Zwolnienie z powodu siły wyższej. Nowość w Kodeksie pracy

• Kto może skorzystać ze zwolnienia z powodu siły wyższej
• Kiedy należy się zwolnienie z powodu siły wyższej
• Jaki jest wymiar zwolnienia z powodu siły wyższej
• Czy zwolnienie z powodu siły wyższej jest płatne.
• Zwolnienie z powodu siły wyższej na wniosek
• Czy pracodawca musi dać wolne pracownikowi
• Czy pracownik po zwolnieniu wraca na to samo stanowisko
• Czy zwolnienie z powodu siły wyższej przechodzi na rok następny

Zwolnienie z powodu działania siły wyższej to nowe uprawnienie, jakie przyznaje pracownikom nowelizacja Kodeksu pracy uchwalona przez Sejm 8 lutego 2023 r. Wdraża ona dwie unijne dyrektywy: dotyczącą work-life balance oraz tzw. rodzicielską. Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację 23 marca, wejdzie ona w życie po upływie 21 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

Kto może skorzystać ze zwolnienia z powodu siły wyższej

Uprawnienie do zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej przysługuje pracownikom, to jest osobom zatrudnionym na podstawie: 

• umowy o pracę, 
• powołania, 
• wyboru, 
• mianowania lub 
• spółdzielczej umowy o pracę.

Osobom zatrudnionym na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowa zlecenia, umowa o dzieło, umowa o świadczenie usług) zwolnienie od pracy z powodu siły wyższej nie przysługuje.

Kiedy należy się zwolnienie z powodu siły wyższej

Zwolnienie od pracy przysługuje pracownikowi w przypadku, gdy łącznie spełnione są następujące warunki:

• powodem zwolnienia jest działanie siły wyższej,
• siła wyższa dotyczy pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem,
• niezbędna jest natychmiastowa obecność pracownika.

Jaki jest wymiar zwolnienia z powodu siły wyższej

W ciągu roku kalendarzowego pracownikowi przysługuje zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej w wymiarze 2 dni albo 16 godzin. 

Zwolnienie od pracy udzielane w wymiarze godzinowym dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny. 

Analogicznie ustala się czas zwolnienia dla pracownika, którego dobowa norma czasu pracy, wynikająca z odrębnych przepisów, jest niższa niż 8 godzin.

Czy zwolnienie z powodu siły wyższej jest płatne.

W okresie zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia. 

Zwolnienie z powodu siły wyższej na wniosek

O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, decyduje pracownik w pierwszym wniosku o udzielenie takiego zwolnienia złożonym w danym roku kalendarzowym. 

Czy pracodawca musi dać wolne pracownikowi

Pracodawca jest obowiązany udzielić zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej, na wniosek zgłoszony przez pracownika najpóźniej w dniu korzystania z tego zwolnienia.

Czy pracownik po zwolnieniu wraca na to samo stanowisko

Po zakończeniu zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej pracodawca ma obowiązek dopuści pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem tego zwolnienia na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał ze zwolnienia.

Czy zwolnienie z powodu siły wyższej przechodzi na rok następny

Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej, które nie zostało w całości lub części wykorzystane w danym roku kalendarzowym nie podlega przeniesieniu na kolejny rok, a co za tym idzie – przepada. Z nowym rokiem kalendarzowym liczba godzin lub dni tego zwolnienia będzie dostępna do wykorzystania na nowo.