Osoby niepełnosprawne: Co się należy za I, II i III stopień niepełnosprawności?

• Stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany, znaczny
• Osoby niepełnosprawne: lekki stopień niepełnosprawności
• Osoby niepełnosprawne: umiarkowany stopień niepełnosprawności
• Osoby niepełnosprawne: znaczny stopień niepełnosprawności

Stopień niepełnosprawności orzekany jest przez Powiatowy Zespół Orzekania o Niepełnosprawności lub Wojewódzki Zespół Orzekania o Niepełnosprawności. Wyróżniane są trzy stopnie niepełnosprawności. Niepełnosprawność zaś definiowana jest jako trwała lub okresowa niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszania sprawności organizmu, w szczególności powodująca niezdolność do pracy.

Autopromocja

Stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany, znaczny

Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zaliczane się osoby o naruszonej sprawności organizmu, która powoduje w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną. Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się także osoby o naruszonej sprawności organizmu, które mają ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zaliczane są osoby, które mają naruszoną sprawność organizmu, przez co są niezdolne do pracy albo zdolne do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej. Mogą także wymagać czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Do znacznego stopnia niepełnosprawności zaliczane są osoby, które mają naruszoną sprawność organizmu, są niezdolne do pracy albo zdolne do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej. W celu pełnienia ról społecznych, wymagają stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji.

Autopromocja

Wypadki przy pracy. Procedury i świadczenia

Sprawdź

Osoby niepełnosprawne: lekki stopień niepełnosprawności

Jak już na wstępie zostało wspomniane, osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności mają prawo do najszerszego wsparcia. Jednakże, zaczniemy od stopnia lekkiego. Osobom z orzeczonym lekkim stopniem niepełnosprawności przysługuje najmniej rozbudowany pakiet uprawnień. Są to m.in.:

Ulga podatkowa

Chodzi o ulgę rehabilitacyjną, dzięki której można odliczyć od podatku m.in. wydatki na samochód, zakup lekarstw, czy na zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne. Mogą z niej skorzystać nie tylko osoby niepełnosprawne, ale także osoby mające na utrzymaniu osobę niepełnosprawną, w przypadku poniesienia wydatków na rehabilitację lub poniesienia wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych mogą skorzystać z ulgi rehabilitacyjnej.

Ulga paszportowa

Jest to ulga w wysokości 50 proc. zniżki na opłatę za wydanie paszportu.

Autopromocja

Zatrudnianie i zwalnianie pracowników

Sprawdź

Dofinansowania z PFRON

Osoby z lekkim stopniem niepełnosprawności mogą wystąpić z wnioskiem do PFRON o dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych, dostosowanie budynków do potrzeb osoby niepełnosprawnej, czy też o dofinansowanie do zakupu sprzętu ortopedycznego i pomocniczego. Warto także mieć na uwadze, że w 2025 r. PFRON kontynuuje także program „Aktywny samorząd”, w którym także można wystąpić o szereg dofinansowań.

Zasiłek rodzinny

Osoby spełniające warunek kryterium dochodowego, pobierające zasiłek rodzinny mogą wystąpić także o dodatki do zasiłku rodzinnego, które można pobierać na niepełnosprawne dziecko. Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi faktycznemu dziecka albo opiekunowi prawnemu dziecka, a także osobie uczącej się na pokrycie zwiększonych wydatków związanych z rehabilitacją lub kształceniem dziecka w wieku:

Autopromocja

Dokumentacja i oświadczenia związane z pracą zdalną – wzory dokumentów dla każdej formy pracy zdalnej

Sprawdź

• do ukończenia 16. roku życia, w przypadku gdy legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności;
• powyżej 16. roku życia do ukończenia 24. roku życia, w przypadku gdy legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Kolejnym dodatkiem do zasiłku rodzinnego jest dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania. Przysługuje on w związku z zamieszkiwaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadpodstawowej lub szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny i obowiązek nauki, a także szkoły podstawowej w przypadku dziecka lub osoby uczącej się, legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności.

Przywileje w pracy

Pracownicy z lekkim stopniem niepełnosprawności mogą także skorzystać z dodatkowej 15 minutowej przerwy od pracy. Przerwa ta przeznaczona jest na gimnastykę lub wypoczynek. Wliczana jest do czasu pracy. Mogą oni pracować maksymalnie 8 godzin dziennie i 40 godzin tygodniowo. Nie mogą pracować w porze nocnej, ani w nadgodzinach. Taka praca możliwa jest wyłącznie na wniosek pracownika, po uprzednim uzyskaniu zaświadczenia od lekarza medycyny pracy lub lekarza prowadzącego o braku przeciwwskazań.

