Kara dla pracownika za nienoszenie maseczki - czy słusznie?

• Czy można żądać od pracownika noszenia maseczki?
• Czy można odmówić noszenia maseczki?
• Jakie naruszenia za nienoszenie maseczki?
• Jakie argumenty pracownicy?
• Jakie argumenty pracodawcy?
• Wyrok Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 15 czerwca 2022 r., IV P 363/21
• Bezpieczne i higieniczne warunki pracy

Czy można żądać od pracownika noszenia maseczki?

Tak, co do zasady można żądać od pracownika noszenia maseczki. W związku z wystąpieniem sytuacji epidemicznej wirusa Sars-CoV-2 i choroby Covid-19 na terenie Polski, pracodawca zakładu pracy zajmującego się produkcją żywności w Olsztynie, celem ochrony życia i zdrowia pracowników wydał zarządzenie nakazujące zakrywanie ust i nosa na terenie zakładu pracy, w miejscach ogólnodostępnych. Pracodawca wydał zarządzenie w kwietniu 2020 r. Pracodawca wprowadził też inne obostrzenia (komunikowanie się w sposób elektroniczny; obowiązek dezynfekowania dłoni; skracanie czasu do minimum osób przebywających w szatniach czy w stołówce).

Autopromocja

Przy kolejnej fali wirusa, jesienią 2021 r. pracodawca ponownie nakazał pracownikom noszenie maseczek. W związku z tym, że możliwe już były szczepienia, pracownicy którzy dobrowolnie przedstawili zaświadczenia o szczepieniu przeciwko Covid-19 (czy też przedstawili udokumentowane medycznie przeciwwskazania do noszenia maseczek) nie byli zobowiązani do noszenia maseczek na terenie zakładu pracy. Pracodawca jasno wskazał, że niedostosowanie się do zarządzenia będzie rodziło konsekwencje prawne i poniesienie przez pracowników odpowiedzialności porządkowej.

Czy można odmówić noszenia maseczki?

Co do zasady, nie można odmówić noszenia maseczki w miejscu pracy, jeśli takie jest polecenie pracodawcy.

Jedna z pracownic (zatrudniona na stanowisku samodzielnej księgowej w ww. zakładzie pracy) odmawiała noszenia maseczki. Pracownica pracowała w pokoju wieloosobowym w dziele księgowości na piętrze, w którym był jeszcze dział informatyczny. W pokoju pracownicy inni pracownicy byli zaszczepieni i jedynie ona zobowiązana była do noszenia maseczki przez 8h pracy. Bezpośrednia przełożona kilkukrotnie upominała pracownicę, uświadamiając jej treść zarządzenia. Pomimo tego pracownica uporczywie odmawiała noszenia maseczki i wskazywała na swój zły stan zdrowia, który jej zdaniem uniemożliwiał noszenie maseczki. Ponadto pracownica krytykowała w miejscu pracy pracodawcę, podważając jego polecenia. Pracodawca wskazywał, że jeżeli pracownica przekaże mu zaświadczenie o zwolnieniu z obowiązku zasłaniania ust i nosa, zarządzenie nie będzie jej dotyczyło. Pracownika oświadczała jednak, że jest w trakcie leczenia i nie wie kiedy będzie mogła przedstawić takie zaświadczenie.

Autopromocja

Monitor Bezpieczeństwa
i Higieny Pracy
Wydanie cyfrowe

Sprawdź

Jakie naruszenia za nienoszenie maseczki?

Po licznych upomnieniach, rozmowach i wysłuchaniu pracownika pracodawca w trybie art. 108 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2022.1510 t.j., dalej: KP) nałożył na pracownicę karę porządkową upomnienia. Pracodawca w uzasadnieniu swojej decyzji wskazał, że pracownica naruszyła obowiązki pracownicze (nie przestrzegała przepisów BHP, nie dostosowała się do zarządzenia, tj. nie przestrzegała ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, nie wykonywała poleceń pracodawcy, naruszyła zasady współżycia społecznego poprzez bezzasadną krytykę działań pracodawcy).

