Urlopy dla rodziców w 2013 r.

Do urlopów przysługujących z tytułu urodzenia dziecka należą: urlop macierzyński, dodatkowy urlop macierzyński, urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlop ojcowski i urlop wychowawczy.

Urlop macierzyński

Podstawowym i pierwszym z rodzajów urlopów związanych z narodzinami dziecka jest urlop macierzyński.

Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:

• 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie,
• 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie,
• 33 tygodni w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie,
• 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie,
• 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Kodeks pracy dopuszcza, aby pracownica, która wykorzystała co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, zrezygnowała z pozostałej części tego urlopu. Niewykorzystanej części urlopu udziela się wówczas pracownikowi–ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.

Ojciec dziecka ma prawo do urlopu macierzyńskiego w razie poważnych problemów zdrowotnych pracownicy będącej matką dziecka. Po wykorzystaniu przez pracownicę po porodzie urlopu macierzyńskiego w wymiarze 8 tygodni ojcu dziecka przysługuje prawo do części tego urlopu odpowiadającej okresowi, w którym pracownica uprawniona do tego urlopu wymaga opieki szpitalnej ze względu na stan zdrowia uniemożliwiający jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Urlop macierzyński pracownicy ulega przerwaniu na okres, w którym korzysta z niego pracownik–ojciec dziecka. W takiej sytuacji łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez matkę i ojca dziecka nie może przekroczyć ogólnego wymiaru urlopu macierzyńskiego przewidzianego w Kodeksie pracy.

W razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed upływem 8. tygodnia życia pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła wówczas więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze odpowiadającym liczbie dzieci pozostałych przy życiu. Natomiast w razie zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia pracownica zachowuje prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Pracownicy, która urodziła wówczas więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, przysługuje analogicznie w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu.

PRZYKŁAD

Mariola S. urodziła bliźniaki, z których jedno urodziło się martwe. Urodzenie jednego żywego dziecka oznacza, że matce przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni.

Jeżeli dziecko wymaga opieki szpitalnej, możliwe jest zawieszenie urlopu macierzyńskiego. W takim przypadku pracownica, która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, tj. po wyjściu dziecka ze szpitala.

W sytuacji gdy matka rezygnuje z wychowywania dziecka i oddaje je innej osobie w celu przysposobienia lub do domu małego dziecka, wówczas nie ma prawa do części urlopu macierzyńskiego przypadającej po dniu oddania dziecka. Urlop tej pracownicy nie może być jednak krótszy niż 8 tygodni.

W razie zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego pracownikowi–ojcu wychowującemu dziecko przysługuje prawo do niewykorzystanej części tego urlopu.

Dodatkowy urlop macierzyński

Oprócz obligatoryjnego urlopu macierzyńskiego pracownica ma prawo do fakultatywnego, tzw. dodatkowego urlopu macierzyńskiego. W przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie wymiar takiego urlopu wynosi do 4 tygodni w 2013 r., a od 1 stycznia 2014 r. – do 6 tygodni.

Z kolei w razie urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie wymiar dodatkowego urlopu macierzyńskiego wynosi do 6 tygodni w 2013 r., a od 1 stycznia 2014 r. – do 8 tygodni.

Dodatkowy urlop macierzyński udzielany jest jednorazowo, w wymiarze tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego.

Zgodnie z art. 182² k.p. przepisy dotyczące dodatkowego urlopu macierzyńskiego (czyli art. 182¹ k.p.) stosuje się odpowiednio do pracownika–ojca wychowującego dziecko, w przypadku gdy pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, zrezygnowała z pozostałej części tego urlopu, a tę część udzielono pracownikowi– –ojcu wychowującemu dziecko. Także w razie wykorzystania urlopu macierzyńskiego przez pracownicę art. 182¹ k.p. stosuje się odpowiednio do pracownika– –ojca wychowującego dziecko. W takim przypadku wskazuje on we wniosku termin zakończenia urlopu macierzyńskiego przez pracownicę.

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego

Prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego przysługuje pracownikowi, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej.

Pracownik ma prawo do urlopu w wymiarze:

• 20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka,
• 31 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia dwojga dzieci,
• 33 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia trojga dzieci,
• 35 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia czworga dzieci,
• 37 tygodni w przypadku jednoczesnego przyjęcia pięciorga i więcej dzieci

– nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.

Wymiar urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego został ograniczony do 9 tygodni, w sytuacji gdy pracownik przyjął dziecko w wieku do 7. roku życia. Urlop w tym samym wymiarze przysługuje także w razie przyjęcia dziecka w wieku do 10. roku życia, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego.

Dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego

Oprócz prawa do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego pracownikowi przysługuje prawo do dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Wymiar tego urlopu w przypadku przyjęcia jednego dziecka wynosi do 4 tygodni w 2013 r., a od 1 stycznia 2014 r. – do 6 tygodni.

W razie jednoczesnego przyjęcia dwóch i więcej dzieci wymiar dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego wynosi do 6 tygodni w 2013 r., a od 1 stycznia 2014 r. – do 8 tygodni.

W przypadku gdy pracownik przyjął dziecko w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego do 10. roku życia, wymiar dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego wynosi do 2 tygodni w 2013 r., a od 1 stycznia 2014 r. – do 3 tygodni.

Urlop ojcowski

Pracownik–ojciec wychowujący dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia. Również pracownik, który przysposabia dziecko, ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni do upływu 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia.

Urlop wychowawczy

Prawo do urlopu wychowawczego przysługuje pracownikowi zatrudnionemu co najmniej 6 miesięcy, przy czym do wymaganego okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia. Urlop przysługuje w wymiarze do 3 lat i udzielany jest w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez nie 4. roku życia.

Pracownik, spełniający kryterium okresu zatrudnienia, bez względu na to, czy korzystał z urlopu wychowawczego na dziecko do 4. roku życia, może skorzystać z dodatkowego urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 18. roku życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności dziecko wymaga osobistej opieki pracownika.

Przepisy umożliwiają także rodzicom lub opiekunom dziecka jednoczesne korzystanie z urlopu wychowawczego. Jest to możliwe przez okres nieprzekraczający 3 miesięcy.

Urlop wychowawczy może być wykorzystany najwyżej w 4 częściach.

PRZYKŁAD

Hanna O. zatrudniona od 9 miesięcy w firmie X ma roczne zdrowe dziecko. Urodziła je, będąc osobą bezrobotną. Wystąpiła do pracodawcy z wnioskiem o urlop wychowawczy. Pracodawca udzielił tego urlopu, bowiem pracownica spełnia podstawowe kryteria przewidziane dla prawa skorzystania z urlopu wychowawczego, tj. pozostaje w zatrudnieniu przez okres co najmniej 6 miesięcy, a dziecko nie ukończyło 4. roku życia. Fakt urodzenia dziecka w czasie, gdy pracownica była osobą bezrobotną, nie ma znaczenia.

Warto zaznaczyć, że w 2013 r. planowane są kolejne zmiany dotyczące wprowadzenia urlopów rodzicielskich dla obojga rodziców przez okres jednego roku oraz wydłużenia już obowiązujących urlopów wychowawczych i ojcowskich. Na dzień oddawania tekstu do druku projekty ustaw zmieniających w tym zakresie Kodeks pracy nie zostały jeszcze uchwalone.

Poszerzaj swoją wiedzę, czytając naszą publikację

Karta Nauczyciela. Komentarz (PDF)

Tylko teraz

78,40 zł

Przejdź do sklepu