Dofinansowanie do wynagrodzenia

Miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia niepełnosprawnego pracownika zaliczonego do lekkiego stopnia niepełnosprawności przysługuje w wysokości 575 zł. Może ulec zwiększeniu, gdy danej osobie niepełnosprawnej orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję. Zwiększeniu ulegnie także kwota dla osoby niepełnosprawnej niewidomej. Wtedy też w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności zostanie zwiększone o 690 zł i będzie wynosiło łącznie 1 265 zł.

Ulga podatkowa PCC

Osoby ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności zwolnione są od podatku od czynności cywilnoprawnych. Zwolnienie to przysługuje tym osobom bez względu na rodzaj schorzenia. Zwolnienie to przysługuje także osobom o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu, nabywające na potrzeby własne sprzęt rehabilitacyjny, wózki inwalidzkie, motorowery, motocykle lub samochody osobowe.

Zwolnienie z opłaty podatku lokalnego za psa

Gminy mogą, ale nie muszą wprowadzić podatek lokalny związany z posiadaniem psa. Z opłaty za psa zwolnione są m.in. osoby orzeczenie o dowolnym stopniu niepełnosprawności, a pies jest psem asystującym, a także osoby posiadające orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Osoby niepełnosprawne: umiarkowany stopień niepełnosprawności

Osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności oprócz wyżej wymienionych uprawnień mogą także wystąpić o inne. Zmianie ulega także wysokość dofinansowania do zatrudnienia pracowników legitymujących się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności.

Aktywny samorząd

W ramach programu "Aktywny samorząd" w 2025 r. osoby z umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności mogą liczyć na:

• pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania samochodu
  Pomoc jest adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu ruchu, a także do do osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu słuchu
• pomoc w uzyskaniu prawa jazdy
  Pomoc jest adresowana do osób ze znacznym albo umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu ruchu lub z dysfunkcją narządu słuchu, w stopniu wymagającym korzystania z usług tłumacza języka migowego.
• pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania
• pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego sprzętu elektronicznego
  Pomoc jest adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności
• pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym
  Pomoc jest adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności i dysfunkcją uniemożliwiającą samodzielne poruszanie się za pomocą wózka inwalidzkiego o napędzie ręcznym
• pomoc w utrzymaniu sprawności technicznej posiadanego skutera lub wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym
  Pomoc jest adresowana do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności,
• pomoc w zakupie i w utrzymaniu sprawności technicznej protezy kończyny, w której zastosowano nowoczesne rozwiązania techniczne, tj. protezy co najmniej na III poziomie jakości
  Pomoc adresowana jest do osób ze stopniem niepełnosprawności,
• pomoc w zakupie skutera inwalidzkiego o napędzie elektrycznym lub oprzyrządowania elektrycznego do wózka ręcznego
  Pomoc adresowana jest do osób z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia) lub osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności, z dysfunkcją narządu ruchu powodującą problemy w samodzielnym przemieszczaniu się i posiadających zgodę lekarza specjalisty na użytkowanie przedmiotu dofinansowania (w przypadku osób, które nie są zatrudnione lub się nie uczą, muszą dostarczyć wraz z wnioskiem zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne na wózek potwierdzone przez NFZ,
• pomoc w utrzymaniu aktywności zawodowej poprzez zapewnienie opieki dla osoby zależnej
  Pomoc adresowana jest do osób ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, którzy są przedstawicielem ustawowym lub opiekunem prawnym dziecka.
• pomoc w kontynuowaniu rehabilitacji w formie wentylacji domowej
  Pomoc adresowana jest do osób ze stopniem niepełnosprawności lub z orzeczeniem o niepełnosprawności (do 16 roku życia), które korzystają z koncentratora tlenu lub respiratora w ramach świadczenia udzielanego przez ośrodek domowego leczenia tlenem lub ośrodek wentylacji domowej, tj. pod opieką zespołu długoterminowej opieki domowej dla pacjentów wentylowanych mechanicznie lub pod opieką poradni/ośrodka/zespołu domowego leczenia tlenem,
• pomoc w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym.

Wnioski w ramach dofinansowań z programu „Aktywny samorząd” można składać od 1 marca 2025 r.

Dofinansowanie do zatrudnienia

Miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia niepełnosprawnego pracownika zaliczonego do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje w wysokości 1 550 zł. Może ulec zwiększeniu, gdy danej osobie niepełnosprawnej orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję. Zwiększeniu ulegnie także kwota dla osoby niepełnosprawnej niewidomej. Wtedy też w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zostanie zwiększone o 1 035 zł i będzie wynosiło łącznie 2 585 zł.

Autopromocja

Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia

Sprawdź

Karta parkingowa

Karta parkingowa wydawana jest osobie niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, która ma znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się. Karta parkingowa wydawana jest także osobie niepełnosprawnej, która nie ukończyła 16 roku życia mającej znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się. Wydaje się ją także placówce zajmującej się opieką, rehabilitacją lub edukacją osób niepełnosprawnych mających znacznie ograniczone możliwości samodzielnego poruszania się.

