Staż pracy a dyskryminacja ze względu na wiek

Zasadą prawa Unii jest zakaz dyskryminacji. Zasada ta została potwierdzona w art. 21 Karty praw podstawowych UE, który stanowi, że wszelka dyskryminacja, w szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy genetyczne, język, religię lub przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy, przynależność do mniejszości narodowych, majątek, urodzenie, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną (ust. 1) oraz, w zakresie zastosowania Traktatów i bez uszczerbku dla ich postanowień szczególnych, ze względu na przynależność państwową (ust. 2) – jest zakazana. Od dnia wejścia w życie Traktatu z Lizbony (tj. od 1 grudnia 2009 r.) wspomniana Karta praw podstawowych UE ma taką samą moc prawną jak Traktaty (art. 6 Traktatu o UE). W przypadku Polski zastosowanie Karty jest jednak ograniczone. W Protokole nr 30 do Traktatu z Lizbony w sprawie stosowania Karty prawa podstawowych UE do Polski i Zjednoczonego Królestwa zastrzeżono m.in., że Karta nie rozszerza kompetencji Trybunału Sprawiedliwości UE ani żadnego sądu krajowego Polski do uznania polskich przepisów za niezgodne z prawami, wolnościami i zasadami potwierdzonymi w Karcie.

Obok wspomnianego art. 21 Karty praw podstawowych UE podstawę zakazu dyskryminacji ze względu m.in. na wiek stanowi art. 19 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony art. 13 Traktatu o funkcjonowaniu Wspólnoty Europejskiej). Stanowi on, wobec ww. zastrzeżenia Polski w sprawie stosowania Karty, podstawę prawną do odmowy zastosowania przepisów prawa polskiego niezgodnych z unijną zasadą niedyskryminacji ze względu na wiek.

Stan faktyczny

Na wspomniane powyżej podstawy prawne zakazu dyskryminacji ze względu na wiek wskazał również Trybunał Sprawiedliwości, rozstrzygając o zgodności z prawem unijnym przepisów prawa niemieckiego określających długość okresu wypowiedzenia w zależności od stażu pracy. W sprawie Seda Kücükdeveci (dalej pracownica) przeciwko Swedex GmbH & Co. KG (dalej pracodawca) – C-555/07, pracownica kwestionowała zgodność z zasadą niedyskryminacji przepisów, według których okres zatrudnienia przed ukończeniem 25. roku życia nie był uwzględniany przy obliczaniu stażu pracy, od którego zależała długość okresu wypowiedzenia. Pracownica została zatrudniona w czerwcu 1996 r., kiedy miała 18 lat. Umowę wypowiedziano jej w grudniu 2006 r., przy czym okres wypowiedzenia został obliczony tak, jakby staż pracy wynosił 3 lata (zgodnie z ww. zasadą, że okresów zatrudnienia przed ukończeniem 25. roku życia nie wlicza się do stażu pracy). Wprowadzenie tej regulacji uzasadniono interesem pracodawcy polegającym na zwiększeniu jego swobody w kształtowaniu składu osobowego załogi oraz tym, że od młodszych pracowników można oczekiwać większej elastyczności oraz mobilności (choćby z uwagi na mniejsze obciążenia socjalne, rodzinne i prywatne) niż od pracowników starszych.