Konsekwencje odmowy podpisania umowy o zakazie konkurencji

Umowny zakaz konkurencji, zarówno ten w trakcie trwania stosunku pracy, jak i po jego ustaniu, ma na celu uchronić pracodawcę przed skutkami podjęcia przez pracownika działalności konkurencyjnej. Działalność ta może przybrać rozmaite formy – inna, konkurencyjna spółka może zatrudnić takiego pracownika lub rozpocząć z nim współpracę na innych (cywilnoprawnych) zasadach, lub też sam pracownik może – posiadając już odpowiednią wiedzę i/lub narzędzia – poprowadzić konkurencyjną działalność gospodarczą. Zatem jeżeli pracodawcy zależy na tym, by jego interes był zabezpieczony w taki sposób bo np. posiada know-how wyrobu nowoczesnej stali, wówczas powinien pomyśleć o zawarciu z pracownikiem odpowiedniej umowy, bowiem gentlemen’s agreement (tzw. porozumienie dżentelmeńskie) może w niektórych przypadkach okazać się rozwiązaniem niewystarczającym.

Co jednak w przypadku, gdy pracownik odmówi podpisania umowy, czy pracodawca jest uprawniony do rozwiązania z nim stosunku pracy?

By odpowiedzieć na to pytanie, należy w pierwszej kolejności odnieść się do regulacji art. 100 § 2 pkt 4 k.p., z której to wynika, że jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest dbałość o zakład pracy. Między innymi oznacza to, że pracownik powinien być lojalny względem pracodawcy, jego działalności oraz współpracowników. Słowo „lojalność” interpretowałabym szeroko, oczywiście w odniesieniu do charakteru stanowiska pracy oraz samego pracodawcy.

Polecamy produkt: Kodeks pracy 2017 Praktyczny komentarz z przykładami

Jeżeli zatem pracodawcy zależy na tym, by pracownik „nie wyniósł” uzyskanych umiejętności lub informacji poza zakład pracy, w którym pracuje, może ustanowić zakaz konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy. Brak zgody pracownika na takie postanowienie może uzasadnić nie tylko wręczenie oświadczenia pracodawcy o wypowiedzeniu, ale – jeżeli strony są dopiero w trakcie pertraktacji dot. treści umowy o pracę – pracodawca może odmówić zatrudnienia takiej osoby.

Powyższy wniosek wynika właśnie z obowiązku dbałości o dobro zakładu pracy, ale również z zasady swobody umów, która na mocy art. 353¹ k.c. w zw. z art. 300 k.p. będzie miała zastosowanie. Pracodawca jest uprawniony do doboru takich pracowników, którzy będą w jego ocenie należycie dbali o działalność, którą on prowadzi.

Co więcej, odmowa podpisania umowy o zakazie konkurencji może w niektórych sytuacjach doprowadzić do wręczenia oświadczenia o rozwiązaniu umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia z przyczyn rażącego naruszenia obowiązków pracowniczych (tzw. dyscyplinarki). Zwłaszcza, jeżeli pracownik odmówił podpisania umowy o zakazie konkurencji w trakcie trwania stosunku pracy i prowadzi działalność konkurencyjną. W takim przypadku może to zostać uznane za celowe naruszenie dobra zakładu pracy (tak w wyroku SN: z 24.9.2003 r., sygn. I PK 411/02).