Pracownica złożyła od kary sprzeciw, a pracodawca sprzeciw ten odrzucił. Pracownica odwołała się do Sądu Rejonowego do Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Olsztynie.

Jakie argumenty pracownicy?

W uzasadnieniu pozwu pracownica (powódka) wskazała, że nałożona na nią kara porządkowa naruszała przepisy KP oraz Konstytucji RP – ponieważ pracodawca nie ma prawa żądać od pracownika podania informacji wrażliwych. Pracownica informowała swoją przełożoną o złym stanie zdrowia, tj. o schorzeniu kardiologicznym, które powoduje u niej problemy z układem oddechowym. Co ważne, pracownica nie przedstawiła jednak pracodawcy zaświadczenia lekarskiego w tym zakresie a ponadto pracowała (tj. była zdolna do pracy). Zdaniem pracownicy żądanie od niej przedłożenia zaświadczenia o szczepieniu przeciwko Covid-19 jest działaniem dyskryminującym i segregującym wobec niej jako człowieka i pracownika.

Jakie argumenty pracodawcy?

Pozwany pracodawca wskazał, że podstawą jego decyzji były powszechnie obowiązujące przepisy KP jak i obowiązujące wówczas rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 861, dalej: rozporządzenie). Pracodawca zobowiązany był do dbania o zdrowie i życie pracowników, musiał zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy. 

Wyrok Sądu Rejonowego w Olsztynie z dnia 15 czerwca 2022 r., IV P 363/21

W ocenie Sądu powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie. Pracownica przegrała. Zgodnie z art. 108 § 1 pkt 1 KP za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować karę upomnienia. Pracodawca zachował tryb i prawidłowo nałożył karę. Zgodnie z rozporządzeniem, które wówczas nakazywało zakrywanie, przy pomocy maseczki, ust i nosa w miejscach ogólnodostępnych, w tym w zakładach pracy, jeżeli w pomieszczeniu przebywa więcej niż 1 osoba, chyba że pracodawca postanowi inaczej (§ 25 ust. 1 pkt 2c). Tak więc maseczki w miejscu pracy były obowiązkowe, chyba że pracodawca postanowił inaczej. Czy oznacza to dobrowolność? Generalnie tak, jednak pracodawca, który nie nakaże noszenia maseczek musi zapewnić inne środki ochrony, np. odpowiedni dystans między stanowiskami pracy (wynoszący minimum 1,5 m) lub środki ochrony osobistej związane ze zwalczaniem epidemii. Jednak ze względu na specyfikę pracy i jej organizację nie zawsze pracodawca ma takie możliwości.

Autopromocja

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Sprawdź

Bezpieczne i higieniczne warunki pracy

Zgodnie z KP co do BHP, w szczególności pracodawca jest obowiązany:

1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy;

2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń;

3) reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy

Sąd wskazał, że: „Jeśli z jakichś względów nie jest możliwa likwidacja zagrożeń, wówczas należy stosować właściwe rozwiązania organizacyjne i techniczne, w tym środki ochrony zbiorowej. Przykładowo w odniesieniu do ochrony pracownika przed zarażeniem wirusową chorobą zakaźną zakład opieki zdrowotnej ma obowiązek zastosowania wszelkich dostępnych środków organizacyjnych i technicznych (tak wyroki SN z 13 kwietnia 2000 r., I PKN 584/99, OSNAPiUS 2001/21, poz. 636, i z 11 maja 2005 r., III CK 652/04, LEX nr 151668). Powinność pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przejawia się poprzez m.in. wydawanie stosownych aktów wewnętrznych regulujących omawiane kwestie. Akty te mogą przyjąć różną formę m.in. poleceń, instrukcji. Pracodawca realizuje w tym zakresie nałożony na niego ustawowy obowiązek”.

Podstawa prawna:

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. 2021 poz. 861)

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U.2022.1510 t.j.)