REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przezorny zabezpieczony

Andrzej Maj

REKLAMA

Rozwój gospodarczy, konkurencja na rynku pracy spowodowały, że coraz częściej do zawarcia umowy o pracę lub umowy będącej jej pochodną dochodzi w wyniku negocjacji. Najczęściej strony chciałyby, aby wynegocjowane warunki zostały utrwalone jeszcze przed zawarciem umowy stanowczej. Umożliwia im to umowa przedwstępna.

Ze względu na specyfikę prawa pracy powstaje pytanie, czy wcześniejsze ustalenia są wiążące dla stron, czy też można się uchylić od ich wykonania i uwzględnienia w umowie o pracę lub w innej umowie prawa pracy. Kodeks pracy nie zawiera bowiem przepisów regulujących porozumienia przedumowne. Jednak zgodnie z treścią art. 300 Kodeksu pracy w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeśli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Autopromocja

Umowa przedwstępna

Kodeks cywilny porozumienie przedumowne reguluje w art. 389 i 390 w formie umowy przedwstępnej. Jest to taka umowa, w której jedna ze stron lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości określonej umowy - umowy przyrzeczonej. Dopuszczalność zawarcia umowy przedwstępnej w stosunkach pracy znajduje potwierdzenie zarówno w orzecznictwie Sądu Najwyższego (postanowienie SN z 13 maja 1977 r., I PZ 23/77, OSP 1979/3/47), jak i w poglądach przedstawicieli doktryny (Kazimierz Jaśkowski, Eliza Maniewska, Kodeks pracy. Komentarz. Ustawy towarzyszące z orzecznictwem. Europejskie prawo pracy z orzecznictwem. T.I., str. 146, 810). Cechą charakterystyczną umowy przedwstępnej jest określenie w niej istotnych postanowień umowy przyrzeczonej, w szczególności przyszłej umowy o pracę. Do niedawna cechą charakterystyczną umowy przedwstępnej był także termin zawarcia umowy przyrzeczonej. Obecnie po zmianie Kodeksu cywilnego warunek ten został wyłączony. Strony mogą zamieścić w umowie przedwstępnej termin zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę, lecz nie muszą. Jeżeli termin, w ciągu którego ma być zawarta przyrzeczona umowa o pracę, nie został oznaczony, umowa o pracę powinna być zawarta w odpowiednim terminie, wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia umowy o pracę. Jeżeli obie strony (zarówno przyszły pracodawca, jak i przyszły pracownik) są uprawnione do zawarcia umowy o pracę i każda z nich wyznaczyła inny termin, to strony wiąże termin wyznaczony przez stronę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie wskazujące termin zawarcia umowy o pracę. Trzeba podkreślić, że jeżeli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin zawarcia przyrzeczonej umowy, to żadna ze stron nie może żądać jej zawarcia.

Przy odmowie - roszczenie

Uregulowana w Kodeksie cywilnym umowa przedwstępna jest porozumieniem przedumownym umożliwiającym każdej ze stron skuteczne dochodzenie zawarcia umowy przyrzeczonej. W razie odmowy przez jedną ze stron zawarcia umowy przyrzeczonej, drugiej stronie przysługują dwa rodzaje roszczeń: roszczenie odszkodowawcze - o naprawienie szkody, którą druga strona poniosła, licząc na zawarcie umowy przyrzeczonej, oraz roszczenie o skutku silniejszym - o zawarcie umowy przyrzeczonej.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Nie wszystkie roszczenia wymienione w Kodeksie cywilnym mogą być dochodzone na gruncie prawa pracy. Otóż zgodnie z art. 10 i 11 Kodeksu pracy (a także art. 65 ust. 1 Konstytucji RP) roszczenie o skutku silniejszym w odniesieniu do umowy o pracę, a zatem o zawarcie przyrzeczonej umowy o pracę, przysługiwałoby tylko przyszłemu pracownikowi, nie przysługiwałoby natomiast przyszłemu pracodawcy (por. Kazimierz Jaśkowski, Eliza Maniewska, Kodeks pracy. Komentarz. Ustawy towarzyszące z orzecznictwem. Europejskie prawo pracy z orzecznictwem. T.I., str. 146, 810). Przepisy te statuują bowiem w polskim systemie prawnym zasadę wolności zatrudnienia (pracy). W konsekwencji, zmuszenie kogoś do zawarcia i wykonywania umowy o pracę, której wykonywać nie chce, nie wydaje się możliwe.

