Wydanie błędnego świadectwa pracy - uprawnienia pracownika

Świadectwo pracy to dokument, który pracodawca wystawia pracownikowi w przypadku zakończenia stosunku pracy. Nierzadko zdarza się, że świadectwa obarczone są błędami i pomyłkami. Jak szybko powinien zareagować pracownik i co powinien zrobić, by otrzymać prawidłowy dokument świadectwa pracy?

Niedawno, bo 1 stycznia 2017 roku weszła w życie ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia przedsiębiorców, uchwalona z myślą o umożliwieniu realizacji planu „Morawieckiego”. Ustawa ta zmodyfikowała przepisy dotyczące wydawania świadectw pracy.

Zgodnie z przyjętą nowelizacją, pracodawca - jak dotychczas - jest zobowiązany do niezwłocznego wydania pracownikowi świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy, przy czym wyjątek od tej zasady stanowi sytuacja, w której dochodzi do nawiązania kolejnej umowy o pracę z tym samym pracownikiem w ciągu 7 dni od dnia ustania poprzedniego zatrudnienia. W takim przypadku pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy dotyczące poprzedniego zakończonego okresu zatrudnienia, jednak wyłącznie na wniosek pracownika.

Polecamy produkt: Kodeks pracy 2017 - praktyczny komentarz z przykładami

Taki wniosek może być złożony w każdym czasie i dotyczyć wydania świadectwa pracy dotyczącego poprzedniego okresu zatrudnienia albo wszystkich okresów zatrudnienia, za które dotychczas nie wydano świadectwa pracy. Dodatkowo, może być złożony w formie papierowej lub elektronicznej – czyli również w formie maila. Od momentu złożenia wniosku, pracodawca ma 7 dni na wydanie świadectwa pracy.

Jednak jeżeli pracodawca nie będzie miał zamiaru dalszego zatrudnienia tego samego pracownika w ciągu 7 dni od ustania poprzedniego zatrudnienia, ma on obowiązek wydania świadectwa pracy obejmującego wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia tego pracownika, za które nie wydano mu świadectwa pracy lub świadectw pracy (zatem jeżeli pracownik uprzednio złożył wniosek o wydanie świadectwa i zgodnie z prawem je otrzymał, to za ten okres nie otrzyma już ponownie świadectwa pracy).

Należy pamiętać, że w żadnym wypadku wydanie świadectwa nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą. To znaczy, że pracodawca nie jest uprawniony do stawiania warunków, dla przykładu: pracownik musi oddać odzież służbową, czy rozliczyć się z podróży służbowych by otrzymać świadectwo etc.

Termin i doręczenie świadectwa

W przypadku określonym w art. 97 § 1 Kodeksu pracy pracodawca wydaje świadectwo pracy niezwłocznie (nie rozwijając wątku terminologii - tzn. możliwie jak najszybciej). Jeżeli z przyczyn obiektywnych wydanie świadectwa pracy pracownikowi albo osobie przez niego upoważnionej w tym terminie nie jest możliwe, pracodawca w ciągu 7 dni od dnia upływu tego terminu przesyła świadectwo pracy pracownikowi lub tej osobie za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu Prawa pocztowego albo doręcza je w inny sposób.

Jakie prawa ma pracownik w związku z wydaniem wadliwego świadectwa pracy?

1. Wniosek o sprostowanie świadectwa pracy kierowany do pracodawcy.

Pracownik może w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa niezależnie od tego, czy poniósł jakąkolwiek szkodę.

Co istotne, sprostowanie świadectwa pracy nie służy do kwestionowania, czy rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło zgodnie z prawem (to należy do właściwości sądów pracy). Świadectwo jest dokumentem, który zawiera jedynie fakty określone w art. 97 § 2 KP.

W razie uwzględnienia wniosku o sprostowanie, pracodawca wydaje pracownikowi w tym terminie nowe świadectwo pracy. W przypadku negatywnego rozpatrzenia wniosku, pracodawca zawiadamia o tym pracownika - w postaci papierowej lub elektronicznej - w ciągu 7 dni od dnia otrzymania tego wniosku.

2. Powództwo o sprostowanie świadectwa pracy kierowane do sądu pracy. 

W razie nieuwzględnienia wniosku przez pracodawcę, pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do sądu pracy. Ma na to 7 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania świadectwa pracy.

W razie uwzględnienia przez sąd pracy powództwa pracownika o sprostowanie świadectwa pracy, pracodawca wydaje pracownikowi nowe świadectwo pracy, w ciągu 3 dni od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu w tej sprawie.

3. Wystąpienie z żądaniem o naprawienie szkody wyrządzonej wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Warunek: szkoda polegająca na pozostawaniu bez pracy .