Zasiłek pielęgnacyjny

Wysokość zasiłku pielęgnacyjnego wynosi 215,84 zł. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:

• niepełnosprawnym dzieciom;
• osobom niepełnosprawnym (powyżej 16 roku życia) z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;
• osobom niepełnosprawnym z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, w przypadku, gdy niepełnosprawność powstała w wieku do ukończenia 21. roku życia;
• osobom powyżej 75 roku życia.

Przywileje w pracy

Czas pracy osób o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Przysługuje jej także prawo do dodatkowej 15 minutowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Osoby legitymujące się umiarkowanym stopniem niepełnosprawności mają także prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu nabywa się po przepracowaniu jednego roku po uzyskaniu orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Zwolnienie od pracy

Osoby legitymujące się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, wybierające się na turnus rehabilitacyjny, mają prawo do zwolnienia z pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w wymiarze 21 dni roboczych właśnie w celu uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku. Mają także prawo do zwolnienia w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

Zatrudnienie w zakładzie aktywności zawodowej

Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności oraz osoby z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, u których stwierdzono autyzm, upośledzenie umysłowe lub chorobę psychiczną mogą być zatrudnione w zakładzie aktywności zawodowej.

Osoby niepełnosprawne: znaczny stopień niepełnosprawności

Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności oprócz wyżej wymienionych uprawnień, mogą także wystąpić o szereg innych świadczeń. Zmianie ulega także wysokość dofinansowania do wynagrodzenia pracowników ze znacznym stopniem niepełnosprawności.

Renta socjalna

Renta socjalna przysługuje osobom, które ze względu na swój stan zdrowia nie są w stanie pracować. By ją uzyskać, należy spełniać określone warunki. Przyznawana jest na stałe, gdy całkowita niezdolność do pracy jest stałam, lub na czas określony, gdy niezdolność do pracy jest okresowa. Od 1 marca 2025 r. wysokość najniższej renty socjalnej wynosi 1 878,91 zł.

Dodatek pielęgnacyjny

Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobom, które są uprawnione do emerytury lub renty, w przypadku, gdy dana osoba została uznana za całkowicie niezdolną do pracy oraz do samodzielnej egzystencji. Przysługuje także wszystkim osobom, które ukończyły 75 lat. Obecnie dodatek pielęgnacyjny wynosi 330,07 zł. Od 1 marca 2025 r. dodatek pielęgnacyjny wzrośnie i będzie wynosił 348,22 zł.

Dofinansowanie do wynagrodzenia

Miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia niepełnosprawnego pracownika zaliczonego do znacznego stopnia niepełnosprawności przysługuje w wysokości 2 760 zł. Może ulec zwiększeniu, gdy danej osobie niepełnosprawnej orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję. Zwiększeniu ulegnie także kwota dla osoby niepełnosprawnej niewidomej. Wtedy też w przypadku osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności zostanie zwiększone o 1 380 zł i będzie wynosiło łącznie 4 140 zł.

Transport specjalistyczny

Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności mogą skorzystać z transportu pojazdami specjalistycznymi. Warto w swoim miejscu zamieszkania dowiedzieć się jakie dokumenty należy przedstawić, by móc skorzystać z transportu specjalistycznego.

Zwolnienie z opłaty abonamentu RTV

Zgodnie z ustawą o opłatach abonamentowych, osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności mogą liczyć na zwolnienie z opłaty abonamentu RTV. Stanowi o tym art. 4. Zwolnione z opłat abonamentowych są m.in.:

1. 1) osoby, co do których orzeczono o:
2. 1. zaliczeniu do I grupy inwalidów, lub
   2. całkowitej niezdolności do pracy
   3. znacznym stopniu niepełnosprawności
   4. trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym
2. osoby, które otrzymują świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy z właściwego organu realizującego zadania w zakresie świadczeń rodzinnych jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej lub rentę socjalną z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub innego organu emerytalno-rentowego;
3. osoby niesłyszące, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu (mierzone na częstotliwości 2000 Hz o natężeniu od 80 dB);
4. osoby niewidome, których ostrość wzroku nie przekracza 15 %;

Świadczenie pielęgnacyjne

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje na osoby niepełnosprawnościami do ukończenia przez nie 18 roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Pobierać je mogą m.in. matka lub ojciec, opiekun faktyczny dziecka, rodzina zastępcza, osoba prowadząca rodzinny dom dziecka, dyrektor placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektor regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej lub dyrektor interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego. Mogą go także pobierać inne osoby, na których zgodnie z przepisami ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1359 oraz z 2022 r. poz. 2140) ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkowie. Pobierając świadczenie pielęgnacyjne można łączyć je z aktywnością zawodową bez żadnych ograniczeń. 1 stycznia 2024 r. wykreślono warunek rezygnacji lub niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej przez opiekuna sprawującego opiekę nad osobą niepełnosprawną, jako warunku przyznania opiekunowi prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.