Niedoszły pracodawca w razie odmowy przez pracownika zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę mógłby zatem jedynie domagać się od niego odszkodowania za szkodę, którą poniósł, licząc na zawarcie umowy. Odszkodowania w innym zakresie może domagać się tylko wówczas, gdy określono tenże zakres w umowie przedwstępnej.

Istotne doprecyzowanie

Umowa przedwstępna powinna zawierać wszystkie istotne składniki przyrzeczonej umowy o pracę, w szczególności wymienione w art. 29 par. 1 Kodeksu pracy. A zatem umowa przedwstępna powinna zawierać zobowiązanie do zawarcia konkretnej umowy (np. na czas określony, nieokreślony) oraz warunki pracy i płacy. Powinna określać rodzaj pracy, którą miałby świadczyć pracownik, miejsce jej świadczenia, wynagrodzenie, wymiar czasu pracy. Z uwagi na charakter umowy przedwstępnej i treść art. 389 Kodeksu cywilnego przedwstępna umowa o pracę nie musi zawierać daty, w której miałaby być zawarta. Może budzić wątpliwości, czy do skuteczności umowy przedwstępnej konieczne jest wskazanie terminu rozpoczęcia pracy.

Wobec braku konieczności wskazania terminu zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę, trudno wymagać od stron wskazania terminu rozpoczęcia pracy, skoro nie wiadomo, kiedy w ogóle umowa o pracę musi być zawarta. Z drugiej strony cechą chrakterystyczną umowy przedwstępnej na podstawie której można by się domagać zawarcia umowy przyrzeczonej, jest takie jej sformułowanie, by wyrok sądu orzekający obowiązek zawarcia umowy przyrzeczonej, był wykonalny. Jeżeli w umowie przedwstępnej nie zapisano terminu, od którego pracownik miałby rozpocząć pracę, można by zarzucać, że sąd w wyroku uwzględniającym powództwo nie może samodzielnie (bez uprzedniej zgodnej woli stron wynikającej z umowy) wskazać tego terminu. Aby uniknąć tego rodzaju wątpliwości, strony mogłyby w umowie przedwstępnej termin rozpoczęcia pracy określić w ten spsób, iż byłby on liczony od dnia zawarcia przyrzeczonej umowy o pracę.

Inne formy umów

Umowa przedwstępna jest jedną (ale nie jedyną) z występujących w obrocie prawnym form przygotowania umowy stanowczej. W obrocie gospodarczym stosuje się umowy zawierające pokrewne instytucje prawne, np. list intencyjny, umowę ramową, umowę o negocjacje, umowę opcyjną. Umowy te nie są jednak zdefiniowane w polskim prawie. Ich dopuszczalność wywodzi się z zasady swobody umów określonej w art. 3531 Kodeksu cywilnego, a w stosunkach pracy znajduje podstawę w wyżej przywołanym art. 300 Kodeksu pracy, przy czym, formułując postanowienia tych umów, należy mieć na uwadze specyfikę i przedmiot regulacji prawa pracy, a w szczególności należy pamiętać, że nie mogą być one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Do stosunków pracodawca (przyszły pracodawca) - pracownik (przyszły pracownik) zastosowanie miałyby list intencyjny i umowa ramowa jako inne niż umowa przedwstępna formy porozumienia przedumownego.

List intencyjny

Typowy list intencyjny różni się od umowy przedwstępnej głównie tym, że nie wynika z niego zobowiązanie stron do zawarcia umowy stanowczej. List intencyjny w istocie oznacza rozpoczęcie rokowań, które powinny być prowadzone w dobrej wierze. Prawo nie określa, jakie warunki musi spełniać list intencyjny, toteż strony mogą dowolnie ukształtować jego treść, przestrzegając jednak warunku niesprzeczności z zasadami prawa pracy. Jeżeli jednak list intencyjny będzie zawierał elementy charakterystyczne dla umowy przedwstępnej i zostanie zaakceptowany przez drugą stronę, to niezależnie od nazwy dokumentu porozumienia będzie umową przedwstępną i będzie powodować skutki prawne przewidziane dla umowy przedwstępnej.

Umowa ramowa

Umowę ramową z reguły stosuje się w sytuacji, gdy strony w przyszłości przewidują zawarcie wielu umów.