Roszczenie pracownika o zasądzenie odszkodowania za wystąpienie szkody powstałej wskutek okoliczności wymienionych powyżej określa art. 99 KP. Odszkodowanie to przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni.

Jeżeli pracownik zdecyduje się na dochodzenie roszczeń w tym trybie, powinien udowodnić przed sądem szkodę. Szkoda ma w tym przypadku polegać na pozostawaniu bez pracy i powstać wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Pomiędzy tymi okolicznościami a szkodą, powinien występować związek przyczynowy, który również trzeba wykazać (np. pracownik może powołać się na odmowę zatrudnienia w innej spółce spowodowaną niemożnością przedstawienia świadectwa pracy z poprzedniego miejsca zatrudnienia).

Orzeczenie o odszkodowaniu w związku z wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy stanowi podstawę do zmiany tego świadectwa.

Sprawdź: Wskaźniki i stawki

4.  Wystąpienie z żądaniem o naprawienie szkody do sądu pracy .

Warunek: szkoda powstała z innej przyczyny niż pozostawanie bez pracy (wówczas znajdzie zastosowanie art. 99 KP, opisany powyżej).

W doktrynie prawa pracy podkreśla się, że jeżeli szkoda nie polega na pozostawaniu bez pracy, a np. na odmowie przyznania świadczeń z ubezpieczenia społecznego w związku z brakiem w świadectwie pracy informacji o okresie pracy w szczególnych warunkach, wówczas pracownik może na podstawie art. 471 KC w zw. z art. 300 KP, dochodzić od pracodawcy naprawienia tejże szkody. Również w tym przypadku pracownik powinien wykazać szkodę oraz związek przyczynowy.

Skarga kasacyjna?

Kwestię dopuszczalności (a raczej niedopuszczalności) złożenia skargi kasacyjnej w przedmiocie sprostowania świadectwa pracy rozstrzygnął Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 4 marca 2008 r., sygn. II PK 178/07, w którym to postanowił, co następuje: „W sprawach dotyczących świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych: roszczenia o wydanie świadectwa pracy lub jego sprostowanie oraz roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy skarga kasacyjna jest niedopuszczalna”.

Świadectwo pracy po wyroku uwzględniającym powództwo pracownika

W razie prawomocnego orzeczenia sądu pracy o przywróceniu pracownika do pracy lub przyznaniu mu odszkodowania z tytułu niezgodnego z przepisami prawa wypowiedzenia umowy o pracę lub jej rozwiązania bez wypowiedzenia, pracodawca, na żądanie pracownika, w ciągu 3 dni od dnia przedłożenia przez pracownika świadectwa pracy, uzupełnia treść wydanego mu uprzednio świadectwa pracy o dodatkową informację o tym orzeczeniu.

Tezy z orzecznictwa Sądu Najwyższego

- pracownik nie może skutecznie dochodzić sprostowania świadectwa pracy w części dotyczącej stwierdzenia, że stosunek pracy został rozwiązany przez pracodawcę bez wypowiedzenia z winy pracownika, kwestionując zgodność z prawem tej czynności prawnej, bez wystąpienia z powództwem o roszczenia z tytułu niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy na podstawie art. 56 KP (uchw. SN z 4.11.2009 r., I PZP 4/09),

- pracownik może na podstawie art. 471 KC w związku z art. 300 KP dochodzić od pracodawcy naprawienia szkody wyrządzonej niewydaniem w terminie lub wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy innej niż utrata zarobków w związku z pozostawaniem bez pracy (wyr. SN z 27.6.2011, I PK 200/10),

- świadectwo pracy jest dokumentem, który ma potwierdzać zdarzenia i czynności w znaczeniu faktycznym. Żądanie sprostowania świadectwa pracy nie jest trybem, w którym pracownik mógłby weryfikować zgodność z prawem tych czynności (wyr. SN z 15.12.2009 r., II PK 156/09),

- świadectwo pracy nie zawiera oświadczeń woli, lecz wyłącznie oświadczenia wiedzy (wyr. SN z 7.6.1994 r., I PRN 29/94),

- świadectwo pracy nie zawiera elementów ocennych, tylko fakty wskazane w art. 97 KP. Nie tworzy, ani nie pozbawia praw podmiotowych (wyr. SN z 20.2.1991 r., I PR 422/90).

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy;

- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny;

- Ustawa z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie niektórych ustaw w celu poprawy otoczenia przedsiębiorców;

- Ustawa z dnia 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe;

- Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie świadectwa pracy z dnia 30 grudnia 2016 r. 

Polecamy serwis: Umowa o pracę