dłużej niż do ukończenia przez nie 1 roku życia. W razie wątpliwości, czy pracownica rzeczywiście nadal karmi dziecko, pracodawca ma prawo zażądać aktualnego zaświadczenia lekarskiego (por. Florek L. (red.), Celeda R., Gonera K., Goździewicz G., Hintz A., Kijowski A., Pisarczyk Ł.M., Skoczyński J., Wagner B., Zieliński T. Kodeks pracy. Komentarz.LEX, 2011).
4. Zdanie przeciwne wyraziła sędzia Sądu Najwyższego, obecnie w stanie spoczynku, Maria Teresa Romer, wskazująca, że prawo do przerwy na karmienie pracownica zachowuje dopóty, dopóki karmi dziecko piersią. Przepisy nie ograniczają bowiem okresu, przez który przysługuje przerwa na karmienie. Nie istnieją też szczególne wymagania co do tego, jak pracownica ma udowodnić fakt karmienia dziecka. Wystarczające powinno być samo oświadczenie pracownicy (por. Romer M.T., Prawo pracy. Komentarz. LexisNexis, 2012).

Polecamy produkt: Zasiłki, urlopy, zwolnienia – nowe prawa rodziców

Autopromocja

Czas pracy 2023. Planowanie, rozliczanie i ewidencja

Kup ksiażkę:

Czas pracy 2023. Planowanie, rozliczanie i ewidencja

Nieco odmienne stanowisko prezentują instytucje państwowe, co może i wprowadza pracodawców i pracowników w trudność ze stosowaniem tego pracowniczego uprawnienia.

1. Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) wyraziła stanowisko, opublikowane na portalu Pracuję z pełną piersią, że „nie istnieją też szczególne wymagania co do tego, jak pracownica ma udowodnić fakt karmienia dziecka. Kodeks pracy nie wymaga przedłożenia pracodawcy stosownego zaświadczenia lekarskiego. Wystarczające powinno być samo oświadczenie pracownicy.”
2. Departament Prawa Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej także stoi na stanowisku, że „przerwy na karmienie udzielane są na wniosek pracownicy, a z przepisów Kodeksu pracy nie wynika obowiązek udokumentowania przez pracownicę faktu karmienia piersią. Także rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U.2015, poz. 457) i rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 listopada 2015 r. w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (Dz.U. 2015, poz. 2013) nie nakłada na lekarza obowiązku wydania zaświadczenia o karmieniu piersią. Zatem zdaniem Departamentu wydaje się, iż pracodawcy do udzielania przerw na karmienie powinien wystarczyć sam wniosek matki karmiącej, zawierający oświadczenie, iż zachodzi taka okoliczność”.
3. Stanowisko Ministerstwa Zdrowia w kwestii zasadności wydawania takich zaświadczeń przez lekarzy: „Brak jest podstawy prawnej do żądania zaświadczenia lekarskiego o karmieniu piersią, jak również ustawa nie określa wieku dziecka, do którego jego matce przysługuje powyższe uprawnienie. Wobec tego, lekarze nie są zobowiązani do wystawiania zaświadczeń z tytułu karmieniu piersią oraz żądania opłat za ich wystawienie. W przypadku nieuzasadnionego pobierania opłat przez personel medyczny każdy pacjent ma prawo złożyć skargę u dyrektora lub kierownika placówki medycznej, w której miało to miejsce. Skargę na podmiot leczniczy, który ma podpisaną umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, można również złożyć do Sekcji Skarg i Wniosków w oddziale wojewódzkim NFZ, właściwym ze względu na siedzibę świadczeniodawcy.”

Brak limitowania przez przepisy Kodeksu pracy okresu karmienia piersią, a w konsekwencji płatne zwolnienia w pracy uzasadniają obawę pracodawcy, że przerwy te nie są wykorzystywane w tym celu, na jakie są przeznaczone. Biorąc pod uwagę wykładnię celowościową art. 187 Kodeksu pracy, przerwy te są udzielane w właśnie celu karmienia piersią. W przypadku istnienia prawa do korzystania z art. 187 Kodeksu pracy, pracodawca nie może nie udzielić przerwy, stanowi to bowiem wykroczenie przeciwko prawom pracownika, w myśl art. 281 pkt 5 Kodeksu pracy.

W kontekście przytoczonych wyjaśnień i stanowisk doktryny należ zająć stanowisko, iż żaden przepis Kodeksu pracy nie daje prawa pracodawcy do żądania takich zaświadczeń ani także aktualizacji zaświadczeń, jeżeli zostały przedłożone wcześniej z własnej inicjatywy pracownika.

Autopromocja

Termin na przejście z telepracy na pracę zdalną wygasa 7 października 2023 r.

Pracodawcy dotychczas zatrudniający pracowników na podstawie umów o telepracę powinni wdrożyć wobec nich nowe zasady.

Praca zdalna. Praktyczny komentarz z przykładami + wzory dokumentów online