W stosunkach pracy zazwyczaj dochodzi do zawarcia jednej umowy, tj. umowy o pracę, w związku z czym instytucja umowy ramowej miałaby ograniczone zastosowanie w prawie pracy. Jednakże coraz częściej wraz z umową o pracę strony zawierają również inne kontrakty. Dotyczy to w szczególności umów z osobami, które mają zająć stanowiska kierownicze w zakładzie pracy lub którym zostaną udostępnione wiadomości o szczególnej doniosłości dla pracodawcy. Z takimi osobami często zawierane są także umowy o zakazie działalności konkurencyjnej, które są umowami prawa pracy. W odniesieniu do takich kontraktów strony mogą zawrzeć umowę ramową, która określałaby warunki umów stanowczych, ramy, w jakich zawierać się będą przyszłe umowy wiążące pracownika i pracodawcę, a także zobowiązanie do podjęcia starań w celu zawierania tych umów. Także tutaj należy pamiętać, że jeżeli umowa ramowa zawiera elementy chrakterystyczne dla umowy przedwstępnej, to niezależnie od nazwy będzie umową przedwstępną i będzie powodować skutki prawne przewidziane dla niej, zarówno w odniesieniu do umowy o pracę, jak i do umowy o zakazie działalności konkurencyjnej.

Zalety stosowania porozumień przedumownych są oczywiste. Przyszły pracownik, a także pracodawca zyskują przede wszystkim pewność, że w przyszłości dojdzie między nimi do współpracy. Umowy przedwstępne niewątpliwie porządkują sam proces negocjacji między stronami, co ma szczególne znaczenie przy złożonych kontraktach pracowniczych, w szczególności gdy strony w ramach stosunku pracy przewidują zawarcie kilku umów.

UWAGA

Bardzo ważną informacją dotyczacą każdej umowy (nie tylko przedwstępnej) jest długość terminu, kiedy można dochodzić uprawnień (roszczeń) przysługujących z tytułu zawarcia tej umowy. W odniesieniu do umowy przedwstępnej termin przedawnienia roszczeń jest krótszy od terminów ogólnych i wynosi rok od dnia, w którym przyrzeczona umowa miała być zawarta. W razie oddalenia przez sąd żądania zawarcia umowy przyrzeczonej (co miałoby miejsce w razie zgłoszenia takiego żądania przez niedoszłego pracodawcę) roszczenia z umowy przedwstępnej przedawniają się - w myśl art. 390 par. 3 kodeksu cywilnego - z upływem roku od dnia uprawomocnienia się wyroku.

UWAGA

Ponieważ umowa o zakazie działaności konkurencyjnej jest pochodną umowy o pracę, nie sposób domagać się zawarcia umowy o zakazie konkurencji, w sytuacji gdy nie doszło do zawarcia umowy o pracę.

Andrzej Maj

Autor jest radcą prawnym w kancelarii prawniczej D. Dobkowski Sp. k., stowarzyszonej z KPMG w Polsce. Specjalizuje się w doradztwie prawnym z zakresu prawa pracy, prawa cywilnego i gospodarczego oraz w prowadzeniu procesów sądowych.

Kontakt: personel@infor.pl

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Uprawnienia rodzicielskie
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/10
    Ile tygodni urlopu macierzyńskiego można maksymalnie wykorzystać jeszcze przed porodem?
    nie ma takiej możliwości
    3
    6
    9 - tylko jeśli pracodawca wyrazi na to zgodę
    Następne
    Kadry
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    ZUS odpowiada: Czy po 1 kwietnia składać wniosek o ponowne przeliczenie emerytury [nowe tablice GUS]?

    Od 1 kwietnia, przy obliczaniu przyszłych emerytur, ZUS skorzysta z nowej tablicy dalszego trwania życia GUS, co sprawi, że emerytura osoby w wieku 60 lat będzie niższa o 3,7 proc., a osoby w wieku 65 lat – o 4,1 proc. niż obliczona na podstawie poprzedniej tablicy – poinformował rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.

    Jak zarządzać zespołem? Liderem nie trzeba się urodzić. Liczy się cel i chęć współpracy z innymi

    Osoby zarządzające zespołem mają kluczowe znaczenie dla firmy. Prawie co czwarty pracownik chciałby, by jego przełożony częściej go doceniał. Blisko połowa jest gotowa odejść z pracy z powodu szefa.

    Odmienne poglądy polityczne pracownika a dyskryminacja

    Zbliżają się wybory samorządowe. W wielu miejscach, w tym w pracy, trwają rozmowy, spory i wymiana myśli politycznych co do programów i kandydatów. Trzeba jednak wiedzieć, że pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, m.in. bez względu na przekonania polityczne. Nie można więc ponosić negatywnych konsekwencji w miejscu pracy, szczególnie jeżeli ma się odmienne poglądy od pracodawcy. Nawet jeżeli jest się zatrudnionym w jednotach samorządu terytorialnego, gdzie niestety często ma miejsce rotacja pracowników ze względu na tzw. układy polityczne - powinna obowiązywać zasada wolności słowa i własnych poglądów politycznych.

    Urlop bezpłatny - zastanów się czy chcesz iść, możesz być wytypowany do zwolnienia

    Urlop bezpłatny - zastanów się czy chcesz iść, możesz być wytypowany do zwolnienia. Dal pracodawcy liczy się dyspozycyjność pracownika. Wytypowanie do zwolnienia pracownika, przebywającego na długotrwałym urlopie bezpłatnym i korzystającego w tym czasie z innego źródła utrzymania, stanowi obiektywne i racjonalne kryterium doboru do wypowiedzenia umowy o pracę, co nie świadczy o charakterze dyskryminacyjnym zwolnienia. Zgodne z zasadami współżycia społecznego jest przyjęcie przez pracodawcę jako kryterium doboru pracowników do zwolnienia ich dyspozycyjności, rozumianej jako możliwość liczenia na obecność pracownika w pracy, w czasie na nią przeznaczonym, gdy przeciwieństwem tak rozumianej dyspozycyjności są częste absencje pracownika, spowodowane złym stanem zdrowia, jak również inne przypadki usprawiedliwionej nieobecności.

    REKLAMA

    Elektroradiolog - kim jest i co robi?

    Elektroradiolog to nowy zawód medyczny. Wielu idąc na tzw. prześwietlenie, tj. n. badanie w pracowniach rentgenowskich RTG - nie zdaje sobie sprawy, że jest to wymagający zawód, który wiąże się z pracą w szkodliwych i trudnych warunkach dla zdrowia tego pracownika - ze względu na promieniowanie. Praca przy wykonywaniu badań z zakresu diagnostyki obrazowej (rentgenografia, rentgenoskopia, radiologia stomatologiczna, mammografia, densytometria rentgenowska, tomografia komputerowa) jest wymagająca.

    Kim jest technik sterylizacji medycznej?

    Jakie trzeba mieć wykształcenie, żeby zostać technikiem sterylizacji medycznej? Jakie czynności wykonuje technik sterylizacji medycznej? To główne pytania, które się pojawiają. Niektórzy pytają też: dlaczego ten zawód został wpisany na listę zawodów medycznych - odpowiedź jest prosta jest to zawód wymagający specjalistycznych kwalifikacji. Technicy muszą mieć szczególne prawa ale i obowiązki. Muszą też ponosić odpowiedzialność z powodu swoich błędów medycznych. W gruncie rzeczy, gdyby nie technicy i nienależyta dezynfekcja i sterylizacja wyrobów medycznych - wielu pacjentów byłoby narażonych na choroby zakaźne - zagrażające życiu i zdrowiu. 

    Praca w Święta Wielkanocne

    Kiedy wypadają Święta Wielkanocne 2024? Praca w Poniedziałek Wielkanocny i Niedzielę Wielkanocną - czy przysługuje za to dodatek? Czy za pracę w Wielkanoc (w niedzielę oraz święto) przysługuje rekompensata?

    Światowy Dzień Świadomości Autyzmu

    Dzień 2 kwietnia to Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Został on ustanowiony w 2008 r. Jego celem jest propagowanie wiedzy na temat autyzmu i budowanie wrażliwości społecznej w tym zakresie. Wiele osób neuroróżnorodnych wciąż spotyka się z trudnościami w znalezieniu odpowiedniego dla siebie miejsca pracy. Kiedy dojdzie już do zatrudnienia ważne jest to jak pracodawcy i współpracownicy traktują osoby z autyzmem. 

    REKLAMA

    Komunikat ZUS: 29 marca 2024 r. kontakt z ZUS będzie możliwy tylko przez Platformę Usług Elektronicznych - PUE ZUS

    W Wielki Piątek, 29 marca 2024 r., wszystkie placówki ZUS będą zamknięte. W tym dniu czynna będzie jedynie Platforma Usług Elektronicznych (PUE ZUS).

    BHP: Bony, talony, kupony zamiast posiłku profilaktycznego. Kiedy i komu przysługują, kto wydaje

    Pracownicy zatrudnieni w warunkach szczególnie uciążliwych mają prawo do posiłków profilaktycznych. Zamiast posiłku w formie dania gorącego pracodawca może im przekazać bony, talony, kupony i inne dowody uprawniające do otrzymania produktów spożywczych lub posiłku.

    REKLAMA